1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
•
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
30.
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
31.
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
32.
द्वात्रिंशोऽध्यायः
Chapter 32
33.
त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 33
Progress:61.8%
मैत्रेय उवाच एवमाविष्कृताशेषगुणकर्मोदयो मुनिम् । सव्रीड इव तं सम्राडुपारतमुवाच ह ।। ३-२२-१ ।।
Śrī Maitreya said: After describing the greatness of the Emperor’s manifold qualities and activities, the sage became silent, and the Emperor, feeling modesty, addressed him as follows. ।। 3-22-1 ।।
english translation
श्रीमैत्रेय ने कहा—सम्राट के अनेक गुणों तथा तथा कार्यों की महानता का वर्णन करने के पश्चात् मुनि शान्त हो गये और राजा ने संकोचवश उन्हें इस प्रकार से सम्बोधित किया। ।। ३-२२-१ ।।
hindi translation
maitreya uvAca evamAviSkRtAzeSaguNakarmodayo munim | savrIDa iva taM samrADupAratamuvAca ha || 3-22-1 ||
hk transliteration by Sanscriptमनुरुवाच ब्रह्मासृजत्स्वमुखतो युष्मानात्मपरीप्सया । छन्दोमयस्तपोविद्यायोगयुक्तानलम्पटान् ।। ३-२२-२ ।।
Manu replied: To expand himself in Vedic knowledge, Lord Brahmā, the personified Veda, from his face created you, the brāhmaṇas, who are full of austerity, knowledge and mystic power and are averse to sense gratification. ।। 3-22-2 ।।
english translation
मनु ने कहा—वेदस्वरूप ब्रह्मा ने वैदिक ज्ञान के विस्तार हेतु अपने मुख से आप जैसे ब्राह्मणों को उत्पन्न किया है, जो तप, ज्ञान तथा योग से युक्त और इन्द्रियतृप्ति से विमुख हैं। ।। ३-२२-२ ।।
hindi translation
manuruvAca brahmAsRjatsvamukhato yuSmAnAtmaparIpsayA | chandomayastapovidyAyogayuktAnalampaTAn || 3-22-2 ||
hk transliteration by Sanscriptतत्त्राणायासृजच्चास्मान् दोःसहस्रात्सहस्रपात् । हृदयं तस्य हि ब्रह्म क्षत्रमङ्गं प्रचक्षते ।। ३-२२-३ ।।
For the protection of the brāhmaṇas, the thousand-legged Supreme Being created us, the kṣatriyas, from His thousand arms. Hence the brāhmaṇas are said to be His heart and the kṣatriyas His arms. ।। 3-22-3 ।।
english translation
ब्राह्मणों की रक्षा के लिए सहस्र-पाद विराट पुरुष ने हम क्षत्रियों को अपनी सहस्र भुजाओं से उत्पन्न किया। अत: ब्राह्मणों को उनका हृदय और क्षत्रियों को उनकी भुजाएँ कहते हैं। ।। ३-२२-३ ।।
hindi translation
tattrANAyAsRjaccAsmAn doHsahasrAtsahasrapAt | hRdayaM tasya hi brahma kSatramaGgaM pracakSate || 3-22-3 ||
hk transliteration by Sanscriptअतो ह्यन्योन्यमात्मानं ब्रह्म क्षत्रं च रक्षतः । रक्षति स्माव्ययो देवः स यः सदसदात्मकः ।। ३-२२-४ ।।
That is why the brāhmaṇas and kṣatriyas protect each other, as well as themselves; and the Lord Himself, who is both the cause and effect and is yet immutable, protects them through each other. ।। 3-22-4 ।।
english translation
इसीलिए ब्राह्मण तथा क्षत्रिय एक दूसरे की और साथ ही स्वयं की रक्षा करते हैं। कार्य-कारण रूप तथा निर्विकार होकर भगवान् स्वयं एक दूसरे के माध्यम से उनकी रक्षा करते हैं। ।। ३-२२-४ ।।
hindi translation
ato hyanyonyamAtmAnaM brahma kSatraM ca rakSataH | rakSati smAvyayo devaH sa yaH sadasadAtmakaH || 3-22-4 ||
hk transliteration by Sanscriptतव सन्दर्शनादेव च्छिन्ना मे सर्वसंशयाः । यत्स्वयं भगवान् प्रीत्या धर्ममाह रिरक्षिषोः ।। ३-२२-५ ।।
Now I have resolved all my doubts simply by meeting you, for Your Lordship has very kindly and clearly explained the duty of a king who desires to protect his subjects. ।। 3-22-5 ।।
english translation
अब आपके दर्शन मात्र से मेरे सारे सन्देह दूर हो चुके हैं, क्योंकि आपने कृपापूर्वक अपनी प्रजा की रक्षा के लिए उत्सुक राजा के कर्तव्य की सुस्पष्ट व्याख्या की है। ।। ३-२२-५ ।।
hindi translation
tava sandarzanAdeva cchinnA me sarvasaMzayAH | yatsvayaM bhagavAn prItyA dharmamAha rirakSiSoH || 3-22-5 ||
hk transliteration by Sanscript