Sushruta Samhita

Progress:61.7%

तत्र सक्थिमर्माणि क्षिप्रतलहृदयकूर्चकूर्चशिरोगुल्फेन्द्रबस्तिजान्वाण्युर्विलोहिताक्षाणि विटपं चेति, एतेनेतरत्सक्थि व्याख्यातम् | उदरोरसोस्तु गुदबस्तिनाभिहृदयस्तनमूलस्तनरोहितापलापान्यपस्तम्भौ चेति | पृष्ठमर्माणि तु कटीकतरुणकुकुन्दरनितम्बपार्श्वसन्धिबृहत्यंसफलकान्यंसौ चेति | बाहुमर्माणि तु शिप्रतलहृदयकूर्चकूर्चशिरोमणिबन्धेन्द्रबस्तिकूर्पराण्युर्वीलोहिताक्षाणि कक्षधरं चेति; एतेनेतरो बाहुर्व्याख्यातः | जत्रुण ऊर्ध्वं चतस्रो धमन्योऽष्टौ मातृका द्वे कृकाटिके द्वे विधुरे द्वे फणे द्वावपाङ्गौ द्वावावर्तौ द्वावुत्क्षेपौ द्वौ शङ्खावेका स्थपनी पञ्च सीमन्ताश्चत्वारि शृङ्गाटकान्येकोऽधिपतिरिति ||६||

sanskrit

The sinew-marmas include the Kshipra, Tala, Hridaya, Kurcca, Kurcca-Shira, Gulfa, Indra, Vasti, Jana, Vani, Urvi, and Lohita. Thus, they are defined by each other. As for the Udaro-Rasa, it includes the Guda, Vasti, Nabhi, Hridaya, Stanamula, and Stanarohita, as well as the Apalapa and Apastambha. The back-marmas consist of the Kati, Katara, Kunthala, Nitamba, Parsva, Sandhi, Brihat, Anga, and Palaka. In the case of arm-marmas, they are the Kshipra, Tala, Hridaya, Kurcca, Kurcca-Shira, Manibandha, Indra, Vasti, Kurpara, Vani, Urvi, and Lohita. Thus, they are defined as a whole. Above the Jatruna, there are four main arteries, eight Matrikas, two Krikatikas, two Vidhuras, two Phanas, two Apangas, two Avartas, two Utksepau, one Shankhika, and one Stapani, along with five Simantas and four Sringatakas, with one Adhipati.

english translation

hindi translation

tatra sakthimarmANi kSipratalahRdayakUrcakUrcazirogulphendrabastijAnvANyurvilohitAkSANi viTapaM ceti, etenetaratsakthi vyAkhyAtam | udarorasostu gudabastinAbhihRdayastanamUlastanarohitApalApAnyapastambhau ceti | pRSThamarmANi tu kaTIkataruNakukundaranitambapArzvasandhibRhatyaMsaphalakAnyaMsau ceti | bAhumarmANi tu zipratalahRdayakUrcakUrcaziromaNibandhendrabastikUrparANyurvIlohitAkSANi kakSadharaM ceti; etenetaro bAhurvyAkhyAtaH | jatruNa UrdhvaM catasro dhamanyo'STau mAtRkA dve kRkATike dve vidhure dve phaNe dvAvapAGgau dvAvAvartau dvAvutkSepau dvau zaGkhAvekA sthapanI paJca sImantAzcatvAri zRGgATakAnyeko'dhipatiriti ||6||

hk transliteration

तत्र तलहृदयेन्द्रबस्तिगुदस्तनरोहितानि मांसमर्माणि, नीलधमनीमातृकाशृङ्गाटकापाङ्गस्थपनीफणस्तनमूलापलापापस्तम्भहृदयनाभिपार्श्वसन्धिबृहतीलोहिताक्षोर्व्यः सिरामर्माणि, आणी(णि)विटपकक्षधरकूर्चकूर्चशिरोबस्तिक्षिप्रांसविधुरोत्क्षेपाः स्नायुमर्माणि, कटीकतरुणनितम्बांसफलकशङ्खास्त्वस्थिमर्माणि, जानुकूर्परसीमन्ताधिपतिगुल्फमणिबन्धकुकुन्दरावर्तकृकाटिकाश्चेति सन्धिमर्माणि ||७||

