1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
•
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:18.5%
अस्कन्दमाने रुधिरे सन्धानानि प्रयोजयेत् | सन्धाने भ्रश्यमाने तु पाचनैः समुपाचरेत् ||४१||
If the blood is not coagulating, use methods for coagulation. If the coagulation is failing, then treat with digestion methods.
english translation
यदि रक्त जम नहीं रहा है, तो संधान विधियों का उपयोग करें। यदि संधान विफल हो रहा है, तो पाचन विधियों से उपचार करें।
hindi translation
askandamAne rudhire sandhAnAni prayojayet | sandhAne bhrazyamAne tu pAcanaiH samupAcaret ||41||
hk transliteration by Sanscriptकल्पैरेतैस्त्रिभिर्वैद्यः प्रयतेत यथाविधि | असिद्धिमत्सु चैतेषु दाहः परम इष्यते ||४२||
The physician should use these three methods as prescribed. If they fail, then burning is considered paramount.
english translation
इन तीन विधियों का प्रयोग वैद्य को निर्धारित अनुसार करना चाहिए। यदि ये असफल हो जाएं, तो जलाना सर्वोत्तम माना जाता है।
hindi translation
kalpairetaistribhirvaidyaH prayateta yathAvidhi | asiddhimatsu caiteSu dAhaH parama iSyate ||42||
hk transliteration by Sanscriptशेषदोषे यतो रक्ते न व्याधिरतिवर्तते | सावशेषे ततः स्थेयं न तु कुर्यादतिक्रमम् ||४३||
In cases where the residual dosha remains in the blood without causing excessive illness, the treatment should be continued within the prescribed limits, avoiding any transgression.
english translation
जब रक्त में अवशिष्ट दोष रहता है और अत्यधिक रोग उत्पन्न नहीं होता, तो उपचार को निर्धारित सीमा के भीतर जारी रखना चाहिए, और अतिक्रमण से बचना चाहिए।
hindi translation
zeSadoSe yato rakte na vyAdhirativartate | sAvazeSe tataH stheyaM na tu kuryAdatikramam ||43||
hk transliteration by Sanscriptदेहस्य रुधिरं मूलं रुधिरेणैव धार्यते | तस्माद्यत्नेन संरक्ष्यं रक्तं जीव इति स्थितिः ||४४||
The blood is the essence of the body and is maintained by itself. Therefore, one should carefully protect the blood to ensure life.
english translation
रक्त शरीर का मूल तत्व है और स्वयं द्वारा सुरक्षित रहता है। इसलिए, जीवन की सुरक्षा के लिए रक्त की सावधानीपूर्वक रक्षा करनी चाहिए।
hindi translation
dehasya rudhiraM mUlaM rudhireNaiva dhAryate | tasmAdyatnena saMrakSyaM raktaM jIva iti sthitiH ||44||
hk transliteration by Sanscriptस्रुतरक्तस्य सेकाद्यैः शीतैः प्रकुपितेऽनिले | शोफं सतोदं कोष्णेन सर्पिषा परिषेचत् ||४५||
When blood has been discharged and aggravated by cold (due to sprinkling or other means), apply warm clarified butter to treat the swelling and pain.
english translation
रक्त के स्राव के बाद, यदि ठंड के कारण सूजन और दर्द हो, तो गर्म घी से उपचार करें।
hindi translation
srutaraktasya sekAdyaiH zItaiH prakupite'nile | zophaM satodaM koSNena sarpiSA pariSecat ||45||
hk transliteration by Sanscript