1.

उप-पर्व १

upa-parva 1

2.

उप-पर्व २

upa-parva 2

3.

उप-पर्व ३

upa-parva 3

4.

उप-पर्व ४

upa-parva 4

5.

उप-पर्व ५

upa-parva 5

6.

उप-पर्व ६

upa-parva 6

7.

उप-पर्व ७

upa-parva 7

8.

उप-पर्व ८

upa-parva 8

9.

उप-पर्व ९

upa-parva 9

10.

उप-पर्व १०

upa-parva 10

11.

उप-पर्व ११

upa-parva 11

12.

उप-पर्व १२

upa-parva 12

13.

उप-पर्व १३

upa-parva 13

14.

उप-पर्व १४

upa-parva 14

15.

उप-पर्व १५

upa-parva 15

16.

उप-पर्व १६

upa-parva 16

17.

उप-पर्व १७

upa-parva 17

18.

उप-पर्व १८

upa-parva 18

19.

उप-पर्व १९

upa-parva 19

20.

उप-पर्व २०

upa-parva 20

21.

उप-पर्व २१

upa-parva 21

22.

उप-पर्व २२

upa-parva 22

23.

उप-पर्व २३

upa-parva 23

24.

उप-पर्व २४

upa-parva 24

25.

उप-पर्व २५

upa-parva 25

26.

उप-पर्व २६

upa-parva 26

27.

उप-पर्व २७

upa-parva 27

28.

उप-पर्व २८

upa-parva 28

29.

उप-पर्व २९

upa-parva 29

30.

उप-पर्व ३०

upa-parva 30

31.

उप-पर्व ३१

upa-parva 31

32.

उप-पर्व ३२

upa-parva 32

33.

उप-पर्व ३३

upa-parva 33

34.

उप-पर्व ३४

upa-parva 34

35.

उप-पर्व ३५

upa-parva 35

36.

उप-पर्व ३६

upa-parva 36

37.

उप-पर्व ३७

upa-parva 37

38.

उप-पर्व ३८

upa-parva 38

39.

उप-पर्व ३९

upa-parva 39

40.

उप-पर्व ४०

upa-parva 40

41.

उप-पर्व ४१

upa-parva 41

42.

उप-पर्व ४२

upa-parva 42

43.

उप-पर्व ४३

upa-parva 43

44.

उप-पर्व ४४

upa-parva 44

45.

उप-पर्व ४५

upa-parva 45

46.

उप-पर्व ४६

upa-parva 46

47.

उप-पर्व ४७

upa-parva 47

48.

उप-पर्व ४८

upa-parva 48

49.

उप-पर्व ४९

upa-parva 49

50.

उप-पर्व ५०

upa-parva 50

51.

उप-पर्व ५१

upa-parva 51

52.

उप-पर्व ५२

upa-parva 52

53.

उप-पर्व ५३

upa-parva 53

54.

उप-पर्व ५४

upa-parva 54

55.

उप-पर्व ५५

upa-parva 55

56.

उप-पर्व ५६

upa-parva 56

57.

उप-पर्व ५७

upa-parva 57

58.

उप-पर्व ५८

upa-parva 58

59.

उप-पर्व ५९

upa-parva 59

60.

उप-पर्व ६०

upa-parva 60

61.

उप-पर्व ६१

upa-parva 61

62.

उप-पर्व ६२

upa-parva 62

उप-पर्व ६३

upa-parva 63

64.

उप-पर्व ६४

upa-parva 64

65.

उप-पर्व ६५

upa-parva 65

66.

उप-पर्व ६६

upa-parva 66

67.

उप-पर्व ६७

upa-parva 67

68.

उप-पर्व ६८

upa-parva 68

69.

उप-पर्व ६९

upa-parva 69

70.

उप-पर्व ७०

upa-parva 70

71.

उप-पर्व ७१

upa-parva 71

72.

