1.
वातव्याधिनिदानम्
Diseases of the Nervous System
2.
अर्शोनिदानम्
Diagnosis of haemorrhoids
3.
अश्मरीनिदानम्
Diagnosis of urinary calculus
4.
भगन्दरनिदानम्
Diagnosis of anal fistula
•
कुष्ठनिदानम्
Diagnosis of leprosy and other skin diseases
6.
प्रमेहनिदानम्
Diagnosis of diabetes
7.
उदरनिदानम्
Diagnosis of enlargement of the abdomen
8.
मूढगर्भनिदानम्
Diagnosis of foetal obstruction
9.
विद्रधिनिदानम्
Diagnosis of abscess
10.
विसर्पनाडीस्तनरोगनिदानम्
Diagnosis of erysipelas, sinus and mammae
11.
ग्रन्थ्यपच्यर्बुदगलगण्डनिदानम्
Diagnosis of glands, scrofula, tumors and goitre
12.
वृद्ध्युपदंशश्लीपदनिदानम्
Diagnosis of hernia, tumours, elephantiasis, etc.
13.
क्षुद्ररोगनिदानम्
Diagnosis of minor diseases
14.
शूकदोषनिदानम्
Diagnosis of diseases of the penis
15.
भग्ननिदानम्
Diagnosis of fractures-dislocations
16.
मुखरोगनिदानम्
Diagnosis of diseases of mouth
Progress:31.0%
सर्वाणि कुष्ठानि सवातानि सपित्तानि सश्लेष्माणि सक्रिमीणि च भवन्ति, उत्सन्नतस्तु दोषग्रहणमभिभवात् ||६||
sanskrit
All types of leprosy are associated with Vata, Pitta, Kapha, and parasites. The predominance of these doshas leads to their manifestation.
english translation
hindi translation
sarvANi kuSThAni savAtAni sapittAni sazleSmANi sakrimINi ca bhavanti, utsannatastu doSagrahaNamabhibhavAt ||6||
hk transliteration
तत्र वातेनारुणं, पित्तेनोदुम्बरर्ष्य(र्क्ष)जिह्वकपालकाकणकानि, श्लेष्मणा पुण्डरीकं दद्रुकुष्ठं चेति | तेषां महत्त्वं क्रियागुरुत्वमुत्तरोत्तरं धात्वनुप्रवेशादसाध्यत्वं चेति ||७||
sanskrit
Among them, Aruna is caused by Vata, Udumbara, Arshya, Jihva, Kapala, and Kakana are caused by Pitta, while Pundarika and Dadru leprosy are caused by Kapha. The severity of these increases progressively due to their penetration into deeper tissues, making them incurable.
english translation
hindi translation
tatra vAtenAruNaM, pittenodumbararSya(rkSa)jihvakapAlakAkaNakAni, zleSmaNA puNDarIkaM dadrukuSThaM ceti | teSAM mahattvaM kriyAgurutvamuttarottaraM dhAtvanupravezAdasAdhyatvaM ceti ||7||
hk transliteration
तत्र, वातेनारुणाभानि तनूनि विसर्पीणि तोदभेदस्वापयुक्तान्यरुणानि | पित्तेन पक्वोदुम्बरफलाकृतिवर्णान्यौदुम्बराणि , ऋष्य(क्ष)जिह्वाप्रकाशानि खराणि ऋष्य(क्ष)जिह्वानि, कृष्णकपालिकाप्रकाशानि कपालकुष्ठानि, काकणन्तिकाफलसदृशान्यतीव रक्तकृष्णानि काकणकानि ; तेषां चतुर्णामप्योषचोषपरिदाहधूमायनानि क्षिप्रोत्थानप्रपाकभेदित्वानि क्रिमिजन्म च सामान्यानि लिङ्गानि | श्लेष्मणा पुण्डरीकपत्रप्रकाशानि पौण्डरीकाणि, अतसीपुष्पवर्णानि ताम्राणि वा विसर्पीणि पिडकावन्ति च दद्रुकुष्ठानि; तयोर्द्वयोरप्युत्सन्नता परिमण्डलता कण्डूश्चिरोत्थानत्वं चेति सामान्यानि रूपाणि ||८||
sanskrit
Here, the Aruna lesions caused by Vata are thin and spread out, characterized by slight swelling and associated with loss of sensation. The Udumbara lesions caused by Pitta resemble the color of ripe Udumbara fruit, while the Rishyajihva lesions are dark and have a characteristic appearance. Kapala lesions appear dark and are similar to a black bowl, while the Kakana lesions are very dark and resemble Kakana fruit. Among these, the four types exhibit common features such as burning, itching, and heaviness due to the presence of worms, indicating a shared nature. Pundarika lesions, caused by Kapha, resemble the color of Pundarika leaves and the Tamra flowers. The common features among both types include prominent rings, itching, and prolonged duration of lesions.
