1.
ज्वरनिदानम्
Jwara Nidana (Fundamental Principles of Diagnosis and Jwara)
2.
रक्तपित्तनिदानम्
Raktapitta Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Bleeding Disorders)
•
गुल्मनिदानम्
Gulma Nidana (Diagnosis and etio-pathogenesis of Abdominal lumps)
4.
प्रमेहनिदानम्
Prameha Nidana (Diagnosis and etiopatheogenesis of Obstinate Urinary Disorders including diabetes)
5.
कुष्ठनिदानम्
Kushtha Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Skin diseases)
6.
शोषनिदानम्
Shosha Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Progressive wasting disease)
7.
उन्मादनिदानम्
Unmada Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of psychosis disorders)
8.
अपस्मारनिदानम्
Apasmara Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of seizure disorders)
Progress:34.0%
तं प्रकुपितं मारुत आमाशयैकदेशे संवर्त्य तानेव वेदनाप्रकारानुपजनयति य उक्ता वातगुल्मे; श्लेष्मा त्वस्य शीतज्वरारोचकाविपाकाङ्गमर्द हर्षहृद्रोगच्छर्दिनिद्रालस्यस्तैमित्यगौरवशिरोभितापानुपजनयति, अपि च गुल्मस्यस्थैर्यगौरवकाठिन्यावगाढसुप्तताः, तथाकासश्वासप्रतिश्यायान् राजयक्ष्माणं चातिप्रवृद्धः, श्वैत्यं त्वङ्नखनयनवदनमूत्रपुरीषेषूपजनयति, निदानोक्तानि चास्य नोपशेरते, विपरीतानि चोपशेरत इति श्लेष्मगुल्मः ||११||
sanskrit
Such aggravated vata along with vitiated kapha, when accumulated in the amashaya (upper part of abdomen) region or a part of it, causes the same types of painful symptoms as mentioned for vata gulma. Kapha causes fever accompanied with cold sensation, anorexia, indigestion, bodyache, horripilation, heart disease, vomiting, excess sleep, lassitude, sweating, and a feeling of heaviness and distress in the head. In the region where the gulma is located, there is fixity, heaviness, hardness, and numbness. Complications could occur such as cough, dyspnoea, coryza and even tuberculosis in much advanced stages. In terms of physical appearance, the patient develops whiteness in skin, nails, face, urine and feces. The disease aggravates due to these etiological factors and pacifies due to opposite factors. This variant of gulma is called kapha gulma.
english translation
taM prakupitaM mAruta AmAzayaikadeze saMvartya tAneva vedanAprakArAnupajanayati ya uktA vAtagulme; zleSmA tvasya zItajvarArocakAvipAkAGgamarda harSahRdrogacchardinidrAlasyastaimityagauravazirobhitApAnupajanayati, api ca gulmasyasthairyagauravakAThinyAvagADhasuptatAH, tathAkAsazvAsapratizyAyAn rAjayakSmANaM cAtipravRddhaH, zvaityaM tvaGnakhanayanavadanamUtrapurISeSUpajanayati, nidAnoktAni cAsya nopazerate, viparItAni copazerata iti zleSmagulmaH ||11||
hk transliteration
त्रिदोषहेतुलिङ्गसन्निपाते तु सान्निपातिकं गुल्ममुपदिशन्ति कुशलाः| स विप्रतिषिद्धोपक्रमत्वादसाध्यो निचयगुल्मः ||१२||
sanskrit
[Tridosha dominant gulma] When the symptoms of three doshas are exhibited, a gulma patient is said to be ailing from sannipatika gulma. This condition is incurable.
english translation
tridoSahetuliGgasannipAte tu sAnnipAtikaM gulmamupadizanti kuzalAH| sa vipratiSiddhopakramatvAdasAdhyo nicayagulmaH ||12||
hk transliteration
शोणितगुल्मस्तु खलु स्त्रिया एव भवति न पुरुषस्य, गर्भकोष्ठार्तवागमन वैशेष्यात्| पारतन्त्र्यादवैशारद्यात् सततमुपचारानुरोधाद्वा वेगानुदीर्णानुपरुन्धत्या आमगर्भे वाऽप्यचिरपतितेऽथवाऽप्यचिरप्रजाताया ऋतौ वा वातप्रकोपणान्यासेवमानायाः क्षिप्रंवातः प्रकोपमापद्यते ||१३||
sanskrit
[Shonita gulma] Shonita or raktagulma occurs specifically only in women and not in men because of presence of uterus and menstrual flow in the former. In woman, who suppress their natural urges because of dependence, ignorance or a constant attendance to service of others or uses vata aggravating substances soon after abortion, delivery or during menstruation, vata gets vitiated or aggravated quickly.
