- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/20कौशल्या बिभृयादार्या सहस्रमपि मद्विधान् | यस्यास्सहस्रं ग्रामाणां सम्प्राप्त मुपजीवनम् || २-३१-२०kauzalyA bibhRyAdAryA sahasramapi madvidhAn | yasyAssahasraM grAmANAM samprApta mupajIvanam || 2-31-20Noble Kausalya has under her charge a thousand villages for her sustenance. She can support a thousand men like me. [2-31-20]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/19तवैव तेजसा वीर भरतः पूजयिष्यति | कौसल्यां च सुमित्रां च प्रयतो नात्र संशयः || २-३१-१९tavaiva tejasA vIra bharataH pUjayiSyati | kausalyAM ca sumitrAM ca prayato nAtra saMzayaH || 2-31-19Aware of your power Oh ! valiant one, Bharata will undoubtedly pay respect to Kausalya and Sumitra with all humility. [2-31-19]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/18एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मण श्श्लक्ष्णया गिरा | प्रत्युवाच तदा रामं वाक्यज्ञो वाक्यकोविदम् || २-३१-१८evamuktastu rAmeNa lakSmaNa zzlakSNayA girA | pratyuvAca tadA rAmaM vAkyajJo vAkyakovidam || 2-31-18Thus addressed by Rama who was an adept in the use of words, eloquent Lakshmana gently replied : - [2-31-18]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/17एवं कुरुष्व सौमित्रे मत्कृते रघुनन्दन | अस्माभिर्विप्रहीणाया मातुर्नो न भवेत्सुखम् || २-३१-१७evaM kuruSva saumitre matkRte raghunandana | asmAbhirviprahINAyA mAturno na bhavetsukham || 2-31-17Oh ! delight of the Raghu race, do this for my sake, since deprived of us, there will be no happiness for our mother, Oh ! son of Sumitra.' [2-31-17]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/16एवं मम च ते भक्तिर्भविष्यति सुदर्शिता | धर्मज्ञ गुरुपूजायां धर्मश्चाप्यतुलो महान् || २-३१-१६evaM mama ca te bhaktirbhaviSyati sudarzitA | dharmajJa gurupUjAyAM dharmazcApyatulo mahAn || 2-31-16If you do this, your devotion to me will be amply demonstrated. Service to the elders, Oh ! dutiful one, is a virtue, great and unequalled. [2-31-16]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/15तामार्यां स्वयमेवेह राजानुग्रहणेन वा | सौमित्रे भर कौशल्यामुक्तमर्थमिमं चर || २-३१-१५ tAmAryAM svayameveha rAjAnugrahaNena vA | saumitre bhara kauzalyAmuktamarthamimaM cara || 2-31-15 Either by yourself or by seeking the favour of the king, Oh ! son of Sumitra, lend support to venerable Kausalya. This is the objective you must accomplish. [2-31-15]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/14न स्मरिष्यति कौसल्यां सुमित्रां च सुदुःखिताम् | भरतो राज्यमासाद्य कैकेय्यां पर्यवस्थितः || २-३१-१४na smariSyati kausalyAM sumitrAM ca suduHkhitAm | bharato rAjyamAsAdya kaikeyyAM paryavasthitaH || 2-31-14When Bharata secures the kingdom, his confidence reposed in Kaikeyi he will not bother about the miserable Kausalya and Sumitra. [2-31-14]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/13सा हि राज्यमिदं प्राप्य नृपस्याश्वपते स्सुता | दुःखितानां सपत्नीनां न करिष्यति शोभनम् || २-३१-१३sA hi rAjyamidaM prApya nRpasyAzvapate ssutA | duHkhitAnAM sapatnInAM na kariSyati zobhanam || 2-31-13Once the daughter of king Ashwapati (Kaikeyi) gains control over the kingdom, she will do nothing to help her afflicted co-wives (Kausalya and Sumitra). [2-31-13]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/12अभिवर्षति कामैर्यः पर्जन्यः पृथिवीमिव | स कामपाशपर्यस्तो महातेजा महीपतिः || २-३१-१२abhivarSati kAmairyaH parjanyaH pRthivImiva | sa kAmapAzaparyasto mahAtejA mahIpatiH || 2-31-12Dasharatha, the mighty king like Parjanya (the raingod), lord of the earth used to shower favours on earth. But now he is bound by the noose of passion. [2-31-12]
- •siva.sh/ramayana/ayodhya-kanda/31/11मयाऽद्य सह सौमित्रे त्वयि गच्छति तद्वनम् | को भरिष्यति कौसल्यां सुमित्रां वा यशस्विनीम् || २-३१-११mayA'dya saha saumitre tvayi gacchati tadvanam | ko bhariSyati kausalyAM sumitrAM vA yazasvinIm || 2-31-11Oh ! Lakshmana, if you also accompany me to the forest, who will take care of mother Kausalya and the illustrious Sumitra? [2-31-11]