english translation
hindi translation
tatra, vAtenAruNAbhAni tanUni visarpINi todabhedasvApayuktAnyaruNAni | pittena pakvodumbaraphalAkRtivarNAnyaudumbarANi , RSya(kSa)jihvAprakAzAni kharANi RSya(kSa)jihvAni, kRSNakapAlikAprakAzAni kapAlakuSThAni, kAkaNantikAphalasadRzAnyatIva raktakRSNAni kAkaNakAni ; teSAM caturNAmapyoSacoSaparidAhadhUmAyanAni kSiprotthAnaprapAkabheditvAni krimijanma ca sAmAnyAni liGgAni | zleSmaNA puNDarIkapatraprakAzAni pauNDarIkANi, atasIpuSpavarNAni tAmrANi vA visarpINi piDakAvanti ca dadrukuSThAni; tayordvayorapyutsannatA parimaNDalatA kaNDUzcirotthAnatvaM ceti sAmAnyAni rUpANi ||8||
hk transliteration
क्षुद्रकुष्ठान्यत ऊर्ध्वं वक्ष्यामः- स्थूलानि सन्धिष्वतिदारुणानि स्थूलारुषि स्युः कठिनान्यरूंषि |९| त्वक्कोचभेदस्वपनाङ्गसादाः कुष्ठे महत्पूर्वयुते भवन्ति ||९||
sanskrit
We will now describe the minor skin diseases: the thick and very painful lesions are found in the joints, and they exhibit a rough texture. These conditions, characterized by the rupture of the skin, arise from significant prior disturbances.
english translation
hindi translation
kSudrakuSThAnyata UrdhvaM vakSyAmaH- sthUlAni sandhiSvatidAruNAni sthUlAruSi syuH kaThinAnyarUMSi |9| tvakkocabhedasvapanAGgasAdAH kuSThe mahatpUrvayute bhavanti ||9||
hk transliteration
कृष्णारुणं येन भवेच्छरीरं तदेककुष्ठं प्रवदन्ति कुष्ठम् | स्युर्येन कण्डूव्यथनौषचोषास्तलेषु तच्चर्मदलं वदन्ति ||१०||
sanskrit
The condition that causes the body to appear dark red is referred to as a singular skin disease. The lesions associated with itching, pain, and burning sensations on the skin are identified as the dermal layer.
english translation
hindi translation
kRSNAruNaM yena bhaveccharIraM tadekakuSThaM pravadanti kuSTham | syuryena kaNDUvyathanauSacoSAstaleSu taccarmadalaM vadanti ||10||
hk transliteration
Sushruta Samhita
Progress:31.0%
सर्वाणि कुष्ठानि सवातानि सपित्तानि सश्लेष्माणि सक्रिमीणि च भवन्ति, उत्सन्नतस्तु दोषग्रहणमभिभवात् ||६||
sanskrit
All types of leprosy are associated with Vata, Pitta, Kapha, and parasites. The predominance of these doshas leads to their manifestation.
english translation
hindi translation
sarvANi kuSThAni savAtAni sapittAni sazleSmANi sakrimINi ca bhavanti, utsannatastu doSagrahaNamabhibhavAt ||6||
hk transliteration
तत्र वातेनारुणं, पित्तेनोदुम्बरर्ष्य(र्क्ष)जिह्वकपालकाकणकानि, श्लेष्मणा पुण्डरीकं दद्रुकुष्ठं चेति | तेषां महत्त्वं क्रियागुरुत्वमुत्तरोत्तरं धात्वनुप्रवेशादसाध्यत्वं चेति ||७||
sanskrit
Among them, Aruna is caused by Vata, Udumbara, Arshya, Jihva, Kapala, and Kakana are caused by Pitta, while Pundarika and Dadru leprosy are caused by Kapha. The severity of these increases progressively due to their penetration into deeper tissues, making them incurable.
