Sushruta Samhita
Progress:99.1%
निवृत्तप्रसवायास्तु पुनः षड्भ्यो वर्षेभ्य ऊर्ध्वं प्रसवमानाया नार्याः कुमारोऽल्पायुर्भवति ॥६६॥
"A child born from a woman who has not completed six years after childbirth will have a shorter lifespan."
english translation
"जिस महिला ने प्रसव के छह वर्षों को पूरा नहीं किया है, उसका जन्मा बच्चा अल्पायु होता है।"
hindi translation
nivRttaprasavAyAstu punaH SaDbhyo varSebhya UrdhvaM prasavamAnAyA nAryAH kumAro'lpAyurbhavati ॥66॥
hk transliteration by Sanscriptअथ गर्भिणीं व्याध्युत्पत्तावत्यये छर्दयेन्मधुराम्लेनान्नोपहितेनानुलोमयेच्च, संशमनीयं च मृदु विदध्यादन्नपानयोः, अश्नीयाच्च मृदुवीर्यं मधुरप्रायं गर्भाविरुद्धं च, गर्भाविरुद्धाश्च क्रिया यथायोगं विदधीत मृदुप्रायाः ॥६७॥
"Then, if the pregnant woman experiences disease or complications, she should consume sweet and sour food, but not food that is difficult to digest. Soft food should be given for her, as it is gentle in strength and mostly sweet. Additionally, actions that are contrary to the pregnancy should be avoided according to their appropriateness."
english translation
"फिर, यदि गर्भिणी को रोग या जटिलताओं का अनुभव होता है, तो उसे मीठा और खट्टा भोजन करना चाहिए, लेकिन ऐसा भोजन नहीं करना चाहिए जो पचाने में कठिन हो। उसके लिए नरम भोजन दिया जाना चाहिए, क्योंकि यह शक्ति में हल्का और ज्यादातर मीठा होता है। इसके अलावा, गर्भावस्था के विपरीत क्रियाओं से बचना चाहिए, जो उचित हों।"
hindi translation
atha garbhiNIM vyAdhyutpattAvatyaye chardayenmadhurAmlenAnnopahitenAnulomayecca, saMzamanIyaM ca mRdu vidadhyAdannapAnayoH, aznIyAcca mRduvIryaM madhuraprAyaM garbhAviruddhaM ca, garbhAviruddhAzca kriyA yathAyogaM vidadhIta mRduprAyAH ॥67॥
hk transliteration by Sanscriptसौवर्णं सुकृतं चूर्णं कुष्ठं मधु घृतं वचा । मत्स्याक्षकः शङ्खपुष्पी मधु सर्पिः सकाञ्चनम् ॥६८॥
"Powder of golden substance, auspicious and effective, mixed with honey, ghee, and the herb Vacha, along with fish, Akshaka, Shankhapushpi, and honey-infused ghee, are to be utilized."
english translation
"सुनहरा पदार्थ, शुभ और प्रभावी, शहद, घी और वचा नामक औषधि के साथ मिलाकर, मछली, अक्षक, शङ्खपुष्पी और शहद मिश्रित घी का उपयोग किया जाना चाहिए।"
hindi translation
sauvarNaM sukRtaM cUrNaM kuSThaM madhu ghRtaM vacA । matsyAkSakaH zaGkhapuSpI madhu sarpiH sakAJcanam ॥68॥
hk transliteration by Sanscriptअर्कपुष्पी मधु घृतं चूर्णितं कनकं वचा । हेमचूर्णानि कैडर्यः श्वेता दूर्वा घृतं मधु ॥६९॥
"Arkpushpi, honey, and ghee, along with powdered gold and the herb Vacha, along with white grass and honey-infused ghee, are to be utilized."
english translation
"अर्कपुष्पी, मधु और घी, सुनहरा चूर्ण और वचा नामक औषधि, सफेद दूर्वा और शहद मिश्रित घी का उपयोग किया जाना चाहिए।"
hindi translation
arkapuSpI madhu ghRtaM cUrNitaM kanakaM vacA । hemacUrNAni kaiDaryaH zvetA dUrvA ghRtaM madhu ॥69॥
hk transliteration by Sanscriptचत्वारोऽभिहिताः प्राशाः श्लोकार्धेषु चतुर्ष्वपि । कुमाराणां वपुर्मेधाबलबुद्धिविवर्धनाः ॥७०॥
"The four mentioned preparations are to be utilized in half verses, suitable for the enhancement of the body, intellect, strength, and understanding of children."
english translation
"चार उल्लेखित औषधियों का उपयोग अर्ध श्लोकों में किया जाना चाहिए, जो बच्चों के शरीर, बुद्धि, बल और समझ को बढ़ाने के लिए उपयुक्त हैं।"
hindi translation
catvAro'bhihitAH prAzAH zlokArdheSu caturSvapi । kumArANAM vapurmedhAbalabuddhivivardhanAH ॥70॥
hk transliteration by Sanscript1.
सर्वभूतचिन्ताशारीरम्
The science of being in general
2.
शुक्रशोणितशुद्धिशारीरम्
The purification of semen and cataminal fluid
3.
गर्भावक्रान्तिशारीरम्
Pregnancy
4.
गर्भव्याकरणशारीरम्
The development of a fetus in the womb
5.
शरीरसंख्याव्याकरणशारीरम्
The anatomy of the human body
6.
