1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
30.
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
•
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
32.
द्वात्रिंशोऽध्यायः
Chapter 32
33.
त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 33
Progress:92.4%
तस्मादहं विगतविक्लव उद्धरिष्य आत्मानमाशु तमसः सुहृदात्मनैव । भूयो यथा व्यसनमेतदनेकरन्ध्रं मा मे भविष्यदुपसादितविष्णुपादः ।। ३-३१-२१ ।।
sanskrit
Therefore, without being agitated any more, I shall deliver myself from the darkness of nescience with the help of my friend, clear consciousness. Simply by keeping the lotus feet of Lord Viṣṇu in my mind, I shall be saved from entering into the wombs of many mothers for repeated birth and death. ।। 3-31-21 ।।
english translation
अत: और अधिक क्षुब्ध न होकर मैं अपने मित्र विशुद्ध चेतना की सहायता से अज्ञान के अन्धकार से अपना उद्धार करूँगा। केवल भगवान् विष्णु के चरणकमलों को अपने मन में धारण करके मैं बारम्बार जन्म तथा मृत्यु के लिए अनेक माताओं के गर्भों में प्रविष्ट करने से बच सकूँगा। ।। ३-३१-२१ ।।
hindi translation
tasmAdahaM vigataviklava uddhariSya AtmAnamAzu tamasaH suhRdAtmanaiva | bhUyo yathA vyasanametadanekarandhraM mA me bhaviSyadupasAditaviSNupAdaH || 3-31-21 ||
hk transliteration by Sanscriptकपिल उवाच एवं कृतमतिर्गर्भे दशमास्यः स्तुवन् ऋषिः । सद्यः क्षिपत्यवाचीनं प्रसूत्यै सूतिमारुतः ।। ३-३१-२२ ।।
sanskrit
Lord Kapila continued: The ten-month-old living entity has these desires even while in the womb. But while he thus extols the Lord, the wind that helps parturition propels him forth with his face turned downward so that he may be born. ।। 3-31-22 ।।
english translation
भगवान् कपिल ने कहा : अभी तक गर्भ में स्थित इस दस मास के जीव की भी ऐसी कामनाएँ होती हैं। किन्तु जब वह भगवान् की स्तुति करता रहता है तभी प्रसूति काल की वायु औंधे मुँह पड़े हुए उस शिशु को बाहर की ओर धकेलती है, जिससे वह जन्म ले सके। ।। ३-३१-२२ ।।
hindi translation
kapila uvAca evaM kRtamatirgarbhe dazamAsyaH stuvan RSiH | sadyaH kSipatyavAcInaM prasUtyai sUtimArutaH || 3-31-22 ||
hk transliteration by Sanscriptतेनावसृष्टः सहसा कृत्वावाक्शिर आतुरः । विनिष्क्रामति कृच्छ्रेण निरुच्छ्वासो हतस्मृतिः ।। ३-३१-२३ ।।
sanskrit
Pushed downward all of a sudden by the wind, the child comes out with great trouble, head downward, breathless and deprived of memory due to severe agony. ।। 3-31-23 ।।
english translation
वायु द्वारा सहसा नीचे की ओर धकेला जाकर अत्यन्त कठिनाई से, सिर के बल, श्वासरहित तथा तीव्र वेदना के कारण स्मृति से विहीन होकर शिशु बाहर आता है। ।। ३-३१-२३ ।।
hindi translation
tenAvasRSTaH sahasA kRtvAvAkzira AturaH | viniSkrAmati kRcchreNa nirucchvAso hatasmRtiH || 3-31-23 ||
hk transliteration by Sanscriptपतितो भुव्यसृङ्मूत्रे विष्ठाभूरिव चेष्टते । रोरूयति गते ज्ञाने विपरीतां गतिं गतः ।। ३-३१-२४ ।।
sanskrit
The child thus falls on the ground, smeared with stool and blood, and plays just like a worm germinated from the stool. He loses his superior knowledge and cries under the spell of māyā. ।। 3-31-24 ।।
english translation
इस प्रकार वह शिशु मल तथा रक्त से सना हुआ पृथ्वी पर आ गिरता है और मल से उत्पन्न कीड़े के समान छटपटाता है। उसका श्रेष्ठ ज्ञान नष्ट हो जाता है और वह माया के मोहजाल में विलखता है। ।। ३-३१-२४ ।।
hindi translation
patito bhuvyasRGmUtre viSThAbhUriva ceSTate | rorUyati gate jJAne viparItAM gatiM gataH || 3-31-24 ||
hk transliteration by Sanscriptपरच्छन्दं न विदुषा पुष्यमाणो जनेन सः । अनभिप्रेतमापन्नः प्रत्याख्यातुमनीश्वरः ।। ३-३१-२५ ।।
sanskrit
After coming out of the abdomen, the child is given to the care of persons who are unable to understand what he wants, and thus he is nursed by such persons. Unable to refuse whatever is given to him, he falls into undesirable circumstances. ।। 3-31-25 ।।
english translation
उदर से निकलने के बाद शिशु ऐसे लोगों की देख-रेख में आ जाता है और उसका पालन ऐसे लोगों द्वारा होता रहता है, जो यह नहीं समझ पाते कि वह चाहता क्या है। उसे जो कुछ मिलता है उसे वह इनकार न कर सकने के कारण वह अवांछित परिस्थिति में आ पड़ता है। ।। ३-३१-२५ ।।
hindi translation
