Sushruta Samhita
Progress:72.4%
बाहुपार्श्वांसकक्षासु कृष्णस्फोटां सवेदनाम् । पित्तप्रकोपसम्भूतां कक्षामिति विनिर्दिशेत् ॥१६॥
A black-colored, painful eruption appearing on the arms, sides, and armpits, caused by the aggravation of Pitta, should be referred to as "Kaksha."
english translation
भुजाओं, पार्श्वों और बगल में उत्पन्न होने वाले काले रंग के, पीड़ादायक फोड़े, जो पित्त के प्रकोप से उत्पन्न होते हैं, उन्हें "कक्षा" के नाम से जाना चाहिए।
hindi translation
bAhupArzvAMsakakSAsu kRSNasphoTAM savedanAm । pittaprakopasambhUtAM kakSAmiti vinirdizet ॥16॥
hk transliteration by Sanscriptएकामेवंविधां दृष्ट्वा पिटिकां स्फोटसन्निभाम् । त्वग्गतां पित्तकोपेन गन्धनामां प्रचक्षते ॥१७॥
Upon seeing a single eruption resembling a blister, situated on the skin due to the aggravation of Pitta, it is called "Gandhanama."
english translation
त्वचा पर एक मात्र फोड़ा जो फफोले के समान हो, और पित्त के प्रकोप से उत्पन्न हो, उसे "गन्धनाम" कहा जाता है।
hindi translation
ekAmevaMvidhAM dRSTvA piTikAM sphoTasannibhAm । tvaggatAM pittakopena gandhanAmAM pracakSate ॥17॥
hk transliteration by Sanscriptअग्निदग्धनिभाः स्फोटाः सज्वराः पित्तरक्ततः । क्वचित् सर्वत्र वा देहे स्मृता विस्फोटका इति ॥१८॥
Blisters resembling burns caused by fire, accompanied by fever, arising from Pitta and Rakta, appearing either in specific places or all over the body, are known as "Visphotaka."
english translation
अग्नि से जलने के समान फफोले, जो ज्वर से युक्त हों, पित्त और रक्त से उत्पन्न हों, और शरीर के किसी स्थान पर या पूरे शरीर में दिखाई दें, उन्हें "विस्फोटक" कहा जाता है।
hindi translation
agnidagdhanibhAH sphoTAH sajvarAH pittaraktataH । kvacit sarvatra vA dehe smRtA visphoTakA iti ॥18॥
hk transliteration by Sanscriptकक्षाभागेषु ये स्फोटा जायन्ते मांसदारु(र)णाः । अन्तर्दाहज्वरकरा दीप्तपावकसन्निभाः ॥१९॥
Blisters occurring in the axillary regions, resembling fleshy or woody formations, accompanied by internal burning and fever, and resembling a glowing fire.
english translation
कक्षाभाग में होने वाले फफोले, जो मांस या लकड़ी के समान होते हैं, आंतरिक दाह और ज्वर से युक्त होते हैं, और प्रज्वलित अग्नि के समान दिखाई देते हैं।
hindi translation
kakSAbhAgeSu ye sphoTA jAyante mAMsadAru(ra)NAH । antardAhajvarakarA dIptapAvakasannibhAH ॥19॥
hk transliteration by Sanscriptसप्ताहाद्वा दशाहाद्वा पक्षाद्वा न्घन्ति मानवम् । तामग्निरोहिणीं विद्यादसाध्यां सन्निपाततः ॥२०॥
If blisters persist for a week, ten days, or for a fortnight, they are to be understood as fiery and unmanageable due to a state of collapse.
english translation
यदि फफोले सप्ताह, दस दिन, या पक्ष (चौदह दिन) तक बने रहते हैं, तो इन्हें अग्निसमान और असाध्य माना जाना चाहिए, जो सन्निपात के कारण होते हैं।
hindi translation
saptAhAdvA dazAhAdvA pakSAdvA nghanti mAnavam । tAmagnirohiNIM vidyAdasAdhyAM sannipAtataH ॥20॥
hk transliteration by Sanscript1.
वातव्याधिनिदानम्
Diseases of the Nervous System
2.
अर्शोनिदानम्
Diagnosis of haemorrhoids
3.
अश्मरीनिदानम्
Diagnosis of urinary calculus
4.
भगन्दरनिदानम्
Diagnosis of anal fistula
5.
कुष्ठनिदानम्
Diagnosis of leprosy and other skin diseases
6.
प्रमेहनिदानम्
Diagnosis of diabetes
7.
उदरनिदानम्
Diagnosis of enlargement of the abdomen
8.
मूढगर्भनिदानम्
Diagnosis of foetal obstruction
9.
विद्रधिनिदानम्
Diagnosis of abscess
10.
