1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
•
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:50.5%
अथातो मिश्रकमध्यायं व्याख्यास्यामः ||१||
Now we shall discourse on the Chapter, which treats of miscellaneous remedies (Mishraka-adhyaya).
english translation
अब हम उस अध्याय का वर्णन करेंगे जो मिश्रित उपचारों (मिश्रक-अध्याय) का वर्णन करता है।
hindi translation
athAto mizrakamadhyAyaM vyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration by Sanscriptयथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||
As said by Lord Dhanvantari.
english translation
जैसा कि भगवान धन्वंतरि ने कहा है।
hindi translation
yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||
hk transliteration by Sanscriptमातुलुङ्ग्यग्निमन्थौ च भद्रदारु महौषधम् | अहिंस्रा चैव रास्ना च प्रलेपो वातशोफजित् ||३||
A medicinal plaster composed of Matulunga, Agnimantha, Bhadra-daru, Mahoushadham, Ahinsra, and Rasna, when applied, cures a swelling caused by the deranged Vayu (wind).
english translation
मातुलुंग, अग्निमंथ, भद्रदारु, महौषध, अहिंस्रा और रास्ना का लेप, वात के कारण उत्पन्न शोथ (सूजन) को ठीक करता है।
hindi translation
mAtuluGgyagnimanthau ca bhadradAru mahauSadham | ahiMsrA caiva rAsnA ca pralepo vAtazophajit ||3||
hk transliteration by Sanscriptदूर्वा च नलमूलं च मधुकं चन्दनं तथा | शीतलाश्च गणाः सर्वे प्रलेपः पित्तशोफहृत् ||४||
A plaster composed of Durva, Nala-mula, Madhuka, and Chandana, along with all cooling substances, alleviates a swelling caused by the deranged Pitta (bile).
english translation
दूर्वा, नलमूल, मधुक और चंदन, साथ ही सभी शीतल गुण वाले पदार्थों का लेप, पित्त के कारण उत्पन्न शोथ (सूजन) को समाप्त करता है।
hindi translation
dUrvA ca nalamUlaM ca madhukaM candanaM tathA | zItalAzca gaNAH sarve pralepaH pittazophahRt ||4||
hk transliteration by Sanscriptआगन्तुजे रक्तजे च ह्येष एव विधिः स्मृतः | विधिर्विषघ्नो विषजे पित्तघ्नोऽपि हितस्तथा ||५||
The same method is prescribed for swellings caused by external trauma (Agantuja) and by vitiated blood (Raktaja). Measures that neutralize poison (Vishaghna) are also beneficial in treating poison-induced (Vishaja) and Pitta-related swellings.
english translation
यह विधि बाहरी आघात (आगन्तुज) और दूषित रक्त (रक्तज) से उत्पन्न शोथ के लिए भी स्मृत है। विष को नष्ट करने वाली विधियाँ (विषघ्न) विषजनित (विषज) और पित्तजनित शोथ के उपचार में भी लाभकारी होती हैं।
hindi translation
Agantuje raktaje ca hyeSa eva vidhiH smRtaH | vidhirviSaghno viSaje pittaghno'pi hitastathA ||5||
hk transliteration by Sanscript