1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
•
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:41.4%
रक्तपित्ती पिबेद्यस्तु शोणितं स विनश्यति | स्वप्नानेवंविधान् दृष्ट्वा प्रातरुत्थाय यत्नवान् ||७१||
sanskrit
"One suffering from blood disorders (Raktapitta) should avoid consuming blood, as it may lead to destruction. After seeing such dreams, one should rise early in the morning and take diligent measures."
english translation
hindi translation
raktapittI pibedyastu zoNitaM sa vinazyati | svapnAnevaMvidhAn dRSTvA prAtarutthAya yatnavAn ||71||
hk transliteration
दद्यान्माषांस्तिलांल्लोहं विप्रेभ्यः काञ्चनं तथा | जपेच्चापि शुभान् मन्त्रान् गायत्रीं त्रिपदां तथा ||७२||
sanskrit
"One should give black gram (माषा), sesame seeds (तिल), and iron (लोह) to Brahmins, and also donate gold (काञ्चन). Additionally, one should recite auspicious mantras, including the Gayatri mantra and the threefold (त्रिपदां) mantra."
english translation
hindi translation
dadyAnmASAMstilAMllohaM viprebhyaH kAJcanaM tathA | japeccApi zubhAn mantrAn gAyatrIM tripadAM tathA ||72||
hk transliteration
दृष्ट्वा तु प्रथमे यामे स्वप्याद् ध्यात्वा पुनः शुभम् | जपेद्वाऽन्यतमं वेदं ब्रह्मचारी समाहितः ||७३||
sanskrit
"After seeing the omens in the first watch of the night, one should either meditate or repeat any one of the Vedas. A Brahmachari (celibate student) should do this with full concentration to ensure auspicious outcomes."
english translation
hindi translation
dRSTvA tu prathame yAme svapyAd dhyAtvA punaH zubham | japedvA'nyatamaM vedaM brahmacArI samAhitaH ||73||
hk transliteration
न चाचक्षीत कस्मैचिद्दृष्ट्वा स्वप्नमशोभनम् | देवतायतने चैव वसेद्रात्रित्रयं तथा | विप्रांश्च पूजयेन्नित्यं दुःस्वप्नात् प्रविमुच्यते ||७४||
sanskrit
"One should not reveal to anyone a dream that appears inauspicious. He should reside in a sacred place for three nights and daily worship a Brahmin. By doing so, he will be freed from the ill effects of a bad dream."
english translation
hindi translation
na cAcakSIta kasmaiciddRSTvA svapnamazobhanam | devatAyatane caiva vasedrAtritrayaM tathA | viprAMzca pUjayennityaM duHsvapnAt pravimucyate ||74||
hk transliteration
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि प्रशस्तं स्वप्नदर्शनम् | देवान् द्विजान्गोवृषभान् जीवतः सुहृदो नृपान् ||७५||
sanskrit
"Now, I will describe the auspicious dreams. These are those involving deities, Brahmins, bulls, living beings, friends, and kings."
english translation
hindi translation
ata UrdhvaM pravakSyAmi prazastaM svapnadarzanam | devAn dvijAngovRSabhAn jIvataH suhRdo nRpAn ||75||
hk transliteration
Sushruta Samhita
Progress:41.4%
रक्तपित्ती पिबेद्यस्तु शोणितं स विनश्यति | स्वप्नानेवंविधान् दृष्ट्वा प्रातरुत्थाय यत्नवान् ||७१||
sanskrit
"One suffering from blood disorders (Raktapitta) should avoid consuming blood, as it may lead to destruction. After seeing such dreams, one should rise early in the morning and take diligent measures."
english translation
hindi translation
raktapittI pibedyastu zoNitaM sa vinazyati | svapnAnevaMvidhAn dRSTvA prAtarutthAya yatnavAn ||71||
hk transliteration
दद्यान्माषांस्तिलांल्लोहं विप्रेभ्यः काञ्चनं तथा | जपेच्चापि शुभान् मन्त्रान् गायत्रीं त्रिपदां तथा ||७२||
sanskrit
"One should give black gram (माषा), sesame seeds (तिल), and iron (लोह) to Brahmins, and also donate gold (काञ्चन). Additionally, one should recite auspicious mantras, including the Gayatri mantra and the threefold (त्रिपदां) mantra."
english translation
hindi translation
dadyAnmASAMstilAMllohaM viprebhyaH kAJcanaM tathA | japeccApi zubhAn mantrAn gAyatrIM tripadAM tathA ||72||
hk transliteration
दृष्ट्वा तु प्रथमे यामे स्वप्याद् ध्यात्वा पुनः शुभम् | जपेद्वाऽन्यतमं वेदं ब्रह्मचारी समाहितः ||७३||
sanskrit
"After seeing the omens in the first watch of the night, one should either meditate or repeat any one of the Vedas. A Brahmachari (celibate student) should do this with full concentration to ensure auspicious outcomes."
english translation
hindi translation
dRSTvA tu prathame yAme svapyAd dhyAtvA punaH zubham | japedvA'nyatamaM vedaM brahmacArI samAhitaH ||73||
hk transliteration
न चाचक्षीत कस्मैचिद्दृष्ट्वा स्वप्नमशोभनम् | देवतायतने चैव वसेद्रात्रित्रयं तथा | विप्रांश्च पूजयेन्नित्यं दुःस्वप्नात् प्रविमुच्यते ||७४||
sanskrit
"One should not reveal to anyone a dream that appears inauspicious. He should reside in a sacred place for three nights and daily worship a Brahmin. By doing so, he will be freed from the ill effects of a bad dream."
english translation
hindi translation
na cAcakSIta kasmaiciddRSTvA svapnamazobhanam | devatAyatane caiva vasedrAtritrayaM tathA | viprAMzca pUjayennityaM duHsvapnAt pravimucyate ||74||
hk transliteration
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि प्रशस्तं स्वप्नदर्शनम् | देवान् द्विजान्गोवृषभान् जीवतः सुहृदो नृपान् ||७५||
sanskrit
"Now, I will describe the auspicious dreams. These are those involving deities, Brahmins, bulls, living beings, friends, and kings."
english translation
hindi translation
ata UrdhvaM pravakSyAmi prazastaM svapnadarzanam | devAn dvijAngovRSabhAn jIvataH suhRdo nRpAn ||75||
hk transliteration