english translation
zoNitagulmastu khalu striyA eva bhavati na puruSasya, garbhakoSThArtavAgamana vaizeSyAt| pAratantryAdavaizAradyAt satatamupacArAnurodhAdvA vegAnudIrNAnuparundhatyA Amagarbhe vA'pyacirapatite'thavA'pyaciraprajAtAyA Rtau vA vAtaprakopaNAnyAsevamAnAyAH kSipraMvAtaH prakopamApadyate ||13||
hk transliteration
स प्रकुपितो योनिमुखमनुप्रविश्यार्तवमुपरुणद्धि, मासि मासि तदार्तवमुपरुध्यमानं |कुक्षिमभिवर्धयति| तस्याः शूलकासातीसारच्छर्द्यरोचकाविपाकाङ्गमर्दनिद्रालस्यस्तैमित्य कफप्रसेकाः समुपजायन्ते, स्तनयोश्च स्तन्यम्, ओष्ठयोः स्तनमण्डलयोश्च कार्ष्ण्यम्, अत्यर्थं ग्लानिश्चक्षुषोः, मूर्च्छा, हृल्लासः, दोहदः, श्वयथुश्च पादयोः, ईषच्चोद्गमो रोमराज्याः, योन्याश्चाटालत्वम्, अपि च योन्या दौर्गन्ध्यमास्रावश्चोपजायते, केवलश्चास्या गुल्मः पिण्डित एव स्पन्दते, तामगर्भां गर्भिणीमित्याहुर्मूढाः ||१४||
sanskrit
This vitiated vata gets into the cervico-vaginal canal and checks the menstrual flow. If this continues for a prolonged period, the menstrual blood being obstructed accumulates and enlarges the abdomen. The patient consequently suffers from pain, cough, diarrhea, vomiting, anorexia, indigestion, bodyache, excess sleep, lassitude, dampness, and excessive salivation. There occurs appearance of milk in breasts, dark coloration of lips and areolar region, excessive heaviness in eyes, fainting, nausea, longing for certain food articles as seen during pregnancy, swelling in feet, dilatation of the vaginal orifice and foul smelling discharge from the vagina. There is pulsation in the entire mass of gulma, confusing the patient (or her attendants) into thinking that she is pregnant.
english translation
sa prakupito yonimukhamanupravizyArtavamuparuNaddhi, mAsi mAsi tadArtavamuparudhyamAnaM |kukSimabhivardhayati| tasyAH zUlakAsAtIsAracchardyarocakAvipAkAGgamardanidrAlasyastaimitya kaphaprasekAH samupajAyante, stanayozca stanyam, oSThayoH stanamaNDalayozca kArSNyam, atyarthaM glAnizcakSuSoH, mUrcchA, hRllAsaH, dohadaH, zvayathuzca pAdayoH, ISaccodgamo romarAjyAH, yonyAzcATAlatvam, api ca yonyA daurgandhyamAsrAvazcopajAyate, kevalazcAsyA gulmaH piNDita eva spandate, tAmagarbhAM garbhiNImityAhurmUDhAH ||14||
hk transliteration
एषां तु खलु पञ्चानां गुल्मानां प्रागभिनिर्वृत्तेरिमानि पूर्वरूपाणि भवन्ति; तद्यथा-अनन्नाभिलषणम्, अरोचकाविपाकौ, अग्निवैषम्यं, विदाहो भुक्तस्य, पाककाले चायुक्त्या छर्द्युद्गारौ, वातमूत्रपुरीषवेगानां चाप्रादुर्भावः, प्रादुर्भूतानां चाप्रवृत्तिरीषदागमनं वा, वातशूलाटोपान्त्रकूजनापरिहर्षणातिवृत्तपुरीषताः, अबुभुक्षा, दौर्बल्यं,सौहित्यस्य चासहत्वमिति ||१५||
sanskrit
These five types of gulma have the following prodormal symptoms just prior to occurring: aversion to food, anorexia and indigestion, disturbed metabolism, burning sensation after taking meals, vomiting and unusual eructations, reduced urge for flatus, urine and bowel movements, pain, distension, gurgling sound, horripilation and diarrhea due to vata, loss of appetite, debility, and inability to endure satiety.
