1.
वातव्याधिनिदानम्
Diseases of the Nervous System
2.
अर्शोनिदानम्
Diagnosis of haemorrhoids
3.
अश्मरीनिदानम्
Diagnosis of urinary calculus
4.
भगन्दरनिदानम्
Diagnosis of anal fistula
•
कुष्ठनिदानम्
Diagnosis of leprosy and other skin diseases
6.
प्रमेहनिदानम्
Diagnosis of diabetes
7.
उदरनिदानम्
Diagnosis of enlargement of the abdomen
8.
मूढगर्भनिदानम्
Diagnosis of foetal obstruction
9.
विद्रधिनिदानम्
Diagnosis of abscess
10.
विसर्पनाडीस्तनरोगनिदानम्
Diagnosis of erysipelas, sinus and mammae
11.
ग्रन्थ्यपच्यर्बुदगलगण्डनिदानम्
Diagnosis of glands, scrofula, tumors and goitre
12.
वृद्ध्युपदंशश्लीपदनिदानम्
Diagnosis of hernia, tumours, elephantiasis, etc.
13.
क्षुद्ररोगनिदानम्
Diagnosis of minor diseases
14.
शूकदोषनिदानम्
Diagnosis of diseases of the penis
15.
भग्ननिदानम्
Diagnosis of fractures-dislocations
16.
मुखरोगनिदानम्
Diagnosis of diseases of mouth
Progress:30.1%
अथातः कुष्ठनिदानं व्याख्यास्यामः ||१||
sanskrit
Now, I shall explain the causes of skin diseases (Kushta).
english translation
hindi translation
athAtaH kuSThanidAnaM vyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration
यथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||
sanskrit
As said by Lord Dhanvantari.
english translation
hindi translation
yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||
hk transliteration
मिथ्याहाराचारस्य विशेषाद्गुरुविरुद्धासात्म्याजीर्णाहिताशिनः स्नेहपीतस्य वान्तस्य वा व्यायामग्राम्यधर्मसेविनो ग्राम्यानूपौदकमांसानि वा पयसाऽभीक्ष्णमश्नतो यो वा मज्जत्यप्सूष्माभितप्तः सहसा छर्दिं वा प्रतिहन्ति, तस्य पित्तश्लेष्माणौ प्रकुपितौ परिगृह्यानिलः प्रवृद्धस्तिर्यग्गाः सिराः सम्प्रपद्य समुद्धूय बाह्यं मार्गं प्रति समन्ताद्विक्षिपति, यत्र यत्र च दोषो विक्षिप्तो निश्चरति तत्र तत्र मण्डलानि प्रादुर्भवन्ति, एवं समुत्पन्नस्त्वचि दोषस्तत्र तत्र च परिवृद्धिं प्राप्याप्रतिक्रियमाणोऽभ्यन्तरं प्रतिपद्यते धातूनभिदूषयन् ||३||
sanskrit
Due to improper diet and lifestyle, especially consuming heavy, incompatible, unsuitable, undigested, and harmful foods, drinking oil or ghee, vomiting, excessive exercise, engaging in sexual activities, consuming water and meat from marshy or aquatic animals frequently, or suddenly immersing in cold water or suppressing vomiting, the vitiated Pitta and Kapha, aggravated by these factors, get obstructed by Vata. The increased Vata moves through the blood vessels and disturbs the body's pathways, causing disturbances in the skin wherever these aggravated Doshas spread, resulting in the appearance of circular lesions. As these Doshas affect the skin, if left untreated, they gradually invade deeper tissues, affecting the body further.