उप-पर्व ७२

upa-parva 72

Progress:87.4%

[कर्ण] तरयः किलेमे अधना भवन्ति; दासः शिष्यश चास्वतन्त्रा च नारी दासस्य पत्नी तवं धनम अस्य भद्रे; हीनेश्वरा दासधनं च दासी ।। २-६३-१ ।।

'There are said to be three who have no wealth: A slave, a student, and a woman without independence. You, fair lady, are the wife of a slave and thus his property. A slave-woman with no master is the property of a slave.' ।। 2-63-1 ।।

english translation

[karNa] tarayaH kileme adhanA bhavanti; dAsaH ziSyaza cAsvatantrA ca nArI dAsasya patnI tavaM dhanama asya bhadre; hInezvarA dAsadhanaM ca dAsI || 2-63-1 ||

hk transliteration by Sanscript

परविश्य सा नः परिचारैर भजस्व; तत ते कार्यं शिष्टम आवेश्य वेश्म ईशाः सम सर्वे तव राजपुत्रि; भवन्ति ते धार्तराष्ट्रा न पार्थाः ।। २-६३-२ ।।

'You are the wife of a servant who owns nothing independently. Go now to the inner chambers of King Dhritarashtra and attend to the needs of the royal family.' ।। 2-63-2 ।।

english translation

paravizya sA naH paricAraira bhajasva; tata te kAryaM ziSTama Avezya vezma IzAH sama sarve tava rAjaputri; bhavanti te dhArtarASTrA na pArthAH || 2-63-2 ||

hk transliteration by Sanscript

अन्यं वृणीष्व पतिम आशु भामिनि; यस्माद दास्यं न लभसे देवनेन अनवद्या वै पतिषु कामवृत्तिर; नित्यं दास्ये विदितं वै तवास्तु ।। २-६३-३ ।।

'We decree that this is now your proper duty. O princess, all the sons of Dhritarashtra are your masters now, not the sons of Pritha. Choose another husband, one who will not subject you to the indignity of being made a slave through gambling. It is well understood that women, particularly those in servitude, are not blameworthy if they act freely in selecting their husbands.' ।। 2-63-3 ।।

english translation

anyaM vRNISva patima Azu bhAmini; yasmAda dAsyaM na labhase devanena anavadyA vai patiSu kAmavRttira; nityaM dAsye viditaM vai tavAstu || 2-63-3 ||

hk transliteration by Sanscript

पराजितॊ नकुलॊ भीमसेनॊ; युधिष्ठिरः सहदेवॊ ऽरजुनश च दासी भूता परविश याज्ञसेनि; पराजितास ते पतयॊ न सन्ति ।। २-६३-४ ।।

'Therefore, let it be as you have been instructed. Nakula, Bhima, Yudhishthira, Sahadeva, and Arjuna have all been defeated. O Yajnaseni, you are now a slave.' ।। 2-63-4 ।।

english translation

parAjitò nakulò bhImasenò; yudhiSThiraH sahadevò 'rajunaza ca dAsI bhUtA paraviza yAjJaseni; parAjitAsa te patayò na santi || 2-63-4 ||

hk transliteration by Sanscript

परयॊजनं चात्मनि किं नु मन्यते; पराक्रमं पौरुषं चेह पार्थः पाञ्चाल्यस्य दरुपदस्यात्मजाम इमां; सभामध्ये यॊ ऽतिदेवीद गलहेषु ।। २-६३-५ ।।

'Your husbands, now reduced to slaves, can no longer be considered your lords. Alas, does the son of Pritha truly value life, valor, and manhood so little that he stakes the daughter of Drupada, the king of Panchala, in this assembly, at the gambling table?' ।। 2-63-5 ।।

english translation

parayòjanaM cAtmani kiM nu manyate; parAkramaM pauruSaM ceha pArthaH pAJcAlyasya darupadasyAtmajAma imAM; sabhAmadhye yò 'tidevIda galaheSu || 2-63-5 ||

hk transliteration by Sanscript