Sushruta Samhita

Progress:62.9%

मासोपरिष्टाद्धनकुञ्चिताग्राः केशा भवन्ति भ्रमराञ्जनाभाः | केशास्तथाऽन्ये खलतौ भवेयुर्जरा न चैनं सहसाऽभ्युपैति ||३६||

The hair that is curled at the ends resembles the color of a bee. Similarly, other hair may also turn gray, but old age does not come upon them suddenly.

english translation

सिरों पर घुंघराले बाल मधुमक्खी के रंग से मिलते जुलते हैं। इसी तरह अन्य बाल भी सफेद हो सकते हैं, लेकिन उन पर बुढ़ापा अचानक नहीं आता।

hindi translation

mAsopariSTAddhanakuJcitAgrAH kezA bhavanti bhramarAJjanAbhAH | kezAstathA'nye khalatau bhaveyurjarA na cainaM sahasA'bhyupaiti ||36||

hk transliteration by Sanscript

बलं परं सम्भवतीन्द्रियाणां भवेच्च वक्त्रं वलिभिर्विमुक्तम् | नाकामिनेऽनर्थिनि नाकृताय नैवारये तैलमिदं प्रदेयम् ||३७||

Strength can be attained by those who are freed from the constraints of the senses. This oil should not be given to the unworthy, for it is not to be given to one who is of undesirable character.

english translation

शक्ति उन्हीं को प्राप्त हो सकती है जो इंद्रियों की बाधाओं से मुक्त हो गए हैं। यह तेल अयोग्य व्यक्ति को नहीं देना चाहिए, क्योंकि जो अवांछनीय चरित्र का हो उसे भी यह तेल नहीं देना चाहिए।

hindi translation

balaM paraM sambhavatIndriyANAM bhavecca vaktraM valibhirvimuktam | nAkAmine'narthini nAkRtAya naivAraye tailamidaM pradeyam ||37||

hk transliteration by Sanscript

लाक्षा रोध्रं द्वे हरिद्रे शिलाले कुष्ठं नागं गैरिका वर्णकाश्च | मञ्जिष्ठोग्रा स्यात् सुराष्ट्रोद्भवा च पत्तङ्गं वै रोचना चाञ्जनं च ||३८||

Lac, two types of resin, yellow myrobalan, stone, leprosy, snake, earth, and various shades of color; madder should be strong, and it is derived from Suraashtra; the insect, as well as the coloring substance and collyrium, should be included.

english translation

लाख, दो प्रकार की राल, पीली हरड़, पत्थर, कुष्ठ, साँप, पृथ्वी और विभिन्न प्रकार के रंग; पागल मजबूत होना चाहिए, और यह सुराष्ट्र से लिया गया है; कीट, साथ ही रंगने वाला पदार्थ और कोलीरियम भी शामिल होना चाहिए।

hindi translation

lAkSA rodhraM dve haridre zilAle kuSThaM nAgaM gairikA varNakAzca | maJjiSThogrA syAt surASTrodbhavA ca pattaGgaM vai rocanA cAJjanaM ca ||38||

hk transliteration by Sanscript

हेमाङ्गत्वक् पाण्डुपत्रं वटस्य कालीयं स्यात् पद्मकं पद्ममध्यम् | रक्तं श्वेतं चन्दनं पारदं च काकोल्यादिः क्षीरपिष्टश्च वर्गः ||३९||

The bark of the golden tree (Hemanga), pale leaves, black of the Banyan, the middle of the lotus, red, white sandalwood, and mercury; the kākolya (black-berry) along with milk and powdered substances form a category.

english translation

सुनहरे पेड़ (हेमंगा) की छाल, पीले पत्ते, बरगद का काला, कमल के बीच का भाग, लाल, सफेद चंदन और पारा; दूध और पाउडर वाले पदार्थों के साथ काकोल्या (काला-बेरी) एक श्रेणी बनाते हैं।

hindi translation

hemAGgatvak pANDupatraM vaTasya kAlIyaM syAt padmakaM padmamadhyam | raktaM zvetaM candanaM pAradaM ca kAkolyAdiH kSIrapiSTazca vargaH ||39||

hk transliteration by Sanscript

मेदो मज्जा सिक्थकं गोघृतं च दुग्धं क्वाथः क्षीरिणां च द्रुमाणाम् | एतत् सर्वं पक्वमैकध्यतस्तु वक्त्राभ्यङ्गे सर्पिरुक्तं प्रधानम् ||४०||

Fat, marrow, ghee made from cow's milk, decoction, and milk from trees; all these, when cooked together, are considered the primary ingredients for the application to the mouth.

english translation

वसा, मज्जा, गाय के घी से बना सूप, और पेड़ों का दूध; ये सभी एक साथ पकाकर मुख पर लगाने के लिए प्रमुख तत्व माने जाते हैं।

hindi translation

medo majjA sikthakaM goghRtaM ca dugdhaM kvAthaH kSIriNAM ca drumANAm | etat sarvaM pakvamaikadhyatastu vaktrAbhyaGge sarpiruktaM pradhAnam ||40||

hk transliteration by Sanscript