english translation
eSAM tu khalu paJcAnAM gulmAnAM prAgabhinirvRtterimAni pUrvarUpANi bhavanti; tadyathA-anannAbhilaSaNam, arocakAvipAkau, agnivaiSamyaM, vidAho bhuktasya, pAkakAle cAyuktyA chardyudgArau, vAtamUtrapurISavegAnAM cAprAdurbhAvaH, prAdurbhUtAnAM cApravRttirISadAgamanaM vA, vAtazUlATopAntrakUjanApariharSaNAtivRttapurISatAH, abubhukSA, daurbalyaM,sauhityasya cAsahatvamiti ||15||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:34.0%
तं प्रकुपितं मारुत आमाशयैकदेशे संवर्त्य तानेव वेदनाप्रकारानुपजनयति य उक्ता वातगुल्मे; श्लेष्मा त्वस्य शीतज्वरारोचकाविपाकाङ्गमर्द हर्षहृद्रोगच्छर्दिनिद्रालस्यस्तैमित्यगौरवशिरोभितापानुपजनयति, अपि च गुल्मस्यस्थैर्यगौरवकाठिन्यावगाढसुप्तताः, तथाकासश्वासप्रतिश्यायान् राजयक्ष्माणं चातिप्रवृद्धः, श्वैत्यं त्वङ्नखनयनवदनमूत्रपुरीषेषूपजनयति, निदानोक्तानि चास्य नोपशेरते, विपरीतानि चोपशेरत इति श्लेष्मगुल्मः ||११||
sanskrit
Such aggravated vata along with vitiated kapha, when accumulated in the amashaya (upper part of abdomen) region or a part of it, causes the same types of painful symptoms as mentioned for vata gulma. Kapha causes fever accompanied with cold sensation, anorexia, indigestion, bodyache, horripilation, heart disease, vomiting, excess sleep, lassitude, sweating, and a feeling of heaviness and distress in the head. In the region where the gulma is located, there is fixity, heaviness, hardness, and numbness. Complications could occur such as cough, dyspnoea, coryza and even tuberculosis in much advanced stages. In terms of physical appearance, the patient develops whiteness in skin, nails, face, urine and feces. The disease aggravates due to these etiological factors and pacifies due to opposite factors. This variant of gulma is called kapha gulma.
english translation
taM prakupitaM mAruta AmAzayaikadeze saMvartya tAneva vedanAprakArAnupajanayati ya uktA vAtagulme; zleSmA tvasya zItajvarArocakAvipAkAGgamarda harSahRdrogacchardinidrAlasyastaimityagauravazirobhitApAnupajanayati, api ca gulmasyasthairyagauravakAThinyAvagADhasuptatAH, tathAkAsazvAsapratizyAyAn rAjayakSmANaM cAtipravRddhaH, zvaityaM tvaGnakhanayanavadanamUtrapurISeSUpajanayati, nidAnoktAni cAsya nopazerate, viparItAni copazerata iti zleSmagulmaH ||11||
hk transliteration
त्रिदोषहेतुलिङ्गसन्निपाते तु सान्निपातिकं गुल्ममुपदिशन्ति कुशलाः| स विप्रतिषिद्धोपक्रमत्वादसाध्यो निचयगुल्मः ||१२||
sanskrit
[Tridosha dominant gulma] When the symptoms of three doshas are exhibited, a gulma patient is said to be ailing from sannipatika gulma. This condition is incurable.
english translation
tridoSahetuliGgasannipAte tu sAnnipAtikaM gulmamupadizanti kuzalAH| sa vipratiSiddhopakramatvAdasAdhyo nicayagulmaH ||12||
hk transliteration
शोणितगुल्मस्तु खलु स्त्रिया एव भवति न पुरुषस्य, गर्भकोष्ठार्तवागमन वैशेष्यात्| पारतन्त्र्यादवैशारद्यात् सततमुपचारानुरोधाद्वा वेगानुदीर्णानुपरुन्धत्या आमगर्भे वाऽप्यचिरपतितेऽथवाऽप्यचिरप्रजाताया ऋतौ वा वातप्रकोपणान्यासेवमानायाः क्षिप्रंवातः प्रकोपमापद्यते ||१३||
sanskrit
[Shonita gulma] Shonita or raktagulma occurs specifically only in women and not in men because of presence of uterus and menstrual flow in the former. In woman, who suppress their natural urges because of dependence, ignorance or a constant attendance to service of others or uses vata aggravating substances soon after abortion, delivery or during menstruation, vata gets vitiated or aggravated quickly.
