Sushruta Samhita

Progress:65.5%

शीतोदकं पयः क्षौद्रं सर्पिरित्येकशो द्विशः | त्रिशः समस्तमथवा प्राक् पीतं स्थापयेद्वयः ||६||

sanskrit

One should take cold water, milk, honey, or clarified butter separately or in pairs, or all three together, or mixed with any two of them in a drink before meals.

english translation

hindi translation

zItodakaM payaH kSaudraM sarpirityekazo dvizaH | trizaH samastamathavA prAk pItaM sthApayedvayaH ||6||

hk transliteration

तत्र विडङ्गतण्डुलचूर्णमाहृत्य यष्टीमधुकमधुयुक्तं यथाबलं शीततोयेनोपयुञ्जीत शीततोयं चानुपिबेदेवमहरहर्मासं, तदेव मधुयुक्तं भल्लातकक्वाथेन वा, मधुद्राक्षाक्वाथयुक्तं वा, मध्वामलकरसाभ्यां वा, गुडूचीक्वाथेन वा, एवमेते पञ्च प्रयोगा भवन्ति; जीर्णे मुद्गामलकयूषेणालवणेनाल्पस्नेहेन घृतवन्तमोदनमश्नीयात्; एते खल्वर्शांसि क्षपयन्ति, कृमीनुपघ्नन्ति, ग्रहणधारणशक्तिं जनयन्ति, मासे मासे च प्रयोगे वर्षशतं वर्षशतमायुषोऽभिवृद्धिर्भवति ||७||

sanskrit

The powdered seeds of Vidanga should be mixed with Yashti-madhu and honey, and taken in cold water in a dose suitable to the patient. One should also drink cold water after taking this remedy daily for a month. The same powdered Vidanga can be taken with the decoction of Bhallataka mixed with honey, with the decoction of grapes mixed with honey, with the expressed juice of Amalaka sweetened with honey, or with the decoction of Guduci. These are the five ways of taking pulverized Vidanga seeds. After this medicine has been well digested, one should take a meal consisting of boiled rice with a small amount of clarified butter, cooked with unseasoned soup of Mudga and Amalaka. These remedies relieve hemorrhoids, kill worms, and improve the strength of digestion and retention. With monthly use, one can increase their lifespan by a hundred years.

english translation

hindi translation

tatra viDaGgataNDulacUrNamAhRtya yaSTImadhukamadhuyuktaM yathAbalaM zItatoyenopayuJjIta zItatoyaM cAnupibedevamaharaharmAsaM, tadeva madhuyuktaM bhallAtakakvAthena vA, madhudrAkSAkvAthayuktaM vA, madhvAmalakarasAbhyAM vA, guDUcIkvAthena vA, evamete paJca prayogA bhavanti; jIrNe mudgAmalakayUSeNAlavaNenAlpasnehena ghRtavantamodanamaznIyAt; ete khalvarzAMsi kSapayanti, kRmInupaghnanti, grahaNadhAraNazaktiM janayanti, mAse mAse ca prayoge varSazataM varSazatamAyuSo'bhivRddhirbhavati ||7||

hk transliteration

विडङ्गतण्डुलानां द्रोणं पिष्टपचने पिष्टवदुपस्वेद्य विगतकषायं स्विन्नमवतार्य दृषदि पिष्टमायसे दृढे कुम्भे मधूदकोत्तरं प्रावृषि भस्मराशावन्तर्गृहे चतुरो मासान्निदध्यात्, वर्षाविगमे चोद्धृत्योपसंस्कृतशरीरः सहस्रसम्पाताभिहुतं कृत्वा प्रातः- प्रातर्यथाबलमुपयुञ्जीत, जीर्णे मुद्गामलकयूषेणालवणेन घृतवन्तमोदनमश्नीयात्, पांशुशय्यायां शयीत, तस्य मासादूर्ध्वं सर्वाङ्गेभ्यः कृमयो निष्क्रामन्ति, तानणुतैलेनाभ्यक्तस्य वंशविदलेनापहरेत्, द्वितीये पिपीलिकास्तृतीये यूकास्तथैवापहरेत्, चतुर्थे दन्तनखरोमाण्यवशीर्यन्ते; पञ्चमे प्रशस्तगुणलक्षणानि जायन्ते, अमानुषं चादित्यप्रकाशं वपुरधिगच्छति, दूराच्छ्रवणानि दर्शना निचास्य भवन्ति, रजस्तमसी चापोह्य सत्त्वमधितिष्ठति, श्रुतनिगाद्यपूर्वोत्पादी गजबलोऽश्वजवः पुनर्युवाऽष्टौ वर्षशतान्यायुरवाप्नोति; तस्याणुतैलमभ्यङ्गार्थे, अजकर्णकषायमुत्सादनार्थे, सोशीरं कूपोदकं स्नानार्थे, चन्दनमुपलेपनार्थे, भल्लातकविधानवदाहारः परिहारश्च ||८||

sanskrit

The powdered seeds of Vidanga should be placed in a vessel, cooked and steamed like other powders. Once the astringent taste is gone, the prepared mixture should be placed in a strong iron pot filled with honey-water and left for four months during the rainy season. After that period, it should be removed, and the body should be nourished with it as much as possible in the morning. One should also consume food made with boiled rice and the juice of Amalaka mixed with salt, and rest on a bed of fine dust. After a month, all the worms will leave the body. If one is anointed with an oil made from Anutaila, and the body is treated with the decoction of Ajakarnaka, bathed with cold water from a well, and smeared with sandalwood paste, then the nourishment provided by Bhallataka will also be beneficial.

