1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
•
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
30.
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
31.
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
Progress:50.9%
मां विपाट्याजरां नावं यत्र विश्वं प्रतिष्ठितम् । आत्मानं च प्रजाश्चेमाः कथमम्भसि धास्यसि ।। ४-१७-२१ ।।
The cow-shaped earth continued: My dear King, I am just like a strong boat, and all the paraphernalia of the world is standing upon me. If you break me to pieces, how can you protect yourself and your subjects from drowning? ।। 4-17-21 ।।
english translation
गोरूप पृथ्वी ने आगे कहा : हे राजन्, मैं एक सुदृढ़ नाव के तुल्य हूँ और समस्त संसार की सारी सामग्री मुझी पर टिकी है। यदि आप मुझे छिन्न कर देंगे तो फिर आप अपने को तथा अपनी प्रजा को डूबने से किस प्रकार बचा पायेंगे? ।। ४-१७-२१ ।।
hindi translation
mAM vipATyAjarAM nAvaM yatra vizvaM pratiSThitam | AtmAnaM ca prajAzcemAH kathamambhasi dhAsyasi || 4-17-21 ||
hk transliteration by Sanscriptपृथुरुवाच वसुधे त्वां वधिष्यामि मच्छासनपराङ्मुखीम् । भागं बर्हिषि या वृङ्क्ते न तनोति च नो वसु ।। ४-१७-२२ ।।
King Pṛthu replied to the earthly planet: My dear earth, you have disobeyed my orders and rulings. In the form of a demigod you accepted your share of the yajñas we performed, but in return you have not produced sufficient food grains. For this reason I must kill you. ।। 4-17-22
english translation
राजा पृथु ने पृथ्वी को उत्तर दिया: हे पृथ्वी, तुमने मेरी आज्ञा तथा नियमों का उल्लंघन किया है। तुमने हमारे द्वारा सम्पन्न यज्ञों में देवता के रूप में अपना अंश ग्रहण किया है, किन्तु बदले में पर्याप्त अन्न नहीं उत्पन्न किया। इस कारण मैं तुम्हारा वध कर दूँगा। ।। ४-१७-२२ ।।
hindi translation
pRthuruvAca vasudhe tvAM vadhiSyAmi macchAsanaparAGmukhIm | bhAgaM barhiSi yA vRGkte na tanoti ca no vasu || 4-17-22 ||
hk transliteration by Sanscriptयवसं जग्ध्यनुदिनं नैव दोग्ध्यौधसं पयः । तस्यामेवं हि दुष्टायां दण्डो नात्र न शस्यते ।। ४-१७-२३ ।।
Although you are eating green grass every day, you are not filling your milk bag so we can utilize your milk. Since you are willfully committing offenses, it cannot be said that you are not punishable due to your assuming the form of a cow. ।। 4-17-23 ।।
english translation
यद्यपि तुम नित्य ही हरी घास चरती हो, किन्तु तुम हमारे उपयोग के लिए अपने थन को दूध से भरती नहीं हो। चूँकि तुम जान-बूझ कर अपराध कर रही हो, अत: तुम्हारे द्वारा गाय का रूप धारण करने के कारण तुम्हें दण्ड देना अनुचित नहीं कहा जा सकता। ।। ४-१७-२३ ।।
hindi translation
yavasaM jagdhyanudinaM naiva dogdhyaudhasaM payaH | tasyAmevaM hi duSTAyAM daNDo nAtra na zasyate || 4-17-23 ||
hk transliteration by Sanscriptत्वं खल्वोषधिबीजानि प्राक्सृष्टानि स्वयम्भुवा । न मुञ्चस्यात्मरुद्धानि मामवज्ञाय मन्दधीः ।। ४-१७-२४ ।।
You have so lost your intelligence that, despite my orders, you do not deliver the seeds of herbs and grains formerly created by Brahmā and now hidden within yourself. ।। 4-17-24 ।।
english translation
तुमने इस तरह अपनी बुद्धि गँवा दी है कि मेरी आज्ञा के होते हुए भी तुम जड़ी-बूटियों तथा अन्नों के बीज नहीं दे रही हो, जिन्हें पूर्वकाल में ब्रह्मा ने उत्पन्न किया था और जो तुम्हारे भीतर छिपे हुए हैं। ।। ४-१७-२४ ।।
hindi translation
tvaM khalvoSadhibIjAni prAksRSTAni svayambhuvA | na muJcasyAtmaruddhAni mAmavajJAya mandadhIH || 4-17-24 ||
hk transliteration by Sanscriptअमूषां क्षुत्परीतानामार्तानां परिदेवितम् । शमयिष्यामि मद्बाणैर्भिन्नायास्तव मेदसा ।। ४-१७-२५ ।।
Now, with the help of my arrows, I shall cut you to pieces and with your flesh satisfy the hunger-stricken citizens, who are now crying for want of grains. Thus I shall satisfy the crying citizens of my kingdom. ।। 4-17-25 ।।
english translation
अब मैं अपने बाणों से तुम्हारा खण्ड-खण्ड कर दूँगा और तुम्हारे मांस से क्षुधार्त नागरिकों को, जो अन्न के अभाव में त्राहि-त्राहि कर रहे हैं, सन्तुष्ट करूँगा। इस प्रकार मैं अपने राज्य की प्रजा का बिलखना दूर करूँगा। ।। ४-१७-२५ ।।
hindi translation
amUSAM kSutparItAnAmArtAnAM paridevitam | zamayiSyAmi madbANairbhinnAyAstava medasA || 4-17-25 ||
hk transliteration by Sanscript