Sushruta Samhita

Progress:0.9%

तस्मादव्यक्तान्महानुत्पद्यते तल्लिङ्ग एव | तल्लिङ्गाच्च महतस्तल्लक्षण एवाहङ्कार उत्पद्यते; स त्रिविधो वैकारिकस्तैजसो भूतादिरिति | तत्र वैकारिकादहङ्कारात्तैजससहायात्तल्लक्षणान्येवैकादशेन्द्रियाण्युत्पद्यन्ते, तद्यथा- श्रोत्रत्वक्चक्षुर्जिह्वाघ्राणवाग्घस्तोपस्थपायुपादमनांसीति; तत्र पूर्वाणि पञ्च बुद्धीन्द्रियाणि, इतराणि पञ्च कर्मेन्द्रियाणि, उभयात्मकं मनः; भूतादेरपि तैजससहायात्तल्लक्षणान्येव पञ्चतन्मात्राण्युत्पद्यन्ते- शब्दतन्मात्रं, स्पर्शतन्मात्रं, रूपतन्मात्रं, रसतन्मात्रं, गन्धतन्मात्रमिति; तेषां विशेषाः- शब्दस्पर्शरूपरसगन्धाः; तेभ्यो भूतानि- व्योमानिलानलजलोर्व्यः; एवमेषा तत्त्वचतुर्विंशतिर्व्याख्याता ||४||

sanskrit

From the unmanifest (Avyakta), the great (Mahana) is produced; from that, the linga (linga) arises. From that linga, the great ego (Ahamkara) is generated; this is threefold: Vaikarika, Taijasa, and Bhutadi. From the Vaikarika Ahamkara, aided by the Taijasa, arise the eleven organs: the ears, skin, eyes, tongue, nose, speech, hands, genitals, anus, feet, and the mind (Manah). The first five are the intellectual organs (Buddhi-Indriya), and the other five are the operative organs (Karma-Indriya), while the mind partakes of both. From the Bhutadi, with the assistance of Taijasa, arise the five Tanmatras: sound, touch, sight, taste, and smell. Their characteristics are: sound, touch, form, taste, and smell. From these, the gross elements arise: ether, air, fire, water, and earth. Thus, this twenty-fourfold principle (Tattvas) is explained.

english translation

hindi translation

tasmAdavyaktAnmahAnutpadyate talliGga eva | talliGgAcca mahatastallakSaNa evAhaGkAra utpadyate; sa trividho vaikArikastaijaso bhUtAdiriti | tatra vaikArikAdahaGkArAttaijasasahAyAttallakSaNAnyevaikAdazendriyANyutpadyante, tadyathA- zrotratvakcakSurjihvAghrANavAgghastopasthapAyupAdamanAMsIti; tatra pUrvANi paJca buddhIndriyANi, itarANi paJca karmendriyANi, ubhayAtmakaM manaH; bhUtAderapi taijasasahAyAttallakSaNAnyeva paJcatanmAtrANyutpadyante- zabdatanmAtraM, sparzatanmAtraM, rUpatanmAtraM, rasatanmAtraM, gandhatanmAtramiti; teSAM vizeSAH- zabdasparzarUparasagandhAH; tebhyo bhUtAni- vyomAnilAnalajalorvyaH; evameSA tattvacaturviMzatirvyAkhyAtA ||4||

hk transliteration