Sushruta Samhita

Progress:97.8%

अथातस्तन्त्रयुक्तिमध्यायं व्याख्यास्यामः ||१||

sanskrit

Now we shall discourse on the chapter which deals with the technical terms used in this treatise.

english translation

hindi translation

athAtastantrayuktimadhyAyaM vyAkhyAsyAmaH ||1||

hk transliteration

यथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||

sanskrit

As said by Lord Dhanvantari.

english translation

hindi translation

yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||

hk transliteration

द्वात्रिंशत्तन्त्रयुक्तयो भवन्ति शास्त्रे | तद्यथा- अधिकरणं(१), योगः(२), पदार्थः(३), हेत्वर्थः(४), उद्देशः(५), निर्देशः(६), उपदेशः(७), अपदेशः(८), प्रदेशः(९), अतिदेशः(१०), अपवर्जः(११), वाक्यशेषः(१२), अर्थापत्तिः(१३), विपर्ययः(१४), प्रसङ्गः(१५), एकान्तः(१६), अनेकान्तः(१७), पूर्वपक्षः(१८), निर्णयः(१९), अनुमतं(२०), विधानम्(२१), अनागतावेक्षणम्(२२), अतिक्रान्तावेक्षणं(२३), संशयः(२४), व्याख्यानं(२५), स्वसञ्ज्ञा(२६), निर्वचनं(२७), निदर्शनं(२८), नियोगः(२९), विकल्पः(३०), समुच्चयः(३१), ऊह्यम्(३२) इति ||३||

sanskrit

There are thirty-two methods of Tantra in the treatise. They are as follows: Adhikarana (1), Yoga (2), Padartha (3), Hetvartha (4), Uddesa (5), Ni-desha (6), Upade-sha (7), Apadesha (8), Pradesha (9), Ati-desha (10), Ap-avardha (11), Vakyashe-sha (12), Arthapatti (13), Viparyaya (14), Prasanga (15), Ek-anta (16), Anek-anta (17), Purva-paksha (18), Nirnaya (19), Anumata (20), Vidhana (21), Anagataveshana (22), Atikrantaveshana (23), Samshaya (24), Vyakhyana (25), Svasamjna (26), Nirvacana (27), Nidarsana (28), Niyoga (29), Vikalpa (30), Samuccaya (31), Uhya (32).

english translation

hindi translation

dvAtriMzattantrayuktayo bhavanti zAstre | tadyathA- adhikaraNaM(1), yogaH(2), padArthaH(3), hetvarthaH(4), uddezaH(5), nirdezaH(6), upadezaH(7), apadezaH(8), pradezaH(9), atidezaH(10), apavarjaH(11), vAkyazeSaH(12), arthApattiH(13), viparyayaH(14), prasaGgaH(15), ekAntaH(16), anekAntaH(17), pUrvapakSaH(18), nirNayaH(19), anumataM(20), vidhAnam(21), anAgatAvekSaNam(22), atikrAntAvekSaNaM(23), saMzayaH(24), vyAkhyAnaM(25), svasaJjJA(26), nirvacanaM(27), nidarzanaM(28), niyogaH(29), vikalpaH(30), samuccayaH(31), Uhyam(32) iti ||3||

hk transliteration

अत्रासां तन्त्रयुक्तीनां किं प्रयोजनम्? उच्यते- वाक्ययोजनमर्थयोजनं च ||४||

sanskrit

What is the necessity of the use of these technical terms (Tantra-Yukti)? The answer is—For connecting words together, i.e., making up sentences and giving a sense or meaning to them.

english translation

hindi translation

atrAsAM tantrayuktInAM kiM prayojanam? ucyate- vAkyayojanamarthayojanaM ca ||4||

hk transliteration

भवन्ति चात्र श्लोकाः- असद्वादिप्रयुक्तानां वाक्यानां प्रतिषेधनम् | स्ववाक्यसिद्धिरपि च क्रियते तन्त्रयुक्तितः ||५||

sanskrit

Through the application of the principles of reasoning in the treatise, the refutation of statements made by opponents as incorrect is achieved, and the establishment of one's own statements is also accomplished.

english translation

hindi translation

bhavanti cAtra zlokAH- asadvAdiprayuktAnAM vAkyAnAM pratiSedhanam | svavAkyasiddhirapi ca kriyate tantrayuktitaH ||5||

hk transliteration