1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
•
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:97.1%
कृत्वा सममहोरात्रं तेषु भुञ्जीत भोजनम् | नाप्राप्तातीतकालं वा हीनाधिकमथापि वा ||४७१||
One should consume the food that has been prepared for a full day or night. It should neither be consumed before the time nor after, nor should it be too little or too much.
english translation
जो भोजन एक पूर्ण दिन या रात के लिए तैयार किया गया है, उसे उसी समय पर सेवन करना चाहिए। इसे न तो समय से पहले और न ही समय के बाद सेवन करना चाहिए, और न ही अत्यधिक या अत्यल्प मात्रा में होना चाहिए।
hindi translation
kRtvA samamahorAtraM teSu bhuJjIta bhojanam | nAprAptAtItakAlaM vA hInAdhikamathApi vA ||471||
hk transliteration by Sanscriptअप्राप्तकालं भुञ्जानः शरीरे ह्यलघौ नरः | तांस्तान् व्याधीनवाप्नोति मरणं वा नियच्छति ||४७२||
A person who consumes food before it is properly prepared becomes light in the body and may either acquire diseases or face death.
english translation
जो व्यक्ति भोजन को सही समय से पहले सेवन करता है, वह शरीर में हल्का हो जाता है और उसे रोग हो सकते हैं या मृत्यु भी हो सकती है।
hindi translation
aprAptakAlaM bhuJjAnaH zarIre hyalaghau naraH | tAMstAn vyAdhInavApnoti maraNaM vA niyacchati ||472||
hk transliteration by Sanscriptअतीतकालं भुञ्जानो वायुनोपहतेऽनले | कृच्छ्राद्विपच्यते भुक्तं द्वितीयं च न काङ्क्षति ||४७३||
One who eats food after the appropriate time, when the digestive fire is weakened by air, will find it difficult to digest the food and will not desire a second helping.
english translation
जो व्यक्ति भोजन के उचित समय के बाद भोजन करता है, जब पाचन अग्नि वायु से प्रभावित हो जाती है, उसे भोजन पचाने में कठिनाई होती है और वह दूसरी बार खाने की इच्छा नहीं करता।
hindi translation
atItakAlaM bhuJjAno vAyunopahate'nale | kRcchrAdvipacyate bhuktaM dvitIyaM ca na kAGkSati ||473||
hk transliteration by Sanscriptहीनमात्रमसन्तोषं करोति च बलक्षयम् | आलस्यगौरवाटोपसादांश्च कुरुतेऽधिकम् ||४७४||
Consuming food beyond the appropriate time leads to dissatisfaction, weakness, increased laziness, heaviness, and other discomforts.
english translation
उचित समय के बाद भोजन करने से असंतोष, बल की कमी, बढ़ी हुई आलस्य, भारीपन और अन्य असुविधाएँ होती हैं।
hindi translation
hInamAtramasantoSaM karoti ca balakSayam | AlasyagauravATopasAdAMzca kurute'dhikam ||474||
hk transliteration by Sanscriptतस्मात् सुसंस्कृतं युक्त्या दोषैरेतैर्विवर्जितम् | यथोक्तगुणसम्पन्नमुपसेवेत भोजनम् ||४७५||
Therefore, one should consume well-prepared food, free from these defects, and possessing the qualities as described.
english translation
इसलिए, दोषों से मुक्त, अच्छे से तैयार किया गया, और वर्णित गुणों वाला भोजन करना चाहिए।
hindi translation
tasmAt susaMskRtaM yuktyA doSairetairvivarjitam | yathoktaguNasampannamupaseveta bhojanam ||475||
hk transliteration by Sanscript