1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
•
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्ययः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
नामैकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
Progress:16.8%
सूत उवाच अथ तं सुखमासीन उपासीनं बृहच्छ्रवाः । देवर्षिः प्राह विप्रर्षिं वीणापाणिः स्मयन्निव ।। १-५-१ ।।
Sūta Gosvāmī said: Thus the sage amongst the gods [Nārada], comfortably seated and apparently smiling, addressed the ṛṣi amongst the brāhmaṇas [Vedavyāsa]. ।। 1-5-1 ।।
english translation
सूत गोस्वामी ने कहा : इस तरह देवर्षि (नारद) सुखपूर्वक बैठ गये और मानो मुस्कराते हुए ब्रह्मर्षि (व्यासदेव) को सम्बोधित किया। ।। १-५-१ ।।
hindi translation
sUta uvAca atha taM sukhamAsIna upAsInaM bRhacchravAH | devarSiH prAha viprarSiM vINApANiH smayanniva || 1-5-1 ||
hk transliteration by Sanscriptनारद उवाच पाराशर्य महाभाग भवतः कच्चिदात्मना । परितुष्यति शारीर आत्मा मानस एव वा ।। १-५-२ ।।
Addressing Vyāsadeva, the son of Parāśara, Nārada inquired: Are you satisfied by identifying with the body or the mind as objects of self-realization? ।। 1-5-2 ।।
english translation
व्यासदेव को पराशर पुत्र, सम्बोधित करते हुए नारद ने पूछा : क्या तुम मन या शरीर को आत्म-साक्षात्कार का लक्ष्य मान कर सन्तुष्ट हो? ।। १-५-२ ।।
hindi translation
nArada uvAca pArAzarya mahAbhAga bhavataH kaccidAtmanA | parituSyati zArIra AtmA mAnasa eva vA || 1-5-2 ||
hk transliteration by Sanscriptजिज्ञासितं सुसम्पन्नमपि ते महदद्भुतम् । कृतवान् भारतं यस्त्वं सर्वार्थपरिबृंहितम् ।। १-५-३ ।।
Your inquiries were full and your studies were also well fulfilled, and there is no doubt that you have prepared a great and wonderful work, the Mahābhārata, which is full of all kinds of Vedic sequences elaborately explained. ।। 1-5-3 ।।
english translation
तुम्हारी जिज्ञासाएँ पूर्ण हैं और तुम्हारा अध्ययन भी भलीभाँति पूरा हो चुका है। इसमें संदेह नहीं कि तुमने एक महान् एवं अद्भुत ग्रंथ महाभारत तैयार किया है, जो सभी प्रकार के वैदिक फलों (पुरुषार्थों) की विशद व्याख्या से युक्त है। ।। १-५-३ ।।
hindi translation
jijJAsitaM susampannamapi te mahadadbhutam | kRtavAn bhArataM yastvaM sarvArthaparibRMhitam || 1-5-3 ||
hk transliteration by Sanscriptजिज्ञासितमधीतं च यत्तद्ब्रह्म सनातनम् । अथापि शोचस्यात्मानमकृतार्थ इव प्रभो ।। १-५-४ ।।
You have fully delineated the subject of impersonal Brahman as well as the knowledge derived therefrom. Why should you be despondent in spite of all this, thinking that you are undone, my dear prabhu? ।। 1-5-4 ।।
english translation
तुमने निराकार ब्रह्म विषयक एवं उससे प्राप्त होने वाले ज्ञान को भलीभाँति लिपिबद्ध किया है। तो इतना सब होते हुए, हे मेरे प्रभु,अपने को व्यर्थ समझ कर हताश होने की क्या बात है? ।। १-५-४ ।।
hindi translation
jijJAsitamadhItaM ca yattadbrahma sanAtanam | athApi zocasyAtmAnamakRtArtha iva prabho || 1-5-4 ||
hk transliteration by Sanscriptव्यास उवाच अस्त्येव मे सर्वमिदं त्वयोक्तं तथापि नात्मा परितुष्यते मे । तन्मूलमव्यक्तमगाधबोधं पृच्छामहे त्वात्मभवात्मभूतम् ।। १-५-५ ।।
Śrī Vyāsadeva said: All you have said about me is perfectly correct. Despite all this, I am not pacified. I therefore question you about the root cause of my dissatisfaction, for you are a man of unlimited knowledge due to your being the offspring of one [Brahmā] who is self-born [without mundane father and mother]. ।। 1-5-5 ।।
english translation
श्री व्यासदेव ने कहा : आपने मेरे विषय में जो कुछ कहा, वह सब सही है। इन सब के बावजूद मैं संतुष्ट नहीं हूँ। अतएव मैं आपसे अपने असंतोष के मूल कारण के विषय में पूछ रहा हूँ, क्योंकि आप स्वयंभू (बिना भौतिक माता पिता के उत्पन्न ब्रह्मा) की सन्तान होने के कारण अगाध ज्ञान से युक्त व्यक्ति हैं। ।। १-५-५ ।।
hindi translation
vyAsa uvAca astyeva me sarvamidaM tvayoktaM tathApi nAtmA parituSyate me | tanmUlamavyaktamagAdhabodhaM pRcchAmahe tvAtmabhavAtmabhUtam || 1-5-5 ||