paracchandaM na viduSA puSyamANo janena saH | anabhipretamApannaH pratyAkhyAtumanIzvaraH || 3-31-25 ||
hk transliteration by SanscriptSrimad Bhagavatam
Progress:92.4%
तस्मादहं विगतविक्लव उद्धरिष्य आत्मानमाशु तमसः सुहृदात्मनैव । भूयो यथा व्यसनमेतदनेकरन्ध्रं मा मे भविष्यदुपसादितविष्णुपादः ।। ३-३१-२१ ।।
sanskrit
Therefore, without being agitated any more, I shall deliver myself from the darkness of nescience with the help of my friend, clear consciousness. Simply by keeping the lotus feet of Lord Viṣṇu in my mind, I shall be saved from entering into the wombs of many mothers for repeated birth and death. ।। 3-31-21 ।।
english translation
अत: और अधिक क्षुब्ध न होकर मैं अपने मित्र विशुद्ध चेतना की सहायता से अज्ञान के अन्धकार से अपना उद्धार करूँगा। केवल भगवान् विष्णु के चरणकमलों को अपने मन में धारण करके मैं बारम्बार जन्म तथा मृत्यु के लिए अनेक माताओं के गर्भों में प्रविष्ट करने से बच सकूँगा। ।। ३-३१-२१ ।।
hindi translation
tasmAdahaM vigataviklava uddhariSya AtmAnamAzu tamasaH suhRdAtmanaiva | bhUyo yathA vyasanametadanekarandhraM mA me bhaviSyadupasAditaviSNupAdaH || 3-31-21 ||
hk transliteration by Sanscriptकपिल उवाच एवं कृतमतिर्गर्भे दशमास्यः स्तुवन् ऋषिः । सद्यः क्षिपत्यवाचीनं प्रसूत्यै सूतिमारुतः ।। ३-३१-२२ ।।
sanskrit
Lord Kapila continued: The ten-month-old living entity has these desires even while in the womb. But while he thus extols the Lord, the wind that helps parturition propels him forth with his face turned downward so that he may be born. ।। 3-31-22 ।।
english translation
भगवान् कपिल ने कहा : अभी तक गर्भ में स्थित इस दस मास के जीव की भी ऐसी कामनाएँ होती हैं। किन्तु जब वह भगवान् की स्तुति करता रहता है तभी प्रसूति काल की वायु औंधे मुँह पड़े हुए उस शिशु को बाहर की ओर धकेलती है, जिससे वह जन्म ले सके। ।। ३-३१-२२ ।।
hindi translation
kapila uvAca evaM kRtamatirgarbhe dazamAsyaH stuvan RSiH | sadyaH kSipatyavAcInaM prasUtyai sUtimArutaH || 3-31-22 ||
hk transliteration by Sanscriptतेनावसृष्टः सहसा कृत्वावाक्शिर आतुरः । विनिष्क्रामति कृच्छ्रेण निरुच्छ्वासो हतस्मृतिः ।। ३-३१-२३ ।।
sanskrit
Pushed downward all of a sudden by the wind, the child comes out with great trouble, head downward, breathless and deprived of memory due to severe agony. ।। 3-31-23 ।।
english translation
वायु द्वारा सहसा नीचे की ओर धकेला जाकर अत्यन्त कठिनाई से, सिर के बल, श्वासरहित तथा तीव्र वेदना के कारण स्मृति से विहीन होकर शिशु बाहर आता है। ।। ३-३१-२३ ।।
hindi translation
tenAvasRSTaH sahasA kRtvAvAkzira AturaH | viniSkrAmati kRcchreNa nirucchvAso hatasmRtiH || 3-31-23 ||
hk transliteration by Sanscriptपतितो भुव्यसृङ्मूत्रे विष्ठाभूरिव चेष्टते । रोरूयति गते ज्ञाने विपरीतां गतिं गतः ।। ३-३१-२४ ।।
sanskrit
The child thus falls on the ground, smeared with stool and blood, and plays just like a worm germinated from the stool. He loses his superior knowledge and cries under the spell of māyā. ।। 3-31-24 ।।
english translation
इस प्रकार वह शिशु मल तथा रक्त से सना हुआ पृथ्वी पर आ गिरता है और मल से उत्पन्न कीड़े के समान छटपटाता है। उसका श्रेष्ठ ज्ञान नष्ट हो जाता है और वह माया के मोहजाल में विलखता है। ।। ३-३१-२४ ।।
hindi translation
patito bhuvyasRGmUtre viSThAbhUriva ceSTate | rorUyati gate jJAne viparItAM gatiM gataH || 3-31-24 ||
hk transliteration by Sanscriptपरच्छन्दं न विदुषा पुष्यमाणो जनेन सः । अनभिप्रेतमापन्नः प्रत्याख्यातुमनीश्वरः ।। ३-३१-२५ ।।
sanskrit
After coming out of the abdomen, the child is given to the care of persons who are unable to understand what he wants, and thus he is nursed by such persons. Unable to refuse whatever is given to him, he falls into undesirable circumstances. ।। 3-31-25 ।।
english translation
उदर से निकलने के बाद शिशु ऐसे लोगों की देख-रेख में आ जाता है और उसका पालन ऐसे लोगों द्वारा होता रहता है, जो यह नहीं समझ पाते कि वह चाहता क्या है। उसे जो कुछ मिलता है उसे वह इनकार न कर सकने के कारण वह अवांछित परिस्थिति में आ पड़ता है। ।। ३-३१-२५ ।।
hindi translation
paracchandaM na viduSA puSyamANo janena saH | anabhipretamApannaH pratyAkhyAtumanIzvaraH || 3-31-25 ||
hk transliteration by Sanscript