english translation
hindi translation
mithyAhArAcArasya vizeSAdguruviruddhAsAtmyAjIrNAhitAzinaH snehapItasya vAntasya vA vyAyAmagrAmyadharmasevino grAmyAnUpaudakamAMsAni vA payasA'bhIkSNamaznato yo vA majjatyapsUSmAbhitaptaH sahasA chardiM vA pratihanti, tasya pittazleSmANau prakupitau parigRhyAnilaH pravRddhastiryaggAH sirAH samprapadya samuddhUya bAhyaM mArgaM prati samantAdvikSipati, yatra yatra ca doSo vikSipto nizcarati tatra tatra maNDalAni prAdurbhavanti, evaM samutpannastvaci doSastatra tatra ca parivRddhiM prApyApratikriyamANo'bhyantaraM pratipadyate dhAtUnabhidUSayan ||3||
hk transliteration
तस्य पूर्वरूपाणि- त्वक्पारुष्यमकस्माद्रोमहर्षः कण्डूः स्वेदबाहुल्यमस्वेदनं वाऽङ्गप्रदेशानां स्वापः क्षतविसर्पणमसृजः कृष्णता चेति ||४||
sanskrit
The premonitory symptoms of this condition are roughness of the skin, sudden goosebumps, itching, excessive sweating or lack of sweating in certain parts of the body, numbness, the feeling of wounds spreading, and blackish discoloration of the blood.
english translation
hindi translation
tasya pUrvarUpANi- tvakpAruSyamakasmAdromaharSaH kaNDUH svedabAhulyamasvedanaM vA'GgapradezAnAM svApaH kSatavisarpaNamasRjaH kRSNatA ceti ||4||
hk transliteration
तत्र सप्त महाकुष्ठानि, एकादश क्षुद्रकुष्ठानि, एवमष्टादश कुष्ठानि भवन्ति | तत्र महाकुष्ठान्यरुणोदुम्बरर्ष्य(र्क्ष)जिह्वकपालकाकणकपुण्डरीकदद्रुकुष्ठानीति | क्षुद्रकुष्ठान्यपि स्थूलारुष्कं महाकुष्ठमेककुष्ठं चर्मदलं विसर्पः परिसर्पः सिध्मं विचर्चिका किटिभं (मं) पामा रकसा चेति ||५||
sanskrit
Among them, there are seven major types of leprosy and eleven minor types, making a total of eighteen types of leprosy. The major types are Aruna, Audumbara, Rishyajihva, Kapala, Kakana, Pundarika, and Dadru leprosy. The minor types include Sthulaarushka, Mahakushtha, Ekakushtha, Charmadala, Visarpa, Parisarpa, Sidhma, Vicharchika, Kitibha, Pama, and Rakasa.
english translation
hindi translation
tatra sapta mahAkuSThAni, ekAdaza kSudrakuSThAni, evamaSTAdaza kuSThAni bhavanti | tatra mahAkuSThAnyaruNodumbararSya(rkSa)jihvakapAlakAkaNakapuNDarIkadadrukuSThAnIti | kSudrakuSThAnyapi sthUlAruSkaM mahAkuSThamekakuSThaM carmadalaM visarpaH parisarpaH sidhmaM vicarcikA kiTibhaM (maM) pAmA rakasA ceti ||5||
hk transliteration
Sushruta Samhita
Progress:30.1%
अथातः कुष्ठनिदानं व्याख्यास्यामः ||१||
sanskrit
Now, I shall explain the causes of skin diseases (Kushta).
english translation
hindi translation
athAtaH kuSThanidAnaM vyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration
यथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||
sanskrit
As said by Lord Dhanvantari.
english translation
hindi translation
yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||
hk transliteration
मिथ्याहाराचारस्य विशेषाद्गुरुविरुद्धासात्म्याजीर्णाहिताशिनः स्नेहपीतस्य वान्तस्य वा व्यायामग्राम्यधर्मसेविनो ग्राम्यानूपौदकमांसानि वा पयसाऽभीक्ष्णमश्नतो यो वा मज्जत्यप्सूष्माभितप्तः सहसा छर्दिं वा प्रतिहन्ति, तस्य पित्तश्लेष्माणौ प्रकुपितौ परिगृह्यानिलः प्रवृद्धस्तिर्यग्गाः सिराः सम्प्रपद्य समुद्धूय बाह्यं मार्गं प्रति समन्ताद्विक्षिपति, यत्र यत्र च दोषो विक्षिप्तो निश्चरति तत्र तत्र मण्डलानि प्रादुर्भवन्ति, एवं समुत्पन्नस्त्वचि दोषस्तत्र तत्र च परिवृद्धिं प्राप्याप्रतिक्रियमाणोऽभ्यन्तरं प्रतिपद्यते धातूनभिदूषयन् ||३||
sanskrit
Due to improper diet and lifestyle, especially consuming heavy, incompatible, unsuitable, undigested, and harmful foods, drinking oil or ghee, vomiting, excessive exercise, engaging in sexual activities, consuming water and meat from marshy or aquatic animals frequently, or suddenly immersing in cold water or suppressing vomiting, the vitiated Pitta and Kapha, aggravated by these factors, get obstructed by Vata. The increased Vata moves through the blood vessels and disturbs the body's pathways, causing disturbances in the skin wherever these aggravated Doshas spread, resulting in the appearance of circular lesions. As these Doshas affect the skin, if left untreated, they gradually invade deeper tissues, affecting the body further.