english translation

hindi translation

viDaGgataNDulAnAM droNaM piSTapacane piSTavadupasvedya vigatakaSAyaM svinnamavatArya dRSadi piSTamAyase dRDhe kumbhe madhUdakottaraM prAvRSi bhasmarAzAvantargRhe caturo mAsAnnidadhyAt, varSAvigame coddhRtyopasaMskRtazarIraH sahasrasampAtAbhihutaM kRtvA prAtaH- prAtaryathAbalamupayuJjIta, jIrNe mudgAmalakayUSeNAlavaNena ghRtavantamodanamaznIyAt, pAMzuzayyAyAM zayIta, tasya mAsAdUrdhvaM sarvAGgebhyaH kRmayo niSkrAmanti, tAnaNutailenAbhyaktasya vaMzavidalenApaharet, dvitIye pipIlikAstRtIye yUkAstathaivApaharet, caturthe dantanakharomANyavazIryante; paJcame prazastaguNalakSaNAni jAyante, amAnuSaM cAdityaprakAzaM vapuradhigacchati, dUrAcchravaNAni darzanA nicAsya bhavanti, rajastamasI cApohya sattvamadhitiSThati, zrutanigAdyapUrvotpAdI gajabalo'zvajavaH punaryuvA'STau varSazatAnyAyuravApnoti; tasyANutailamabhyaGgArthe, ajakarNakaSAyamutsAdanArthe, sozIraM kUpodakaM snAnArthe, candanamupalepanArthe, bhallAtakavidhAnavadAhAraH parihArazca ||8||

hk transliteration

काश्मर्याणां निष्कुलीकृतानामेष एव कल्पः पांशुशय्याभोजनवर्जं; अत्र हि पयसा शृतेन भोक्तव्यं, समानमन्यत् पूर्वेणाशिषश्च | शोणितपित्तनिमित्तेषु विकारेष्वेतेषामुपयोगः ||९||

sanskrit

For those who are free from impurities, this is the way to prepare their food, excluding meals on a dust bed. Here, it should be consumed with milk, and similarly, blessings should be given as previously mentioned. This method is beneficial in disorders related to blood and bile.

english translation

hindi translation

kAzmaryANAM niSkulIkRtAnAmeSa eva kalpaH pAMzuzayyAbhojanavarjaM; atra hi payasA zRtena bhoktavyaM, samAnamanyat pUrveNAziSazca | zoNitapittanimitteSu vikAreSveteSAmupayogaH ||9||

hk transliteration

यथोक्तमागारं प्रविश्य बलामूलार्धपलं पलं वा पयसाऽऽलोड्य पिबेत्, जीर्णे पयः सर्पिरोदन इत्याहारः, एवं द्वादशरात्रमुपयुज्य द्वादश वर्षाणि वयस्तिष्ठति; एवं दिवसशतमुपयुज्य वर्षशतं वयस्तिष्ठति | एवमेवातिबलानागबलाविदारीशतावरीणामुपयोगः | विशेषतस्त्वतिबलामुदकेन, नागबलाचूर्णं मधुना, विदारीचूर्णं क्षीरेण, शतावरीमप्येवं, पूर्वेणान्यत् समानमाशिषश्च समाः | एतास्त्वौषधयो बलकामानां शोषिणां रक्तपित्तोपसृष्टानां शोणितं छर्दयतां विरिच्यमानानां चोपदिश्यन्ते ||१०||

sanskrit

Entering the house as stated, one should consume a quarter or half of the root of Bala, mixed with milk. The food consisting of old milk and ghee is prescribed. By using this for twelve nights, one maintains youth for twelve years; by using it for a hundred days, one maintains youth for a hundred years. This is also applicable to the herbs Bala, Nagabala, Vidari, and Shatavari, especially when used with excess water. Nagabala powder with honey and Vidari powder with milk, as well as Shatavari, are equally beneficial. These medicines are prescribed for those desiring strength, suffering from symptoms of blood disorders, and for those experiencing vomiting and loose motions.

english translation

hindi translation

yathoktamAgAraM pravizya balAmUlArdhapalaM palaM vA payasA''loDya pibet, jIrNe payaH sarpirodana ityAhAraH, evaM dvAdazarAtramupayujya dvAdaza varSANi vayastiSThati; evaM divasazatamupayujya varSazataM vayastiSThati | evamevAtibalAnAgabalAvidArIzatAvarINAmupayogaH | vizeSatastvatibalAmudakena, nAgabalAcUrNaM madhunA, vidArIcUrNaM kSIreNa, zatAvarImapyevaM, pUrveNAnyat samAnamAziSazca samAH | etAstvauSadhayo balakAmAnAM zoSiNAM raktapittopasRSTAnAM zoNitaM chardayatAM viricyamAnAnAM copadizyante ||10||

hk transliteration