प्रत्येकमर्मनिर्देशशारीरम्
The Marmas (vital parts of the body)
7.
सिरावर्णविभक्तिशारीरम्
Description of Sira (vascular system)
8.
सिराव्यधविधिशारीरम्
The method of Venesection
9.
धमनीव्याकरणशारीरम्
The description of the arteries, nerves and ducts
गर्भिणीव्याकरणशारीरम्
The nursing and management of pregnant women
Progress:99.1%
निवृत्तप्रसवायास्तु पुनः षड्भ्यो वर्षेभ्य ऊर्ध्वं प्रसवमानाया नार्याः कुमारोऽल्पायुर्भवति ॥६६॥
"A child born from a woman who has not completed six years after childbirth will have a shorter lifespan."
english translation
"जिस महिला ने प्रसव के छह वर्षों को पूरा नहीं किया है, उसका जन्मा बच्चा अल्पायु होता है।"
hindi translation
nivRttaprasavAyAstu punaH SaDbhyo varSebhya UrdhvaM prasavamAnAyA nAryAH kumAro'lpAyurbhavati ॥66॥
hk transliteration by Sanscriptअथ गर्भिणीं व्याध्युत्पत्तावत्यये छर्दयेन्मधुराम्लेनान्नोपहितेनानुलोमयेच्च, संशमनीयं च मृदु विदध्यादन्नपानयोः, अश्नीयाच्च मृदुवीर्यं मधुरप्रायं गर्भाविरुद्धं च, गर्भाविरुद्धाश्च क्रिया यथायोगं विदधीत मृदुप्रायाः ॥६७॥
"Then, if the pregnant woman experiences disease or complications, she should consume sweet and sour food, but not food that is difficult to digest. Soft food should be given for her, as it is gentle in strength and mostly sweet. Additionally, actions that are contrary to the pregnancy should be avoided according to their appropriateness."
english translation
"फिर, यदि गर्भिणी को रोग या जटिलताओं का अनुभव होता है, तो उसे मीठा और खट्टा भोजन करना चाहिए, लेकिन ऐसा भोजन नहीं करना चाहिए जो पचाने में कठिन हो। उसके लिए नरम भोजन दिया जाना चाहिए, क्योंकि यह शक्ति में हल्का और ज्यादातर मीठा होता है। इसके अलावा, गर्भावस्था के विपरीत क्रियाओं से बचना चाहिए, जो उचित हों।"
hindi translation
atha garbhiNIM vyAdhyutpattAvatyaye chardayenmadhurAmlenAnnopahitenAnulomayecca, saMzamanIyaM ca mRdu vidadhyAdannapAnayoH, aznIyAcca mRduvIryaM madhuraprAyaM garbhAviruddhaM ca, garbhAviruddhAzca kriyA yathAyogaM vidadhIta mRduprAyAH ॥67॥
hk transliteration by Sanscriptसौवर्णं सुकृतं चूर्णं कुष्ठं मधु घृतं वचा । मत्स्याक्षकः शङ्खपुष्पी मधु सर्पिः सकाञ्चनम् ॥६८॥
"Powder of golden substance, auspicious and effective, mixed with honey, ghee, and the herb Vacha, along with fish, Akshaka, Shankhapushpi, and honey-infused ghee, are to be utilized."
english translation
"सुनहरा पदार्थ, शुभ और प्रभावी, शहद, घी और वचा नामक औषधि के साथ मिलाकर, मछली, अक्षक, शङ्खपुष्पी और शहद मिश्रित घी का उपयोग किया जाना चाहिए।"
hindi translation
sauvarNaM sukRtaM cUrNaM kuSThaM madhu ghRtaM vacA । matsyAkSakaH zaGkhapuSpI madhu sarpiH sakAJcanam ॥68॥
hk transliteration by Sanscriptअर्कपुष्पी मधु घृतं चूर्णितं कनकं वचा । हेमचूर्णानि कैडर्यः श्वेता दूर्वा घृतं मधु ॥६९॥
"Arkpushpi, honey, and ghee, along with powdered gold and the herb Vacha, along with white grass and honey-infused ghee, are to be utilized."
english translation
"अर्कपुष्पी, मधु और घी, सुनहरा चूर्ण और वचा नामक औषधि, सफेद दूर्वा और शहद मिश्रित घी का उपयोग किया जाना चाहिए।"
hindi translation
arkapuSpI madhu ghRtaM cUrNitaM kanakaM vacA । hemacUrNAni kaiDaryaH zvetA dUrvA ghRtaM madhu ॥69॥
hk transliteration by Sanscriptचत्वारोऽभिहिताः प्राशाः श्लोकार्धेषु चतुर्ष्वपि । कुमाराणां वपुर्मेधाबलबुद्धिविवर्धनाः ॥७०॥
"The four mentioned preparations are to be utilized in half verses, suitable for the enhancement of the body, intellect, strength, and understanding of children."
english translation
"चार उल्लेखित औषधियों का उपयोग अर्ध श्लोकों में किया जाना चाहिए, जो बच्चों के शरीर, बुद्धि, बल और समझ को बढ़ाने के लिए उपयुक्त हैं।"
hindi translation
catvAro'bhihitAH prAzAH zlokArdheSu caturSvapi । kumArANAM vapurmedhAbalabuddhivivardhanAH ॥70॥
hk transliteration by Sanscript