hk transliteration by SanscriptSrimad Bhagavatam
Progress:16.8%
सूत उवाच अथ तं सुखमासीन उपासीनं बृहच्छ्रवाः । देवर्षिः प्राह विप्रर्षिं वीणापाणिः स्मयन्निव ।। १-५-१ ।।
Sūta Gosvāmī said: Thus the sage amongst the gods [Nārada], comfortably seated and apparently smiling, addressed the ṛṣi amongst the brāhmaṇas [Vedavyāsa]. ।। 1-5-1 ।।
english translation
सूत गोस्वामी ने कहा : इस तरह देवर्षि (नारद) सुखपूर्वक बैठ गये और मानो मुस्कराते हुए ब्रह्मर्षि (व्यासदेव) को सम्बोधित किया। ।। १-५-१ ।।
hindi translation
sUta uvAca atha taM sukhamAsIna upAsInaM bRhacchravAH | devarSiH prAha viprarSiM vINApANiH smayanniva || 1-5-1 ||
hk transliteration by Sanscriptनारद उवाच पाराशर्य महाभाग भवतः कच्चिदात्मना । परितुष्यति शारीर आत्मा मानस एव वा ।। १-५-२ ।।
Addressing Vyāsadeva, the son of Parāśara, Nārada inquired: Are you satisfied by identifying with the body or the mind as objects of self-realization? ।। 1-5-2 ।।
english translation
व्यासदेव को पराशर पुत्र, सम्बोधित करते हुए नारद ने पूछा : क्या तुम मन या शरीर को आत्म-साक्षात्कार का लक्ष्य मान कर सन्तुष्ट हो? ।। १-५-२ ।।
hindi translation
nArada uvAca pArAzarya mahAbhAga bhavataH kaccidAtmanA | parituSyati zArIra AtmA mAnasa eva vA || 1-5-2 ||
hk transliteration by Sanscriptजिज्ञासितं सुसम्पन्नमपि ते महदद्भुतम् । कृतवान् भारतं यस्त्वं सर्वार्थपरिबृंहितम् ।। १-५-३ ।।
Your inquiries were full and your studies were also well fulfilled, and there is no doubt that you have prepared a great and wonderful work, the Mahābhārata, which is full of all kinds of Vedic sequences elaborately explained. ।। 1-5-3 ।।
english translation
तुम्हारी जिज्ञासाएँ पूर्ण हैं और तुम्हारा अध्ययन भी भलीभाँति पूरा हो चुका है। इसमें संदेह नहीं कि तुमने एक महान् एवं अद्भुत ग्रंथ महाभारत तैयार किया है, जो सभी प्रकार के वैदिक फलों (पुरुषार्थों) की विशद व्याख्या से युक्त है। ।। १-५-३ ।।
hindi translation
jijJAsitaM susampannamapi te mahadadbhutam | kRtavAn bhArataM yastvaM sarvArthaparibRMhitam || 1-5-3 ||
hk transliteration by Sanscriptजिज्ञासितमधीतं च यत्तद्ब्रह्म सनातनम् । अथापि शोचस्यात्मानमकृतार्थ इव प्रभो ।। १-५-४ ।।
You have fully delineated the subject of impersonal Brahman as well as the knowledge derived therefrom. Why should you be despondent in spite of all this, thinking that you are undone, my dear prabhu? ।। 1-5-4 ।।
english translation
तुमने निराकार ब्रह्म विषयक एवं उससे प्राप्त होने वाले ज्ञान को भलीभाँति लिपिबद्ध किया है। तो इतना सब होते हुए, हे मेरे प्रभु,अपने को व्यर्थ समझ कर हताश होने की क्या बात है? ।। १-५-४ ।।
hindi translation
jijJAsitamadhItaM ca yattadbrahma sanAtanam | athApi zocasyAtmAnamakRtArtha iva prabho || 1-5-4 ||
hk transliteration by Sanscriptव्यास उवाच अस्त्येव मे सर्वमिदं त्वयोक्तं तथापि नात्मा परितुष्यते मे । तन्मूलमव्यक्तमगाधबोधं पृच्छामहे त्वात्मभवात्मभूतम् ।। १-५-५ ।।
Śrī Vyāsadeva said: All you have said about me is perfectly correct. Despite all this, I am not pacified. I therefore question you about the root cause of my dissatisfaction, for you are a man of unlimited knowledge due to your being the offspring of one [Brahmā] who is self-born [without mundane father and mother]. ।। 1-5-5 ।।
english translation
श्री व्यासदेव ने कहा : आपने मेरे विषय में जो कुछ कहा, वह सब सही है। इन सब के बावजूद मैं संतुष्ट नहीं हूँ। अतएव मैं आपसे अपने असंतोष के मूल कारण के विषय में पूछ रहा हूँ, क्योंकि आप स्वयंभू (बिना भौतिक माता पिता के उत्पन्न ब्रह्मा) की सन्तान होने के कारण अगाध ज्ञान से युक्त व्यक्ति हैं। ।। १-५-५ ।।
hindi translation
vyAsa uvAca astyeva me sarvamidaM tvayoktaM tathApi nAtmA parituSyate me | tanmUlamavyaktamagAdhabodhaM pRcchAmahe tvAtmabhavAtmabhUtam || 1-5-5 ||
hk transliteration by Sanscript