1.

प्रथमोऽध्यायः

Chapter 1

2.

द्वितीयोऽध्यायः

Chapter 2

3.

तृतीयोऽध्यायः

Chapter 3

4.

चतुर्थोऽध्यायः

Chapter 4

5.

पञ्चमोऽध्यायः

Chapter 5

6.

षष्ठोऽध्यायः

Chapter 6

7.

सप्तमोऽध्यायः

Chapter 7

8.

अष्टमोऽध्यायः

Chapter 8

9.

नवमोऽध्यायः

Chapter 9

10.

दशमोऽध्यायः

Chapter 10

11.

एकादशोऽध्यायः

Chapter 11

12.

द्वादशोऽध्यायः

Chapter 12

13.

त्रयोदशोऽध्यादशोयः

Chapter 13

14.

चतुर्दशोऽध्यायः

Chapter 14

15.

पञ्चदशोऽध्यायः

Chapter 15

16.

षोडशोऽध्यायः

Chapter 16

17.

सप्तदशोऽध्यायः

Chapter 17

अष्टादशोऽध्यायः

Chapter 18

19.

एकोनविंशोऽध्यायः

Chapter 19

20.

विंशोऽध्यायः

Chapter 20

21.

एकविंशोऽध्यायः

Chapter 21

22.

द्वाविंशोऽध्यायः

Chapter 22

23.

त्रयोविंशोऽध्यायः

Chapter 23

24.

चतुर्विंशोऽध्यायः

Chapter 24

25.

पञ्चविंशोऽध्यायः

Chapter 25

26.

षड्विंशोऽध्यायः

Chapter 26

27.

सप्तविंशोऽध्यायः

Chapter 27

28.

अष्टाविंशोऽध्यायः

Chapter 28

29.

एकोनत्रिंशोऽध्यायः

Chapter 29

30.

त्रिंशोऽध्यायः

Chapter 30

31.

एकत्रिंशोऽध्यायः

Chapter 31

Progress:55.0%

स्वयं सञ्चिनुयात्सर्वमात्मनो वृत्तिकारणम् । देशकालबलाभिज्ञो नाददीतान्यदाहृतम् ।। ११-१८-६ ।।

The vānaprastha should personally collect whatever he requires for his bodily maintenance, carefully considering the time, place and his own capacity. He should never collect provisions for the future. ।। 11-18-6 ।।

english translation

वानप्रस्थ को अपने शारीरिक भरण-पोषण के लिए जो कुछ भी चाहिए, उसे समय, स्थान और अपनी क्षमता का ध्यानपूर्वक विचार करके व्यक्तिगत रूप से एकत्र करना चाहिए। उसे कभी भी भविष्य के लिए प्रावधान एकत्र नहीं करना चाहिए। ।। ११-१८-६ ।।

hindi translation

svayaM saJcinuyAtsarvamAtmano vRttikAraNam | dezakAlabalAbhijJo nAdadItAnyadAhRtam || 11-18-6 ||

hk transliteration by Sanscript

वन्यैश्चरुपुरोडाशैर्निर्वपेत्कालचोदितान् । न तु श्रौतेन पशुना मां यजेत वनाश्रमी ।। ११-१८-७ ।।

One who has accepted the vānaprastha order of life should perform seasonal sacrifices by offering oblations of caru and sacrificial cakes prepared from rice and other grains found in the forest. The vānaprastha, however, may never offer animal sacrifices to Me, even those sacrifices mentioned in the Vedas. ।। 11-18-7 ।।

english translation

जिसने जीवन के वानप्रस्थ आदेश को स्वीकार कर लिया है, उसे जंगल में पाए जाने वाले चावल और अन्य अनाज से तैयार करू और बलि केक की आहुति देकर मौसमी बलिदान करना चाहिए। हालाँकि, वानप्रस्थ कभी भी मुझे पशुबलि नहीं दे सकता, यहाँ तक कि वेदों में वर्णित बलि भी नहीं। ।। ११-१८-७ ।।

hindi translation

vanyaizcarupuroDAzairnirvapetkAlacoditAn | na tu zrautena pazunA mAM yajeta vanAzramI || 11-18-7 ||

hk transliteration by Sanscript

अग्निहोत्रं च दर्शश्च पूर्णमासश्च पूर्ववत् । चातुर्मास्यानि च मुनेराम्नातानि च नैगमैः ।। ११-१८-८ ।।

The vānaprastha should perform the agnihotra, darśa and paurṇamāsa sacrifices, as he did while in the gṛhastha-āśrama. He should also perform the vows and sacrifices of cāturmāsya, since all of these rituals are enjoined for the vānaprastha-āśrama by expert knowers of the Vedas. ।। 11-18-8 ।।

english translation

वानप्रस्थ को अग्निहोत्र, दर्श और पौर्णमास यज्ञ करना चाहिए, जैसा कि उसने गृहस्थ-आश्रम में किया था। उसे चातुर्मास्य व्रत और यज्ञ भी करने चाहिए, क्योंकि ये सभी अनुष्ठान वेदों के विशेषज्ञ ज्ञाताओं द्वारा वानप्रस्थ-आश्रम के लिए निर्धारित हैं। ।। ११-१८-८ ।।

hindi translation

agnihotraM ca darzazca pUrNamAsazca pUrvavat | cAturmAsyAni ca munerAmnAtAni ca naigamaiH || 11-18-8 ||

hk transliteration by Sanscript

एवं चीर्णेन तपसा मुनिर्धमनिसन्ततः । मां तपोमयमाराध्य ऋषिलोकादुपैति माम् ।। ११-१८-९ ।।

The saintly vānaprastha, practicing severe penances and accepting only the bare necessities of life, becomes so emaciated that he appears to be mere skin and bones. Thus worshiping Me through severe penances, he goes to the Maharloka planet and then directly achieves Me. ।। 11-18-9 ।।

english translation

संत वानप्रस्थ, गंभीर तपस्या करते हुए और जीवन की केवल न्यूनतम आवश्यकताओं को स्वीकार करते हुए, इतने क्षीण हो जाते हैं कि वह केवल त्वचा और हड्डियों के समान प्रतीत होते हैं। इस प्रकार घोर तपस्या द्वारा मेरी आराधना करते हुए वह महर्लोक को जाता है और फिर सीधे मुझे ही प्राप्त करता है। ।। ११-१८-९ ।।

hindi translation

evaM cIrNena tapasA munirdhamanisantataH | mAM tapomayamArAdhya RSilokAdupaiti mAm || 11-18-9 ||

hk transliteration by Sanscript

यस्त्वेतत्कृच्छ्रतश्चीर्णं तपो निःश्रेयसं महत् । कामायाल्पीयसे युञ्ज्याद्बालिशः कोऽपरस्ततः ।। ११-१८-१० ।।

One who with long endeavor executes this painful but exalted penance, which awards ultimate liberation, simply to achieve insignificant sense gratification must be considered the greatest fool. ।। 11-18-10 ।।

english translation

जो व्यक्ति केवल तुच्छ इंद्रिय संतुष्टि प्राप्त करने के लिए लंबे समय तक प्रयास करता है, इस दर्दनाक लेकिन उच्च तपस्या को निष्पादित करता है, जो परम मुक्ति प्रदान करता है, उसे सबसे बड़ा मूर्ख माना जाना चाहिए। ।। ११-१८-१० ।।

hindi translation

yastvetatkRcchratazcIrNaM tapo niHzreyasaM mahat | kAmAyAlpIyase yuJjyAdbAlizaH ko'parastataH || 11-18-10 ||

hk transliteration by Sanscript