english translation
hindi translation
mithyAhArAcArasya vizeSAdguruviruddhAsAtmyAjIrNAhitAzinaH snehapItasya vAntasya vA vyAyAmagrAmyadharmasevino grAmyAnUpaudakamAMsAni vA payasA'bhIkSNamaznato yo vA majjatyapsUSmAbhitaptaH sahasA chardiM vA pratihanti, tasya pittazleSmANau prakupitau parigRhyAnilaH pravRddhastiryaggAH sirAH samprapadya samuddhUya bAhyaM mArgaM prati samantAdvikSipati, yatra yatra ca doSo vikSipto nizcarati tatra tatra maNDalAni prAdurbhavanti, evaM samutpannastvaci doSastatra tatra ca parivRddhiM prApyApratikriyamANo'bhyantaraM pratipadyate dhAtUnabhidUSayan ||3||
hk transliteration
तस्य पूर्वरूपाणि- त्वक्पारुष्यमकस्माद्रोमहर्षः कण्डूः स्वेदबाहुल्यमस्वेदनं वाऽङ्गप्रदेशानां स्वापः क्षतविसर्पणमसृजः कृष्णता चेति ||४||
sanskrit
The premonitory symptoms of this condition are roughness of the skin, sudden goosebumps, itching, excessive sweating or lack of sweating in certain parts of the body, numbness, the feeling of wounds spreading, and blackish discoloration of the blood.
english translation
hindi translation
tasya pUrvarUpANi- tvakpAruSyamakasmAdromaharSaH kaNDUH svedabAhulyamasvedanaM vA'GgapradezAnAM svApaH kSatavisarpaNamasRjaH kRSNatA ceti ||4||
hk transliteration
तत्र सप्त महाकुष्ठानि, एकादश क्षुद्रकुष्ठानि, एवमष्टादश कुष्ठानि भवन्ति | तत्र महाकुष्ठान्यरुणोदुम्बरर्ष्य(र्क्ष)जिह्वकपालकाकणकपुण्डरीकदद्रुकुष्ठानीति | क्षुद्रकुष्ठान्यपि स्थूलारुष्कं महाकुष्ठमेककुष्ठं चर्मदलं विसर्पः परिसर्पः सिध्मं विचर्चिका किटिभं (मं) पामा रकसा चेति ||५||
sanskrit
Among them, there are seven major types of leprosy and eleven minor types, making a total of eighteen types of leprosy. The major types are Aruna, Audumbara, Rishyajihva, Kapala, Kakana, Pundarika, and Dadru leprosy. The minor types include Sthulaarushka, Mahakushtha, Ekakushtha, Charmadala, Visarpa, Parisarpa, Sidhma, Vicharchika, Kitibha, Pama, and Rakasa.
english translation
hindi translation
tatra sapta mahAkuSThAni, ekAdaza kSudrakuSThAni, evamaSTAdaza kuSThAni bhavanti | tatra mahAkuSThAnyaruNodumbararSya(rkSa)jihvakapAlakAkaNakapuNDarIkadadrukuSThAnIti | kSudrakuSThAnyapi sthUlAruSkaM mahAkuSThamekakuSThaM carmadalaM visarpaH parisarpaH sidhmaM vicarcikA kiTibhaM (maM) pAmA rakasA ceti ||5||
hk transliteration