english translation
zoNitagulmastu khalu striyA eva bhavati na puruSasya, garbhakoSThArtavAgamana vaizeSyAt| pAratantryAdavaizAradyAt satatamupacArAnurodhAdvA vegAnudIrNAnuparundhatyA Amagarbhe vA'pyacirapatite'thavA'pyaciraprajAtAyA Rtau vA vAtaprakopaNAnyAsevamAnAyAH kSipraMvAtaH prakopamApadyate ||13||
hk transliteration
स प्रकुपितो योनिमुखमनुप्रविश्यार्तवमुपरुणद्धि, मासि मासि तदार्तवमुपरुध्यमानं |कुक्षिमभिवर्धयति| तस्याः शूलकासातीसारच्छर्द्यरोचकाविपाकाङ्गमर्दनिद्रालस्यस्तैमित्य कफप्रसेकाः समुपजायन्ते, स्तनयोश्च स्तन्यम्, ओष्ठयोः स्तनमण्डलयोश्च कार्ष्ण्यम्, अत्यर्थं ग्लानिश्चक्षुषोः, मूर्च्छा, हृल्लासः, दोहदः, श्वयथुश्च पादयोः, ईषच्चोद्गमो रोमराज्याः, योन्याश्चाटालत्वम्, अपि च योन्या दौर्गन्ध्यमास्रावश्चोपजायते, केवलश्चास्या गुल्मः पिण्डित एव स्पन्दते, तामगर्भां गर्भिणीमित्याहुर्मूढाः ||१४||
sanskrit
This vitiated vata gets into the cervico-vaginal canal and checks the menstrual flow. If this continues for a prolonged period, the menstrual blood being obstructed accumulates and enlarges the abdomen. The patient consequently suffers from pain, cough, diarrhea, vomiting, anorexia, indigestion, bodyache, excess sleep, lassitude, dampness, and excessive salivation. There occurs appearance of milk in breasts, dark coloration of lips and areolar region, excessive heaviness in eyes, fainting, nausea, longing for certain food articles as seen during pregnancy, swelling in feet, dilatation of the vaginal orifice and foul smelling discharge from the vagina. There is pulsation in the entire mass of gulma, confusing the patient (or her attendants) into thinking that she is pregnant.
english translation
sa prakupito yonimukhamanupravizyArtavamuparuNaddhi, mAsi mAsi tadArtavamuparudhyamAnaM |kukSimabhivardhayati| tasyAH zUlakAsAtIsAracchardyarocakAvipAkAGgamardanidrAlasyastaimitya kaphaprasekAH samupajAyante, stanayozca stanyam, oSThayoH stanamaNDalayozca kArSNyam, atyarthaM glAnizcakSuSoH, mUrcchA, hRllAsaH, dohadaH, zvayathuzca pAdayoH, ISaccodgamo romarAjyAH, yonyAzcATAlatvam, api ca yonyA daurgandhyamAsrAvazcopajAyate, kevalazcAsyA gulmaH piNDita eva spandate, tAmagarbhAM garbhiNImityAhurmUDhAH ||14||
hk transliteration
एषां तु खलु पञ्चानां गुल्मानां प्रागभिनिर्वृत्तेरिमानि पूर्वरूपाणि भवन्ति; तद्यथा-अनन्नाभिलषणम्, अरोचकाविपाकौ, अग्निवैषम्यं, विदाहो भुक्तस्य, पाककाले चायुक्त्या छर्द्युद्गारौ, वातमूत्रपुरीषवेगानां चाप्रादुर्भावः, प्रादुर्भूतानां चाप्रवृत्तिरीषदागमनं वा, वातशूलाटोपान्त्रकूजनापरिहर्षणातिवृत्तपुरीषताः, अबुभुक्षा, दौर्बल्यं,सौहित्यस्य चासहत्वमिति ||१५||
sanskrit
These five types of gulma have the following prodormal symptoms just prior to occurring: aversion to food, anorexia and indigestion, disturbed metabolism, burning sensation after taking meals, vomiting and unusual eructations, reduced urge for flatus, urine and bowel movements, pain, distension, gurgling sound, horripilation and diarrhea due to vata, loss of appetite, debility, and inability to endure satiety.
english translation
eSAM tu khalu paJcAnAM gulmAnAM prAgabhinirvRtterimAni pUrvarUpANi bhavanti; tadyathA-anannAbhilaSaNam, arocakAvipAkau, agnivaiSamyaM, vidAho bhuktasya, pAkakAle cAyuktyA chardyudgArau, vAtamUtrapurISavegAnAM cAprAdurbhAvaH, prAdurbhUtAnAM cApravRttirISadAgamanaM vA, vAtazUlATopAntrakUjanApariharSaNAtivRttapurISatAH, abubhukSA, daurbalyaM,sauhityasya cAsahatvamiti ||15||
hk transliteration