Sushruta Samhita
आध्माने त्वपतर्पणपाणिताप(दीपनचूर्ण )फलवर्तिक्रियापाचनीयदीपनीयबस्तिभिरुपाचरेत्; लङ्घनानन्तरं चान्नकाले धान्यकजीरकादिदीपनसिद्धान्यन्नानि । प्रत्याध्माने छर्दनापतर्पणदीपनानि कुर्यात् ॥२६॥
In the case of apatarpana (depletion), treatment should include apatarpana, panitapa (stimulant), dipanachurna (digestive powder), phala vartika (fruit suppository), kriyapacha (digestive enema), and deepaniya basti (digestive enema). After fasting, at mealtime, one should consume food prepared with digestive spices like dhania and jiraka. For pratyaghmana (recurrent vomiting), one should perform vamana (emesis), apatarpana (depletion), and deepana (stimulation of digestion).
english translation
अपतर्पण (कमी) के मामले में, उपचार में अपतर्पण, पानीतप (उत्तेजक), दीपनचूर्ण (पाचन चूर्ण), फला वर्तिका (फल सपोसिटरी), क्रियापचा (पाचन एनीमा), और दीपानिया बस्ती (पाचन एनीमा) शामिल होना चाहिए। उपवास के बाद भोजन के समय धनिया और जीराका जैसे पाचक मसालों से तैयार भोजन का सेवन करना चाहिए। प्रत्यघ्मना (बार-बार उल्टी आना) के लिए व्यक्ति को वमन (उल्टी), अपतर्पण (कमी), और दीपन (पाचन क्रिया को उत्तेजित करना) करना चाहिए।
hindi translation
AdhmAne tvapatarpaNapANitApa(dIpanacUrNa )phalavartikriyApAcanIyadIpanIyabastibhirupAcaret; laGghanAnantaraM cAnnakAle dhAnyakajIrakAdidIpanasiddhAnyannAni । pratyAdhmAne chardanApatarpaNadIpanAni kuryAt ॥26॥
hk transliteration by Sanscript1.
द्विव्रणीयचिकित्सितम्
The medical treatment of inflamed ulcers
2.
सद्योव्रणचिकित्सितम्
The medical treatment of wounds or sores
3.
भग्नचिकित्सितम्
The medical treatments of fractures and dislocations
4.
वातव्याधिचिकित्सितम्
The medical treatment of nervous disorders
महावातव्याधिचिकित्सितम्
The diseases affecting the nervous system
6.
अर्शश्चिकित्सितम्
The medical treatment of Hemorrhoids
7.
अश्मरीचिकित्सितम्
The medical treatment of urinary conditions
8.
भगन्दरचिकित्सितम्
The medical treatment of Fistula-in-ano
9.
कुष्ठचिकित्सितम्
The medical treatment of cutaneous affections
10.
महाकुष्ठचिकित्सितम्
The medical treatment of major cutaneous affections
11.
प्रमेहचिकित्सितम्
The diseases of the urinary tracts
12.
प्रमेहपिडकाचिकित्सितम्
The medical treatment of abscesses sequeling Prameha
13.
मधुमेहचिकित्सितम्
The medical treatment of Diabetes
14.
उदरचिकित्सितम्
The medical treatment of dropsy
15.
मूढगर्भचिकित्सितम्
The medical/surgical treatment of the fetus
16.
विद्रधिचिकित्सितम्
The medical treatment of Abscesses and Tumours
17.
विसर्पनाडीस्तनरोगचिकित्सितम्
The medical treatment of erysipelas
18.
ग्रन्थ्यपच्यर्बुदगलगण्डचिकित्सितम्
The medical treatment of Glandular Swellings
19.
वृद्ध्युपदंशश्लीपदचिकित्सितम्
The medical treatment of hernia
20.
क्षुद्ररोगचिकित्सितम्
The medical treatment of the minor ailments
21.
