Sushruta Samhita

siva.sh/sushruta-samhita/sutra-sthana/35/24

प्रागभिहितोऽग्निरन्नस्य पाचकः | स चतुर्विधो भवति- दोषानभिपन्न एकः, विक्रियामापन्नस्त्रिविधो भवति- विषमो वातेन, तीक्ष्णः पित्तेन, मन्दः श्लेष्मणा, चतुर्थः समः सर्वसाम्यादिति | तत्र, यो यथाकालमुपयुक्तमन्नं सम्यक् पचति स समः, समैर्दोषैः; यः कदाचित् सम्यक् पचति, कदाचिदाध्मानशूलोदावर्तातिसारजठरगौरवान्त्रकूजनप्रवाहणानि कृत्वा, स विषमः; यः प्रभूतमप्युपयुक्तमन्नमाशु पचति स तीक्ष्णः, स एवाभिवर्धमानोऽत्यग्निरित्याभाष्यते, स मुहुर्मुहुः प्रभूतमप्युपयुक्तमन्नमाशुतरं पचति, पाकान्ते च गलताल्वोष्ठशोषदाहसन्तापाञ्जनयति; यस्त्वल्पमप्युपयुक्तमुदरशिरोगौरवकासश्वासप्रसेकच्छर्दिगात्रसदनानि कृत्वा महता कालेन पचति, स मन्दः ||२४||

sanskrit

The digestive fire (Agni) responsible for digesting food is classified into four types: Samagni (Normal Digestive Fire): This type digests food properly and maintains balance without causing any disorders. Vishamagni (Irregular Digestive Fire): This type sometimes digests food well and sometimes causes disorders such as bloating, pain, indigestion, and diarrhea. Teekshnagni (Intense Digestive Fire): This type digests food very quickly, even large amounts, but can lead to symptoms like dryness, burning sensations, and rapid digestion, often causing excessive heat. Mandaagni (Weak Digestive Fire): This type digests food slowly, even small amounts, and may cause heaviness, cough, breathlessness, and other digestive issues over a long period

english translation

hindi translation

prAgabhihito'gnirannasya pAcakaH | sa caturvidho bhavati- doSAnabhipanna ekaH, vikriyAmApannastrividho bhavati- viSamo vAtena, tIkSNaH pittena, mandaH zleSmaNA, caturthaH samaH sarvasAmyAditi | tatra, yo yathAkAlamupayuktamannaM samyak pacati sa samaH, samairdoSaiH; yaH kadAcit samyak pacati, kadAcidAdhmAnazUlodAvartAtisArajaTharagauravAntrakUjanapravAhaNAni kRtvA, sa viSamaH; yaH prabhUtamapyupayuktamannamAzu pacati sa tIkSNaH, sa evAbhivardhamAno'tyagnirityAbhASyate, sa muhurmuhuH prabhUtamapyupayuktamannamAzutaraM pacati, pAkAnte ca galatAlvoSThazoSadAhasantApAJjanayati; yastvalpamapyupayuktamudarazirogauravakAsazvAsaprasekacchardigAtrasadanAni kRtvA mahatA kAlena pacati, sa mandaH ||24||

hk transliteration

siva.sh/sushruta-samhita/sutra-sthana/35/24

प्रागभिहितोऽग्निरन्नस्य पाचकः | स चतुर्विधो भवति- दोषानभिपन्न एकः, विक्रियामापन्नस्त्रिविधो भवति- विषमो वातेन, तीक्ष्णः पित्तेन, मन्दः श्लेष्मणा, चतुर्थः समः सर्वसाम्यादिति | तत्र, यो यथाकालमुपयुक्तमन्नं सम्यक् पचति स समः, समैर्दोषैः; यः कदाचित् सम्यक् पचति, कदाचिदाध्मानशूलोदावर्तातिसारजठरगौरवान्त्रकूजनप्रवाहणानि कृत्वा, स विषमः; यः प्रभूतमप्युपयुक्तमन्नमाशु पचति स तीक्ष्णः, स एवाभिवर्धमानोऽत्यग्निरित्याभाष्यते, स मुहुर्मुहुः प्रभूतमप्युपयुक्तमन्नमाशुतरं पचति, पाकान्ते च गलताल्वोष्ठशोषदाहसन्तापाञ्जनयति; यस्त्वल्पमप्युपयुक्तमुदरशिरोगौरवकासश्वासप्रसेकच्छर्दिगात्रसदनानि कृत्वा महता कालेन पचति, स मन्दः ||२४||

sanskrit

The digestive fire (Agni) responsible for digesting food is classified into four types: Samagni (Normal Digestive Fire): This type digests food properly and maintains balance without causing any disorders. Vishamagni (Irregular Digestive Fire): This type sometimes digests food well and sometimes causes disorders such as bloating, pain, indigestion, and diarrhea. Teekshnagni (Intense Digestive Fire): This type digests food very quickly, even large amounts, but can lead to symptoms like dryness, burning sensations, and rapid digestion, often causing excessive heat. Mandaagni (Weak Digestive Fire): This type digests food slowly, even small amounts, and may cause heaviness, cough, breathlessness, and other digestive issues over a long period

english translation

hindi translation

prAgabhihito'gnirannasya pAcakaH | sa caturvidho bhavati- doSAnabhipanna ekaH, vikriyAmApannastrividho bhavati- viSamo vAtena, tIkSNaH pittena, mandaH zleSmaNA, caturthaH samaH sarvasAmyAditi | tatra, yo yathAkAlamupayuktamannaM samyak pacati sa samaH, samairdoSaiH; yaH kadAcit samyak pacati, kadAcidAdhmAnazUlodAvartAtisArajaTharagauravAntrakUjanapravAhaNAni kRtvA, sa viSamaH; yaH prabhUtamapyupayuktamannamAzu pacati sa tIkSNaH, sa evAbhivardhamAno'tyagnirityAbhASyate, sa muhurmuhuH prabhUtamapyupayuktamannamAzutaraM pacati, pAkAnte ca galatAlvoSThazoSadAhasantApAJjanayati; yastvalpamapyupayuktamudarazirogauravakAsazvAsaprasekacchardigAtrasadanAni kRtvA mahatA kAlena pacati, sa mandaH ||24||

hk transliteration