•
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
27.
सप्तविंशोऽध्यायः
Chapter 27
28.
अष्टाविंशोऽध्यायः
Chapter 28
29.
एकोनत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 29
30.
त्रिंशोऽध्यायः
Chapter 30
31.
एकत्रिंशोऽध्यायः
Chapter 31
Progress:1.1%
विदुर उवाच अत्रेर्गृहे सुरश्रेष्ठाः स्थित्युत्पत्त्यन्तहेतवः । किञ्चिच्चिकीर्षवो जाता एतदाख्याहि मे गुरो ।। ४-१-१६ ।।
After hearing this, Vidura inquired from Maitreya: My dear master, how is it that the three deities Brahmā, Viṣṇu and Śiva, who are the creator, maintainer and destroyer of the whole creation, became the offspring of the wife of Atri Muni? ।। 4-1-16 ।।
english translation
यह सुनकर विदुर ने मैत्रेय से पूछा : हे गुरु, ब्रह्मा, विष्णु तथा शिव जो सम्पूर्ण सृष्टि के स्रष्टा, पालक तथा संहारक हैं, अत्रि मुनि की पत्नी से किस प्रकार उत्पन्न हुए? ।। ४-१-१६ ।।
hindi translation
vidura uvAca atrergRhe surazreSThAH sthityutpattyantahetavaH | kiJciccikIrSavo jAtA etadAkhyAhi me guro || 4-1-16 ||
hk transliteration by Sanscriptमैत्रेय उवाच ब्रह्मणा नोदितः सृष्टावत्रिर्ब्रह्मविदां वरः । सह पत्न्या ययावृक्षं कुलाद्रिं तपसि स्थितः ।। ४-१-१७ ।।
Maitreya said: When Lord Brahmā ordered Atri Muni to create generations after marrying Anasūyā, Atri Muni and his wife went to perform severe austerities in the valley of the mountain known as Ṛkṣa. ।। 4-1-17 ।।
english translation
मैत्रेय ने कहा : अनसूया से विवाह कर लेने के बाद जब अत्रि मुनि को ब्रह्मा ने वंश चलाने के लिए आदेश दिया तो वे अपनी पत्नी के साथ कठोर तपस्या करने के लिए ऋक्ष नामक पर्वत की घाटी में गये। ।। ४-१-१७ ।।
hindi translation
maitreya uvAca brahmaNA noditaH sRSTAvatrirbrahmavidAM varaH | saha patnyA yayAvRkSaM kulAdriM tapasi sthitaH || 4-1-17 ||
hk transliteration by Sanscriptतस्मिन् प्रसूनस्तबकपलाशाशोककानने । वार्भिः स्रवद्भिरुद्घुष्टे निर्विन्ध्यायाः समन्ततः ।। ४-१-१८ ।।
In that mountain valley flows a river named Nirvindhyā. On the bank of the river are many aśoka trees and other plants full of palāśa flowers, and there is always the sweet sound of water flowing from a waterfall. The husband and wife reached that beautiful place. ।। 4-1-18 ।।
english translation
उस पर्वत घाटी में निर्विन्ध्या नामक नदी बहती है। इस नदी के तट पर अनेक अशोक के वृक्ष तथा पलाश पुष्पों से लदे अन्य पौधे हैं। वहाँ झरने से बहते हुए जल की मधुर ध्वनि सुनाई पड़ती रहती है। वे पति तथा पत्नी ऐसे सुरम्य स्थान में पहुँचे। ।। ४-१-१८ ।।
hindi translation
tasmin prasUnastabakapalAzAzokakAnane | vArbhiH sravadbhirudghuSTe nirvindhyAyAH samantataH || 4-1-18 ||
hk transliteration by Sanscriptप्राणायामेन संयम्य मनो वर्षशतं मुनिः । अतिष्ठदेकपादेन निर्द्वन्द्वोऽनिलभोजनः ।। ४-१-१९ ।।
There the great sage concentrated his mind by the yogic breathing exercises, and thereby controlling all attachment, he remained standing on one leg only, eating nothing but air, and stood there on one leg for one hundred years. ।। 4-1-19 ।।
english translation
वहाँ पर मुनि ने योगिक प्राणायाम के द्वारा अपने मन को स्थिर किया और फिर समस्त आसक्ति पर संयम करते हुए बिना भोजन खाए केवल वायु का सेवन करते रहे और सौ वर्षों तक एक पाँव पर खड़े रहे। ।। ४-१-१९ ।।
hindi translation
prANAyAmena saMyamya mano varSazataM muniH | atiSThadekapAdena nirdvandvo'nilabhojanaH || 4-1-19 ||
hk transliteration by Sanscriptशरणं तं प्रपद्येऽहं य एव जगदीश्वरः । प्रजामात्मसमां मह्यं प्रयच्छत्विति चिन्तयन् ।। ४-१-२० ।।
He was thinking: May the Lord of the universe, of whom I have taken shelter, kindly be pleased to offer me a son exactly like Him. ।। 4-1-20 ।।
english translation
वे मन ही मन सोच रहे थे कि जो सम्पूर्ण जगत के स्वामी हैं और मैं जिनकी शरण में आया हूँ, वे प्रसन्न होकर मुझे अपने ही समान पुत्र प्रदान करें। ।। ४-१-२० ।।
hindi translation
zaraNaM taM prapadye'haM ya eva jagadIzvaraH | prajAmAtmasamAM mahyaM prayacchatviti cintayan || 4-1-20 ||
hk transliteration by Sanscript