शूकरोगचिकित्सितम्
The medical treatment of poison caused by a Shuka (water insect)
22.
मुखरोगचिकित्सितम्
The affections of the mouth
23.
शोफचिकित्सितम्
The medical treatment of swellings
24.
अनागतबाधाप्रतिषेधः
The rules of hygiene and general conduct
25.
मिश्रकचिकित्सितम्
The medical treatment of a variety of diseases
26.
क्षीणबलीयवाजीकरणम्
The medical treatment for increasing virility
27.
सर्वोपघातशमनीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) for invulnerability to disease
28.
मेधायुःकामीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) to improve memory and life span
29.
स्वभावव्याधिप्रतिषेधनीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) for the prevention of death and decay
30.
निवृत्तसंतापीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) to remove mental and physical distress
31.
स्नेहोपयौगिकचिकित्सितम्
The medicinal use of Sneha (oleaginous substances)
32.
स्वेदावचारणीयचिकित्सितम्
Description of Sveda (fomentation, calorification, etc.)
33.
वमनविरेचनसाध्योपद्रवचिकित्सितम्
Description of purgative and emetic medicines
34.
वमनविरेचनव्यापच्चिकित्सितम्
The injudicious use of emetics and purgatives
35.
नेत्रबस्तिप्रमाणप्रविभागचिकित्सितम्
Description of a Netra and a Vasti (pipes, nozzles and apparatus)
36.
नेत्रबस्तिव्यापच्चिकित्सितम्
The injudicious application of the Netra and Vasti
37.
अनुवासनोत्तरबस्तिचिकित्सितम्
The treatment with an Anuvasana-vasti and an Uttara-vasti
38.
निरूहक्रमचिकित्सितम्
The treatment with a Nirudha-vasti
39.
आतुरोपद्रवचिकित्सितम्
The treatment of distressing symptoms
40.
धूमनस्यकवलग्रहचिकित्सितम्
Description of medicated fumes, snuffs, errhines and gargles
आध्माने त्वपतर्पणपाणिताप(दीपनचूर्ण )फलवर्तिक्रियापाचनीयदीपनीयबस्तिभिरुपाचरेत्; लङ्घनानन्तरं चान्नकाले धान्यकजीरकादिदीपनसिद्धान्यन्नानि । प्रत्याध्माने छर्दनापतर्पणदीपनानि कुर्यात् ॥२६॥
In the case of apatarpana (depletion), treatment should include apatarpana, panitapa (stimulant), dipanachurna (digestive powder), phala vartika (fruit suppository), kriyapacha (digestive enema), and deepaniya basti (digestive enema). After fasting, at mealtime, one should consume food prepared with digestive spices like dhania and jiraka. For pratyaghmana (recurrent vomiting), one should perform vamana (emesis), apatarpana (depletion), and deepana (stimulation of digestion).
english translation
अपतर्पण (कमी) के मामले में, उपचार में अपतर्पण, पानीतप (उत्तेजक), दीपनचूर्ण (पाचन चूर्ण), फला वर्तिका (फल सपोसिटरी), क्रियापचा (पाचन एनीमा), और दीपानिया बस्ती (पाचन एनीमा) शामिल होना चाहिए। उपवास के बाद भोजन के समय धनिया और जीराका जैसे पाचक मसालों से तैयार भोजन का सेवन करना चाहिए। प्रत्यघ्मना (बार-बार उल्टी आना) के लिए व्यक्ति को वमन (उल्टी), अपतर्पण (कमी), और दीपन (पाचन क्रिया को उत्तेजित करना) करना चाहिए।
hindi translation
AdhmAne tvapatarpaNapANitApa(dIpanacUrNa )phalavartikriyApAcanIyadIpanIyabastibhirupAcaret; laGghanAnantaraM cAnnakAle dhAnyakajIrakAdidIpanasiddhAnyannAni । pratyAdhmAne chardanApatarpaNadIpanAni kuryAt ॥26॥
hk transliteration by Sanscript