Sushruta Samhita

Progress:19.6%

अत ऊर्ध्वं भेषजसाध्येष्वदृश्येष्वर्शःसु योगान् यापनार्थं वक्ष्यामः- प्रातः प्रातर्गुडहरीतकीमासेवेत, ब्रह्मचारी गोमूत्रद्रोणसिद्धं वा हरीतकीशतं प्रातः प्रातर्यथाबलं क्षौद्रेण, अपामार्गमूलं वा तण्डुलोदकेन सक्षौद्रमहरहः, शतावरीमूलकल्कं वा क्षीरेण, चित्रकचूर्णयुक्तं वा सीधुं परार्ध्यं, भल्लातचूर्णयुक्तं वा सक्तुमन्थमलवणं तक्रेण, कलशे वाऽन्तश्चित्रकमूलकल्कावलिप्ते निषिक्तं तक्रमम्लमनम्लं वा पानभोजनेषूपयुञ्जीत, एष एव भार्ग्यास्फोतायवान्यामलकगुडूचीषु तक्रकल्पः, पिप्पलीपिप्पलीमूलचव्यचित्रकविडङ्गशुण्ठीहरीतकीषु च पूर्ववदेव, निरन्नो वा तक्रमहरहर्मासमुपसेवेत, शृङ्गवेरपुनर्नवाचित्रककषायसिद्धं वा पयः, कुटजमूलत्वक्फाणितं वा पिप्पल्यादिप्रतीवापं क्षौद्रेण, महावातव्याध्युक्तं हिङ्ग्वादिचूर्णमुपसेवेत तक्राहारः क्षीराहारो वा, क्षारलवणांश्चित्रकमूलक्षारोदकसिद्धान् वा कुल्माषान् भक्षयेत्, चित्रकमूलक्षारोदकसिद्धं वा पयः पलाशतरूक्षारसिद्धं वा, पलाशतरूक्षारसिद्धान् वा कुल्माषान्, पाटलापामार्गबृहतीपलाशक्षारं वा परिस्नुतमहरहर्घृतसंसृष्टं, कुटजबन्दाकमूलकल्कं वा तक्रेण, चित्रकपूतीकनागरकल्कं वा पूतीकक्षारेण, क्षारोदकसिद्धं वा सर्पिः पिप्पल्यादिप्रतीवापं, कृष्णतिलप्रसृतं प्रकुञ्चं वा प्रातः प्रातरुपसेवेत शीतोदकानुपानम्; एभिरभिवर्धतेऽग्निरर्शांसि चोपशाम्यन्ति ||१३||

sanskrit

Now, we shall describe the formulas for treating hemorrhoids that are not visible through medicinal applications: In the morning, one should consume gudhaharitaki (a mixture of jaggery and haritaki) and brahmacāri (celibate) prepared with cow urine, or a hundred haritaki fruits mixed with honey according to one's strength. The root of apamārga (Achyranthes aspera) can be used with rice water and honey every day. One can also use the paste of shatavari root with milk, or take chitraka powder mixed with a sour preparation, or use bhallātaka powder with sour buttermilk. One can also sprinkle chitraka root paste or a sour preparation in a vessel and use it during meals. This is also applicable for various conditions related to bhārgya, as well as for āṣṭavalkala and amalaki mixed with guduchi. One can use pippali and the juice of pippali roots with chitraka, vāṭa, and other preparations as before. If one is not eating, they should consume sour buttermilk every day. One can use shṛṅgavera (ginger), punarnavā, and chitraka decoction mixed with milk, or kutaṭa (various plants) or pippali mixed with honey. The following can be taken: 1. Chitraka root decoction mixed with honey or sour water. 2. Plakṣa (Ficus lacor) leaves mixed with sour water. 3. Plakṣa or kutaṭa root decoction. 4. Pāṭala, apamārga, brhati, and plakṣa mixed with ghee. The morning intake of the following will increase the fire of digestion and pacify the hemorrhoids.

english translation

hindi translation

ata UrdhvaM bheSajasAdhyeSvadRzyeSvarzaHsu yogAn yApanArthaM vakSyAmaH- prAtaH prAtarguDaharItakImAseveta, brahmacArI gomUtradroNasiddhaM vA harItakIzataM prAtaH prAtaryathAbalaM kSaudreNa, apAmArgamUlaM vA taNDulodakena sakSaudramaharahaH, zatAvarImUlakalkaM vA kSIreNa, citrakacUrNayuktaM vA sIdhuM parArdhyaM, bhallAtacUrNayuktaM vA saktumanthamalavaNaM takreNa, kalaze vA'ntazcitrakamUlakalkAvalipte niSiktaM takramamlamanamlaM vA pAnabhojaneSUpayuJjIta, eSa eva bhArgyAsphotAyavAnyAmalakaguDUcISu takrakalpaH, pippalIpippalImUlacavyacitrakaviDaGgazuNThIharItakISu ca pUrvavadeva, niranno vA takramaharaharmAsamupaseveta, zRGgaverapunarnavAcitrakakaSAyasiddhaM vA payaH, kuTajamUlatvakphANitaM vA pippalyAdipratIvApaM kSaudreNa, mahAvAtavyAdhyuktaM hiGgvAdicUrNamupaseveta takrAhAraH kSIrAhAro vA, kSAralavaNAMzcitrakamUlakSArodakasiddhAn vA kulmASAn bhakSayet, citrakamUlakSArodakasiddhaM vA payaH palAzatarUkSArasiddhaM vA, palAzatarUkSArasiddhAn vA kulmASAn, pATalApAmArgabRhatIpalAzakSAraM vA parisnutamaharaharghRtasaMsRSTaM, kuTajabandAkamUlakalkaM vA takreNa, citrakapUtIkanAgarakalkaM vA pUtIkakSAreNa, kSArodakasiddhaM vA sarpiH pippalyAdipratIvApaM, kRSNatilaprasRtaM prakuJcaM vA prAtaH prAtarupaseveta zItodakAnupAnam; ebhirabhivardhate'gnirarzAMsi copazAmyanti ||13||

hk transliteration