1.

प्रथमोऽध्यायः

Chapter 1

2.

द्वितीयोऽध्यायः

Chapter 2

3.

तृतीयोऽध्यायः

Chapter 3

4.

चतुर्थोऽध्यायः

Chapter 4

5.

पञ्चमोऽध्यायः

Chapter 5

6.

षष्ठोऽध्यायः

Chapter 6

7.

सप्तमोऽध्यायः

Chapter 7

8.

अष्टमोऽध्यायः

Chapter 8

9.

नवमोऽध्यायः

Chapter 9

10.

दशमोऽध्यायः

Chapter 10

11.

एकादशोऽध्यायः

Chapter 11

12.

द्वादशोऽध्यायः

Chapter 12

13.

त्रयोदशोऽध्यायः

Chapter 13

14.

चतुर्दशोऽध्यायः

Chapter 14

15.

पञ्चदशोऽध्यायः

Chapter 15

16.

षोडशोऽध्यायः

Chapter 16

17.

सप्तदशोऽध्यायः

Chapter 17

अष्टादशोऽध्यायः

Chapter 18

19.

एकोनविंशोऽध्यायः

Chapter 19

20.

विंशोऽध्यायः

Chapter 20

21.

एकविंशोऽध्यायः

Chapter 21

22.

द्वाविंशोऽध्यायः

Chapter 22

23.

त्रयोविंशोऽध्यायः

Chapter 23

24.

चतुर्विंशोऽध्यायः

Chapter 24

25.

पञ्चविंशोऽध्यायः

Chapter 25

26.

षड्विंशोऽध्यायः

Chapter 26

27.

सप्तविंशोऽध्यायः

Chapter 27

28.

अष्टाविंशोऽध्यायः

Chapter 28

29.

एकोनत्रिंशोऽध्यायः

Chapter 29

30.

त्रिंशोऽध्यायः

Chapter 30

31.

एकत्रिंशोऽध्यायः

Chapter 31

Progress:52.0%

मैत्रेय उवाच इत्थं पृथुमभिष्टूय रुषा प्रस्फुरिताधरम् । पुनराहावनिर्भीता संस्तभ्यात्मानमात्मना ।। ४-१८-१ ।।

The great saint Maitreya continued to address Vidura: My dear Vidura, at that time, after the planet earth finished her prayers, King Pṛthu was still not pacified, and his lips trembled in great anger. Although the planet earth was frightened, she made up her mind and began to speak as follows in order to convince the King. ।। 4-18-1 ।।

english translation

मैत्रय ने विदुर को सम्बोधित करते हुए आगे कहा : हे विदुर, जब पृथ्वी ने स्तुति पूरी करती तब भी राजा पृथु शान्त नहीं हुए थे, उनके होंठ क्रोध से काँप रहे थे। यद्यपि पृथ्वी डरी हुई थी, किन्तु उसने धैर्य धारण करके राजा को आश्वस्त करने के लिए इस प्रकार कहना प्रारम्भ किया। ।। ४-१८-१ ।।

hindi translation

maitreya uvAca itthaM pRthumabhiSTUya ruSA prasphuritAdharam | punarAhAvanirbhItA saMstabhyAtmAnamAtmanA || 4-18-1 ||

hk transliteration by Sanscript

सन्नियच्छाभिभो मन्युं निबोध श्रावितं च मे । सर्वतः सारमादत्ते यथा मधुकरो बुधः ।। ४-१८-२ ।।

My dear Lord, please pacify your anger completely and hear patiently whatever I submit before you. Please turn your kind attention to this. I may be very poor, but a learned man takes the essence of knowledge from all places, just as a bumblebee collects honey from each and every flower. ।। 4-18-2 ।।

english translation

हे भगवन्, आप अपने क्रोध को पूर्णत: शान्त करें और जो कुछ मैं निवेदन कर रही हूँ, उसे धैर्यपूर्वक सुनें। कृपया इस ओर ध्यान दें। मैं भले ही दीन हूँ, किन्तु बुद्धिमान व्यक्ति सभी स्थानों से ज्ञान के सार को ग्रहण करता है, जिस प्रकार भौंरा प्रत्येक फूल से मधु संचित करता है। ।। ४-१८-२ ।।

hindi translation

sanniyacchAbhibho manyuM nibodha zrAvitaM ca me | sarvataH sAramAdatte yathA madhukaro budhaH || 4-18-2 ||

hk transliteration by Sanscript

अस्मिन् लोकेऽथवामुष्मिन् मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः । दृष्टा योगाः प्रयुक्ताश्च पुंसां श्रेयःप्रसिद्धये ।। ४-१८-३ ‌‌।।

To benefit all human society, not only in this life but in the next, the great seers and sages have prescribed various methods conducive to the prosperity of the people in general. ।। 4-18-3 ।।

english translation

मानव समाज को इस जीवन में ही नहीं वरन् अगले जन्म में भी लाभ पहुँचाने के लिए बड़े बड़े ऋषियों तथा मुनियों ने जनता की सम्पन्नता के अनुकूल विभिन्न विधियों की संस्तुति की है। ।। ४-१८-३ ।।

hindi translation

asmin loke'thavAmuSmin munibhistattvadarzibhiH | dRSTA yogAH prayuktAzca puMsAM zreyaHprasiddhaye || 4-18-3 ‌‌||

hk transliteration by Sanscript

तानातिष्ठति यः सम्यगुपायान् पूर्वदर्शितान् । अवरः श्रद्धयोपेत उपेयान् विन्दतेऽञ्जसा ।। ४-१८-४ ।।

One who follows the principles and instructions enjoined by the great sages of the past can utilize these instructions for practical purposes. Such a person can very easily enjoy life and pleasures. ।। 4-18-4 ।।

english translation

जो कोई प्राचीन ऋषियों द्वारा बताये गये नियमों तथा आदेशों का पालन करता है, वह व्यावहारिक कार्यों में उनका उपयोग कर सकता है। ऐसा व्यक्ति सरलता से जीवन तथा सुखों का भोग कर सकता है। ।। ४-१८-४ ।।

hindi translation

tAnAtiSThati yaH samyagupAyAn pUrvadarzitAn | avaraH zraddhayopeta upeyAn vindate'JjasA || 4-18-4 ||

hk transliteration by Sanscript

ताननादृत्य योऽविद्वानर्थानारभते स्वयम् । तस्य व्यभिचरन्त्यर्था आरब्धाश्च पुनः पुनः ।। ४-१८-५ ।।

A foolish person who manufactures his own ways and means through mental speculation and does not recognize the authority of the sages who lay down unimpeachable directions is simply unsuccessful again and again in his attempts. ।। 4-18-5 ।।

english translation

ऐसा मूर्ख पुरुष जो कोई मनोकल्पना द्वारा अपने निजी साधन तथा माध्यम तैयार करता है और साधुओं द्वारा स्थापित दोषहीन आदेशों को मान्यता नहीं प्रदान करता, वह अपने प्रयासों में बार-बार असफल होता है। ।। ४-१८-५ ।।

hindi translation

tAnanAdRtya yo'vidvAnarthAnArabhate svayam | tasya vyabhicarantyarthA ArabdhAzca punaH punaH || 4-18-5 ||

hk transliteration by Sanscript