विसर्पनाडीस्तनरोगनिदानम्
Diagnosis of erysipelas, sinus and mammae
11.
ग्रन्थ्यपच्यर्बुदगलगण्डनिदानम्
Diagnosis of glands, scrofula, tumors and goitre
12.
वृद्ध्युपदंशश्लीपदनिदानम्
Diagnosis of hernia, tumours, elephantiasis, etc.
क्षुद्ररोगनिदानम्
Diagnosis of minor diseases
14.
शूकदोषनिदानम्
Diagnosis of diseases of the penis
15.
भग्ननिदानम्
Diagnosis of fractures-dislocations
16.
मुखरोगनिदानम्
Diagnosis of diseases of mouth
Progress:72.4%
बाहुपार्श्वांसकक्षासु कृष्णस्फोटां सवेदनाम् । पित्तप्रकोपसम्भूतां कक्षामिति विनिर्दिशेत् ॥१६॥
A black-colored, painful eruption appearing on the arms, sides, and armpits, caused by the aggravation of Pitta, should be referred to as "Kaksha."
english translation
भुजाओं, पार्श्वों और बगल में उत्पन्न होने वाले काले रंग के, पीड़ादायक फोड़े, जो पित्त के प्रकोप से उत्पन्न होते हैं, उन्हें "कक्षा" के नाम से जाना चाहिए।
hindi translation
bAhupArzvAMsakakSAsu kRSNasphoTAM savedanAm । pittaprakopasambhUtAM kakSAmiti vinirdizet ॥16॥
hk transliteration by Sanscriptएकामेवंविधां दृष्ट्वा पिटिकां स्फोटसन्निभाम् । त्वग्गतां पित्तकोपेन गन्धनामां प्रचक्षते ॥१७॥
Upon seeing a single eruption resembling a blister, situated on the skin due to the aggravation of Pitta, it is called "Gandhanama."
english translation
त्वचा पर एक मात्र फोड़ा जो फफोले के समान हो, और पित्त के प्रकोप से उत्पन्न हो, उसे "गन्धनाम" कहा जाता है।
hindi translation
ekAmevaMvidhAM dRSTvA piTikAM sphoTasannibhAm । tvaggatAM pittakopena gandhanAmAM pracakSate ॥17॥
hk transliteration by Sanscriptअग्निदग्धनिभाः स्फोटाः सज्वराः पित्तरक्ततः । क्वचित् सर्वत्र वा देहे स्मृता विस्फोटका इति ॥१८॥
Blisters resembling burns caused by fire, accompanied by fever, arising from Pitta and Rakta, appearing either in specific places or all over the body, are known as "Visphotaka."
english translation
अग्नि से जलने के समान फफोले, जो ज्वर से युक्त हों, पित्त और रक्त से उत्पन्न हों, और शरीर के किसी स्थान पर या पूरे शरीर में दिखाई दें, उन्हें "विस्फोटक" कहा जाता है।
hindi translation
agnidagdhanibhAH sphoTAH sajvarAH pittaraktataH । kvacit sarvatra vA dehe smRtA visphoTakA iti ॥18॥
hk transliteration by Sanscriptकक्षाभागेषु ये स्फोटा जायन्ते मांसदारु(र)णाः । अन्तर्दाहज्वरकरा दीप्तपावकसन्निभाः ॥१९॥
Blisters occurring in the axillary regions, resembling fleshy or woody formations, accompanied by internal burning and fever, and resembling a glowing fire.
english translation
कक्षाभाग में होने वाले फफोले, जो मांस या लकड़ी के समान होते हैं, आंतरिक दाह और ज्वर से युक्त होते हैं, और प्रज्वलित अग्नि के समान दिखाई देते हैं।
hindi translation
kakSAbhAgeSu ye sphoTA jAyante mAMsadAru(ra)NAH । antardAhajvarakarA dIptapAvakasannibhAH ॥19॥
hk transliteration by Sanscriptसप्ताहाद्वा दशाहाद्वा पक्षाद्वा न्घन्ति मानवम् । तामग्निरोहिणीं विद्यादसाध्यां सन्निपाततः ॥२०॥
If blisters persist for a week, ten days, or for a fortnight, they are to be understood as fiery and unmanageable due to a state of collapse.
english translation
यदि फफोले सप्ताह, दस दिन, या पक्ष (चौदह दिन) तक बने रहते हैं, तो इन्हें अग्निसमान और असाध्य माना जाना चाहिए, जो सन्निपात के कारण होते हैं।
hindi translation
saptAhAdvA dazAhAdvA pakSAdvA nghanti mAnavam । tAmagnirohiNIM vidyAdasAdhyAM sannipAtataH ॥20॥
hk transliteration by Sanscript