1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
•
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
31.
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
32.
द्वात्रिंशोऽध्यायः
Chapter 32
33.
त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 33
Progress:88.9%
आत्मजायासुतागारपशुद्रविणबन्धुषु । निरूढमूलहृदय आत्मानं बहु मन्यते ।। ३-३०-६ ।।
Such satisfaction with one’s standard of living is due to deep-rooted attraction for body, wife, home, children, animals, wealth and friends. In such association, the conditioned soul thinks himself quite perfect. ।। 3-30-6 ।।
english translation
मनुष्य को अपने जीवनस्तर के प्रति इस प्रकार का सन्तोष अपने शरीर, पत्नी, घर, सन्तान, पशु, सम्पत्ति तथा मित्रों के प्रति प्रगाढ़ आकर्षण के कारण ही होता है। ऐसी संगति में बद्धजीव अपने आपको पूरी तरह सही मानता है। ।। ३-३०-६ ।।
hindi translation
AtmajAyAsutAgArapazudraviNabandhuSu | nirUDhamUlahRdaya AtmAnaM bahu manyate || 3-30-6 ||
hk transliteration by Sanscriptसन्दह्यमानसर्वाङ्ग एषामुद्वहनाधिना । करोत्यविरतं मूढो दुरितानि दुराशयः ।। ३-३०-७ ।।
Although he is always burning with anxiety, such a fool always performs all kinds of mischievous activities, with a hope which is never to be fulfilled, in order to maintain his so-called family and society. ।। 3-30-7 ।।
english translation
यद्यपि वह चिन्ता से सदैव जलता रहता है, तो भी ऐसा मूर्ख कभी न पूरी होने वाली आशाओं के लिए सभी प्रकार के अनिष्ट कृत्य करता है, जिससे वह अपने तथाकथित परिवार तथा समाज का भरण-पोषण कर सके। ।। ३-३०-७ ।।
hindi translation
sandahyamAnasarvAGga eSAmudvahanAdhinA | karotyavirataM mUDho duritAni durAzayaH || 3-30-7 ||
hk transliteration by Sanscriptआक्षिप्तात्मेन्द्रियः स्त्रीणामसतीनां च मायया । रहो रचितयाऽऽलापैः शिशूनां कलभाषिणाम् ।। ३-३०-८ ।।
He gives heart and senses to a woman, who falsely charms him with māyā. He enjoys solitary embraces and talking with her, and he is enchanted by the sweet words of the small children. ।। 3-30-8 ।।
english translation
वह उस स्त्री को अपना हृदय तथा इन्द्रियाँ दे बैठता है, जो झूठे ही उसे माया से मोह लेती है। वह उसके साथ एकान्त में आलिंगन तथा संभाषण करता है और अपने छोटे छोटे बच्चों के मीठे-मीठे बोलों से मुग्ध होता रहता है। ।। ३-३०-८ ।।
hindi translation
AkSiptAtmendriyaH strINAmasatInAM ca mAyayA | raho racitayA''lApaiH zizUnAM kalabhASiNAm || 3-30-8 ||
hk transliteration by Sanscriptगृहेषु कूटधर्मेषु दुःखतन्त्रेष्वतन्द्रितः । कुर्वन् दुःखप्रतीकारं सुखवन्मन्यते गृही ।। ३-३०-९ ।।
The attached householder remains in his family life, which is full of diplomacy and politics. Always spreading miseries and controlled by acts of sense gratification, he acts just to counteract the reactions of all his miseries, and if he can successfully counteract such miseries, he thinks that he is happy. ।। 3-30-9 ।।
english translation
आसक्त गृहस्थ कूटनीति तथा राजनीति से पूर्ण अपने पारिवारिक जीवन में रहा आता है। वह सदैव दुखों का विस्तार करता हुआ और इन्द्रियतृप्ति के कार्यों से नियन्त्रित होकर अपने सारे दुखों के फल को झेलने के लिए कर्म करता है। यदि वह इन दुखों को सफलतापूर्वक झेल लेता है, तो वह अपने को सुखी मानता है। ।। ३-३०-९ ।।
hindi translation
gRheSu kUTadharmeSu duHkhatantreSvatandritaH | kurvan duHkhapratIkAraM sukhavanmanyate gRhI || 3-30-9 ||
hk transliteration by Sanscriptअर्थैरापादितैर्गुर्व्या हिंसयेतस्ततश्च तान् । पुष्णाति येषां पोषेण शेषभुग्यात्यधः स्वयम् ।। ३-३०-१० ।।
He secures money by committing violence here and there, and although he employs it in the service of his family, he himself eats only a little portion of the food thus purchased, and he goes to hell for those for whom he earned the money in such an irregular way. ।। 3-30-10 ।।
english translation
वह इधर-उधर हिंसा करके धन प्राप्त करता है और यद्यपि वह इसे अपने परिवार के भरण-पोषण में लगाता है, किन्तु स्वयं इस प्रकार से खरीदे भोजन का अल्पांश ही ग्रहण करता है। इस तरह वह उन लोगों के लिए नरक जाता है, जिनके लिए उसने अवैध ढंग से धन कमाया था। ।। ३-३०-१० ।।
hindi translation
arthairApAditairgurvyA hiMsayetastatazca tAn | puSNAti yeSAM poSeNa zeSabhugyAtyadhaH svayam || 3-30-10 ||
hk transliteration by Sanscript