1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
•
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:71.3%
पित्तघ्नो मधुरः शुद्धो वातघ्नोऽसृक्प्रसादनः | सपुराणोऽधिकगुणो गुडः पथ्यतमः स्मृतः ||१६१||
sanskrit
Jaggery, being sweet, purifies, alleviates pitta, and facilitates the flow of blood. It is considered the best among purifying agents due to its ancient benefits and superior qualities.
english translation
गुड़ मधुर, शुद्ध करने वाला, पित्त को शांत करने वाला और रक्त प्रवाह को सहायक होता है। यह पुराना और अत्यधिक गुणकारी होने के कारण पथ्य (स्वास्थ्यवर्धक) माना जाता है।
hindi translation
pittaghno madhuraH zuddho vAtaghno'sRkprasAdanaH | sapurANo'dhikaguNo guDaH pathyatamaH smRtaH ||161||
hk transliteration by Sanscriptमत्स्यण्डिकाखण्डशर्करा विमलजाता उत्तरोत्तरं शीताः स्निग्धाः गुरुतरा मधुरतरा वृष्या रक्तपित्तप्रशमनास्तृष्णाप्रशमनाश्च ||१६२||
sanskrit
Matsyandika, Khandasharkara, and Vimalajata sugar types are considered increasingly cooling, unctuous, heavier, and sweeter. They are beneficial for enhancing vitality, alleviating blood pitta, and quenching thirst.
english translation
मत्स्यण्डिका, खाण्डाशर्करा, और विमलजात शर्करा प्रकार क्रमशः शीतल, चिकनापन वाली, भारी और अधिक मधुर होती हैं। ये शक्ति वर्धन, रक्त पित्त को शांति देने, और प्यास बुझाने में सहायक होती हैं।
hindi translation
matsyaNDikAkhaNDazarkarA vimalajAtA uttarottaraM zItAH snigdhAH gurutarA madhuratarA vRSyA raktapittaprazamanAstRSNAprazamanAzca ||162||
hk transliteration by Sanscriptयथा यथैषां वैमल्यं मधुरत्वं तथा तथा | स्नेहगौरवशैत्यानि सरत्वं च तथा तथा ||१६३||
sanskrit
As their purity and sweetness increase, so do their unctuousness, heaviness, cooling properties, and liquidity.
english translation
जैसे-जैसे इनकी शुद्धता और मिठास बढ़ती जाती है, वैसे-वैसे इनकी चिकनापन, भारीपन, ठंडक, और तरलता भी बढ़ती है।
hindi translation
yathA yathaiSAM vaimalyaM madhuratvaM tathA tathA | snehagauravazaityAni saratvaM ca tathA tathA ||163||
hk transliteration by Sanscriptयो यो मत्स्यण्डिकाखण्डशर्कराणां स्वको गुणः | तेन तेनैव निर्देश्यस्तेषां विस्रावणो गुणः ||१६४||
sanskrit
The specific qualities of each type of Matsyandika, Khandasharkara, and similar substances should be understood and applied according to their respective properties.
english translation
मत्स्यण्डिकाखण्डशर्करा और समान पदार्थों के प्रत्येक प्रकार की विशिष्ट गुणों को समझकर उसी अनुसार उनका प्रयोग किया जाना चाहिए।
hindi translation
yo yo matsyaNDikAkhaNDazarkarANAM svako guNaH | tena tenaiva nirdezyasteSAM visrAvaNo guNaH ||164||
hk transliteration by Sanscriptसारस्थिता सुविमला निःक्षारा च यथा यथा | तथा गुणवती सर्वा विज्ञेया शर्करा बुधैः ||१६५||
sanskrit
The purity, clarity, and solubility of the sugar are to be understood as follows: each type of sugar, in its various qualities, should be identified and assessed by experts.
english translation
शर्करा की पवित्रता, स्पष्टता और घुलनशीलता को इस प्रकार समझा जाना चाहिए: प्रत्येक प्रकार की शर्करा की विशेषताओं को विशेषज्ञों द्वारा पहचानना और मूल्यांकन करना चाहिए।
hindi translation
sArasthitA suvimalA niHkSArA ca yathA yathA | tathA guNavatI sarvA vijJeyA zarkarA budhaiH ||165||
hk transliteration by SanscriptSushruta Samhita
Progress:71.3%
पित्तघ्नो मधुरः शुद्धो वातघ्नोऽसृक्प्रसादनः | सपुराणोऽधिकगुणो गुडः पथ्यतमः स्मृतः ||१६१||
sanskrit
Jaggery, being sweet, purifies, alleviates pitta, and facilitates the flow of blood. It is considered the best among purifying agents due to its ancient benefits and superior qualities.
