1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
•
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
30.
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
31.
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
Progress:69.1%
देहं विपन्नाखिलचेतनादिकं पत्युः पृथिव्या दयितस्य चात्मनः । आलक्ष्य किञ्चिच्च विलप्य सा सती चितामथारोपयदद्रिसानुनि ।। ४-२३-२१ ।।
When Queen Arci saw that her husband, who had been so merciful to her and the earth, no longer showed symptoms of life, she lamented for a little while and then built a fiery pyre on top of a hill and placed the body of her husband on it. ।। 4-23-21 ।।
english translation
जब महारानी अर्चि ने अपने पति को, जो उनके प्रति तथा पृथ्वी के प्रति अत्यन्त दयालु थे, जीवन के लक्षणों से रहित देखा तो उन्होंने थोड़ा विलाप किया और फिर पर्वत की चोटी पर चिता बनाकर अपने पति के शरीर को उस पर रख दिया। ।। ४-२३-२१ ।।
hindi translation
dehaM vipannAkhilacetanAdikaM patyuH pRthivyA dayitasya cAtmanaH | AlakSya kiJcicca vilapya sA satI citAmathAropayadadrisAnuni || 4-23-21 ||
hk transliteration by Sanscriptविधाय कृत्यं ह्रदिनीजलाप्लुता दत्त्वोदकं भर्तुरुदारकर्मणः । नत्वा दिविस्थांस्त्रिदशांस्त्रिः परीत्य विवेश वह्निं ध्यायती भर्तृपादौ ।। ४-२३-२२ ।।
After this, the Queen executed the necessary funerary functions and offered oblations of water. After bathing in the river, she offered obeisances to various demigods situated in the sky in the different planetary systems. She then circumambulated the fire and, while thinking of the lotus feet of her husband, entered its flames. ।। 4-23-22 ।।
english translation
इसके पश्चात् महारानी ने आवश्यक दाह-कृत्य किये और जलाञ्जलि दी। फिर नदी में स्नान करके उन्होंने आकाश स्थित विभिन्न लोकों के विभिन्न देवताओं को नमस्कार किया। तब अग्नि की प्रदक्षिणा की और अपने पति के चरणकमलों का ध्यान करते हुए उन्होंने अग्नि की लपटों में प्रवेश किया। ।। ४-२३-२२ ।।
hindi translation
vidhAya kRtyaM hradinIjalAplutA dattvodakaM bharturudArakarmaNaH | natvA divisthAMstridazAMstriH parItya viveza vahniM dhyAyatI bhartRpAdau || 4-23-22 ||
hk transliteration by Sanscriptविलोक्यानुगतां साध्वीं पृथुं वीरवरं पतिम् । तुष्टुवुर्वरदा देवैर्देवपत्न्यः सहस्रशः ।। ४-२३-२३ ।।
After observing this brave act performed by the chaste wife Arci, the wife of the great King Pṛthu, many thousands of the wives of the demigods, along with their husbands, offered prayers to the Queen, for they were very much satisfied. ।। 4-23-23 ।।
english translation
महान् राजा पृथु की पतिव्रता पत्नी अर्चि के इस वीरतापूर्ण कार्य को देखकर हजारों देवपत्नियों ने प्रसन्न होकर अपने पतियों सहित रानी की स्तुति की। ।। ४-२३-२३ ।।
hindi translation
vilokyAnugatAM sAdhvIM pRthuM vIravaraM patim | tuSTuvurvaradA devairdevapatnyaH sahasrazaH || 4-23-23 ||
hk transliteration by Sanscriptकुर्वत्यः कुसुमासारं तस्मिन् मन्दरसानुनि । नदत्स्वमरतूर्येषु गृणन्ति स्म परस्परम् ।। ४-२३-२४ ।।
At that time the demigods were situated on the top of Mandara Hill, and all their wives began to shower flowers on the funeral pyre and began to talk amongst themselves as follows. ।। 4-23-24 ।।
english translation
उस समय देवता मन्दर पर्वत की चोटी पर आसीन थे। उनकी पत्नियाँ चिता की अग्नि पर फूलों की वर्षा करने लगीं और एक दूसरे से (इस प्रकार) बातें करने लगीं। ।। ४-२३-२४ ।।
hindi translation
kurvatyaH kusumAsAraM tasmin mandarasAnuni | nadatsvamaratUryeSu gRNanti sma parasparam || 4-23-24 ||
hk transliteration by Sanscriptदेव्य ऊचुः अहो इयं वधूर्धन्या या चैवं भूभुजां पतिम् । सर्वात्मना पतिं भेजे यज्ञेशं श्रीर्वधूरिव ।। ४-२३-२५ ।।
The wives of the demigods said: All glories to Queen Arci! We can see that this queen of the great King Pṛthu, the emperor of all the kings of the world, has served her husband with mind, speech and body exactly as the goddess of fortune serves the Supreme Personality of Godhead, Yajñeśa, or Viṣṇu. ।। 4-23-25 ।।
english translation
देवताओं की पत्नियों ने कहा : महारानी अर्चि धन्य हैं! हम देख रही हैं कि राज राजेश्वर पृथु की इस महारानी ने अपने पति की अपने मन, वाणी तथा शरीर से उसी प्रकार सेवा की है, जिस प्रकार ऐश्वर्य की देवी लक्ष्मी भगवान् यज्ञेश अथवा विष्णु की करती हैं। ।। ४-२३-२५ ।।
hindi translation
devya UcuH aho iyaM vadhUrdhanyA yA caivaM bhUbhujAM patim | sarvAtmanA patiM bheje yajJezaM zrIrvadhUriva || 4-23-25 ||
hk transliteration by Sanscript