sanskrit

Among these, the flesh-marmas include the Tala, Hridaya, Indra, Vasti, Guda, and Stanarohita. The sinew-marmas consist of the Nila, Dhamani, Matrikas, Sringataka, Apanga, Stapani, Phana, Stanamula, Apalapa, Apastambha, Hridaya, Nabhi, Parsva, Sandhi, Brihati, Lohita, and Urvi. The sinew-marmas also include the Ani, Vitapa, Kaksadhara, Kurcca, Kurcca-Shira, Vasti, Kshipra, Ansa, Vidhura, and Utksepa. The bone-marmas comprise the Kati, Katara, Kunthala, Amsaphalaka, and Shankha. The joint-marmas include the Jana, Kurpara, Simanta, Adhipati, Gulfa, Manibandha, Kukundara, Avarta, and Krikati.

english translation

hindi translation

tatra talahRdayendrabastigudastanarohitAni mAMsamarmANi, nIladhamanImAtRkAzRGgATakApAGgasthapanIphaNastanamUlApalApApastambhahRdayanAbhipArzvasandhibRhatIlohitAkSorvyaH sirAmarmANi, ANI(Ni)viTapakakSadharakUrcakUrcazirobastikSiprAMsavidhurotkSepAH snAyumarmANi, kaTIkataruNanitambAMsaphalakazaGkhAstvasthimarmANi, jAnukUrparasImantAdhipatigulphamaNibandhakukundarAvartakRkATikAzceti sandhimarmANi ||7||

hk transliteration

तान्येतानि पञ्चविकल्पानि भवन्ति; तद्यथा- सद्यःप्राणहराणि, कालान्तरप्राणहराणि, विशल्यघ्नानि, वैकल्यकराणि, रुजाकराणि चेति | तत्र सद्यःप्राणहराण्येकोनविंशतिः, कालान्तरप्राणहराणि त्रयस्त्रिंशत्, त्रीणि विशल्यघ्नानि, चतुश्चत्वारिंशद्वैकल्यकराणि, अष्टौ रुजाकराणीति ||८||

sanskrit

These are of five categories: those that cause immediate death, those that lead to death after some time, those that heal the wound, those that result in disability, and those that induce pain. Among them, there are nineteen that cause immediate death, thirty-three that lead to death after some time, three that heal the wound, forty-four that result in disability, and eight that induce pain.

english translation

hindi translation

tAnyetAni paJcavikalpAni bhavanti; tadyathA- sadyaHprANaharANi, kAlAntaraprANaharANi, vizalyaghnAni, vaikalyakarANi, rujAkarANi ceti | tatra sadyaHprANaharANyekonaviMzatiH, kAlAntaraprANaharANi trayastriMzat, trINi vizalyaghnAni, catuzcatvAriMzadvaikalyakarANi, aSTau rujAkarANIti ||8||

hk transliteration

भवन्ति चात्र- शृङ्गाटकान्यधिपतिः शङ्खौ कण्ठसिरा गुदम् | हृदयं बस्तिनाभ्यौ(भी) च घ्नन्ति सद्यो हतानि तु ||९||

sanskrit

The following are mentioned here: Shringataka, Adhipati, Shankha, Kantha, Sira, Guda, Hridaya, and Vasti. All of these are instant-killing marmas, which lead to immediate death.

english translation

hindi translation

bhavanti cAtra- zRGgATakAnyadhipatiH zaGkhau kaNThasirA gudam | hRdayaM bastinAbhyau(bhI) ca ghnanti sadyo hatAni tu ||9||

hk transliteration

वक्षोमर्माणि सीमन्ततलक्षिप्रेन्द्रबस्तयः | कटीकतरुणे सन्धी पार्श्वजौ बृहती च या ||१०||

sanskrit

The thoracic marmas include: Simanta, Tala, Kshipra, and Vasti. The joints of Katikataruna, Parshwa, and Brihati are also included in this category.

english translation

hindi translation

vakSomarmANi sImantatalakSiprendrabastayaH | kaTIkataruNe sandhI pArzvajau bRhatI ca yA ||10||

hk transliteration