english translation
गुड़ मधुर, शुद्ध करने वाला, पित्त को शांत करने वाला और रक्त प्रवाह को सहायक होता है। यह पुराना और अत्यधिक गुणकारी होने के कारण पथ्य (स्वास्थ्यवर्धक) माना जाता है।
hindi translation
pittaghno madhuraH zuddho vAtaghno'sRkprasAdanaH | sapurANo'dhikaguNo guDaH pathyatamaH smRtaH ||161||
hk transliteration by Sanscriptमत्स्यण्डिकाखण्डशर्करा विमलजाता उत्तरोत्तरं शीताः स्निग्धाः गुरुतरा मधुरतरा वृष्या रक्तपित्तप्रशमनास्तृष्णाप्रशमनाश्च ||१६२||
sanskrit
Matsyandika, Khandasharkara, and Vimalajata sugar types are considered increasingly cooling, unctuous, heavier, and sweeter. They are beneficial for enhancing vitality, alleviating blood pitta, and quenching thirst.
english translation
मत्स्यण्डिका, खाण्डाशर्करा, और विमलजात शर्करा प्रकार क्रमशः शीतल, चिकनापन वाली, भारी और अधिक मधुर होती हैं। ये शक्ति वर्धन, रक्त पित्त को शांति देने, और प्यास बुझाने में सहायक होती हैं।
hindi translation
matsyaNDikAkhaNDazarkarA vimalajAtA uttarottaraM zItAH snigdhAH gurutarA madhuratarA vRSyA raktapittaprazamanAstRSNAprazamanAzca ||162||
hk transliteration by Sanscriptयथा यथैषां वैमल्यं मधुरत्वं तथा तथा | स्नेहगौरवशैत्यानि सरत्वं च तथा तथा ||१६३||
sanskrit
As their purity and sweetness increase, so do their unctuousness, heaviness, cooling properties, and liquidity.
english translation
जैसे-जैसे इनकी शुद्धता और मिठास बढ़ती जाती है, वैसे-वैसे इनकी चिकनापन, भारीपन, ठंडक, और तरलता भी बढ़ती है।
hindi translation
yathA yathaiSAM vaimalyaM madhuratvaM tathA tathA | snehagauravazaityAni saratvaM ca tathA tathA ||163||
hk transliteration by Sanscriptयो यो मत्स्यण्डिकाखण्डशर्कराणां स्वको गुणः | तेन तेनैव निर्देश्यस्तेषां विस्रावणो गुणः ||१६४||
sanskrit
The specific qualities of each type of Matsyandika, Khandasharkara, and similar substances should be understood and applied according to their respective properties.
english translation
मत्स्यण्डिकाखण्डशर्करा और समान पदार्थों के प्रत्येक प्रकार की विशिष्ट गुणों को समझकर उसी अनुसार उनका प्रयोग किया जाना चाहिए।
hindi translation
yo yo matsyaNDikAkhaNDazarkarANAM svako guNaH | tena tenaiva nirdezyasteSAM visrAvaNo guNaH ||164||
hk transliteration by Sanscriptसारस्थिता सुविमला निःक्षारा च यथा यथा | तथा गुणवती सर्वा विज्ञेया शर्करा बुधैः ||१६५||
sanskrit
The purity, clarity, and solubility of the sugar are to be understood as follows: each type of sugar, in its various qualities, should be identified and assessed by experts.
english translation
शर्करा की पवित्रता, स्पष्टता और घुलनशीलता को इस प्रकार समझा जाना चाहिए: प्रत्येक प्रकार की शर्करा की विशेषताओं को विशेषज्ञों द्वारा पहचानना और मूल्यांकन करना चाहिए।
hindi translation
sArasthitA suvimalA niHkSArA ca yathA yathA | tathA guNavatI sarvA vijJeyA zarkarA budhaiH ||165||
hk transliteration by Sanscript