Sushruta Samhita

Progress:3.6%

न चायुर्वेदशास्त्रेषूपदिश्यन्ते सर्वगताः क्षेत्रज्ञा नित्याश्च; असर्वगतेषु च क्षेत्रज्ञेषु नित्यपुरुषख्यापकान् हेतूनुदाहरन्ति; आयुर्वेदशास्त्रेष्वसर्वगताः क्षेत्रज्ञा नित्याश्च, तिर्यग्योनिमानुषदेवेषु सञ्चरन्ति धर्माधर्मनिमित्तं; त एतेऽनुमानग्राह्याः परमसूक्ष्माश्चेतनावन्तः शाश्वता लोहितरेतसोः सन्निपातेष्वभिव्यज्यन्ते, यतोऽभिहितं- ‘पञ्चमहाभूतशरीरिसमवायः पुरुषः’ (सू.१) इति; स एष कर्मपुरुषश्चिकित्साधिकृतः ||१६||

sanskrit

In the Ayurvedic texts, it is not stated that all-pervading field-knowers are eternal; it is mentioned that in non-universal field-knowers, there are examples of eternal beings that have specific causes. In the Ayurvedic texts, non-universal field-knowers are said to wander among various births—human and divine—for the sake of dharma and adharma; these beings are subtle and eternal, appearing in the conjunctions of red essence, as stated: "The person is the composite of the five great elements" (Sutra 1); thus, this being is the agent of action and the one authorized for treatment.

english translation

hindi translation

na cAyurvedazAstreSUpadizyante sarvagatAH kSetrajJA nityAzca; asarvagateSu ca kSetrajJeSu nityapuruSakhyApakAn hetUnudAharanti; AyurvedazAstreSvasarvagatAH kSetrajJA nityAzca, tiryagyonimAnuSadeveSu saJcaranti dharmAdharmanimittaM; ta ete'numAnagrAhyAH paramasUkSmAzcetanAvantaH zAzvatA lohitaretasoH sannipAteSvabhivyajyante, yato'bhihitaM- ‘paJcamahAbhUtazarIrisamavAyaH puruSaH’ (sU.1) iti; sa eSa karmapuruSazcikitsAdhikRtaH ||16||

hk transliteration