english translation
hindi translation
tatra vAtenAruNaM, pittenodumbararSya(rkSa)jihvakapAlakAkaNakAni, zleSmaNA puNDarIkaM dadrukuSThaM ceti | teSAM mahattvaM kriyAgurutvamuttarottaraM dhAtvanupravezAdasAdhyatvaM ceti ||7||
hk transliteration
तत्र, वातेनारुणाभानि तनूनि विसर्पीणि तोदभेदस्वापयुक्तान्यरुणानि | पित्तेन पक्वोदुम्बरफलाकृतिवर्णान्यौदुम्बराणि , ऋष्य(क्ष)जिह्वाप्रकाशानि खराणि ऋष्य(क्ष)जिह्वानि, कृष्णकपालिकाप्रकाशानि कपालकुष्ठानि, काकणन्तिकाफलसदृशान्यतीव रक्तकृष्णानि काकणकानि ; तेषां चतुर्णामप्योषचोषपरिदाहधूमायनानि क्षिप्रोत्थानप्रपाकभेदित्वानि क्रिमिजन्म च सामान्यानि लिङ्गानि | श्लेष्मणा पुण्डरीकपत्रप्रकाशानि पौण्डरीकाणि, अतसीपुष्पवर्णानि ताम्राणि वा विसर्पीणि पिडकावन्ति च दद्रुकुष्ठानि; तयोर्द्वयोरप्युत्सन्नता परिमण्डलता कण्डूश्चिरोत्थानत्वं चेति सामान्यानि रूपाणि ||८||
sanskrit
Here, the Aruna lesions caused by Vata are thin and spread out, characterized by slight swelling and associated with loss of sensation. The Udumbara lesions caused by Pitta resemble the color of ripe Udumbara fruit, while the Rishyajihva lesions are dark and have a characteristic appearance. Kapala lesions appear dark and are similar to a black bowl, while the Kakana lesions are very dark and resemble Kakana fruit. Among these, the four types exhibit common features such as burning, itching, and heaviness due to the presence of worms, indicating a shared nature. Pundarika lesions, caused by Kapha, resemble the color of Pundarika leaves and the Tamra flowers. The common features among both types include prominent rings, itching, and prolonged duration of lesions.
english translation
hindi translation
tatra, vAtenAruNAbhAni tanUni visarpINi todabhedasvApayuktAnyaruNAni | pittena pakvodumbaraphalAkRtivarNAnyaudumbarANi , RSya(kSa)jihvAprakAzAni kharANi RSya(kSa)jihvAni, kRSNakapAlikAprakAzAni kapAlakuSThAni, kAkaNantikAphalasadRzAnyatIva raktakRSNAni kAkaNakAni ; teSAM caturNAmapyoSacoSaparidAhadhUmAyanAni kSiprotthAnaprapAkabheditvAni krimijanma ca sAmAnyAni liGgAni | zleSmaNA puNDarIkapatraprakAzAni pauNDarIkANi, atasIpuSpavarNAni tAmrANi vA visarpINi piDakAvanti ca dadrukuSThAni; tayordvayorapyutsannatA parimaNDalatA kaNDUzcirotthAnatvaM ceti sAmAnyAni rUpANi ||8||
hk transliteration
क्षुद्रकुष्ठान्यत ऊर्ध्वं वक्ष्यामः- स्थूलानि सन्धिष्वतिदारुणानि स्थूलारुषि स्युः कठिनान्यरूंषि |९| त्वक्कोचभेदस्वपनाङ्गसादाः कुष्ठे महत्पूर्वयुते भवन्ति ||९||
sanskrit
We will now describe the minor skin diseases: the thick and very painful lesions are found in the joints, and they exhibit a rough texture. These conditions, characterized by the rupture of the skin, arise from significant prior disturbances.
english translation
hindi translation
kSudrakuSThAnyata UrdhvaM vakSyAmaH- sthUlAni sandhiSvatidAruNAni sthUlAruSi syuH kaThinAnyarUMSi |9| tvakkocabhedasvapanAGgasAdAH kuSThe mahatpUrvayute bhavanti ||9||
hk transliteration
कृष्णारुणं येन भवेच्छरीरं तदेककुष्ठं प्रवदन्ति कुष्ठम् | स्युर्येन कण्डूव्यथनौषचोषास्तलेषु तच्चर्मदलं वदन्ति ||१०||
sanskrit
The condition that causes the body to appear dark red is referred to as a singular skin disease. The lesions associated with itching, pain, and burning sensations on the skin are identified as the dermal layer.
english translation
hindi translation
kRSNAruNaM yena bhaveccharIraM tadekakuSThaM pravadanti kuSTham | syuryena kaNDUvyathanauSacoSAstaleSu taccarmadalaM vadanti ||10||
hk transliteration