Sushruta Samhita

Progress:79.9%

शरीरोपचयं वर्णं बलमारोग्यमायुषः | कुरुते परिवृद्धिं च बस्तिः सम्यगुपासितः ||३१||

sanskrit

An enema, when properly administered, increases the body's strength, complexion, vitality, health, and longevity.

english translation

hindi translation

zarIropacayaM varNaM balamArogyamAyuSaH | kurute parivRddhiM ca bastiH samyagupAsitaH ||31||

hk transliteration

अत ऊर्ध्वं व्यापदो वक्ष्यामः | तत्र नेत्रं विचलितं, विवर्तितं, पार्श्वावपीडितम्, अत्युत्क्षिप्तम्, अवसन्नं, तिर्यक्प्रक्षिप्तमिति षट् प्रणिधानदोषाः; अतिस्थूलं, कर्कशम्, अवनतं, अणुभिन्नं , सन्निकृष्टविप्रकृष्टकर्णिकं, सूक्ष्मातिच्छिद्रम्, अतिदीर्घम्, अतिह्रस्वम् , अस्रिमदित्येकादश नेत्रदोषाः; बहलता, अल्पता, सच्छिद्रता , प्रस्तीर्णता, दुर्बद्धतेति पञ्च बस्तिदोषाः; अतिपीडितता, शिथिलपीडितता, भूयो भूयोऽवपीडनं, कालातिक्रम इति चत्वारः पीडनदोषाः; आमता, हीनता, अतिमात्रता, अतिशीतता, अत्युष्णता, अतितीक्ष्णता, अतिमृदुता, अतिस्निग्धता, अतिरूक्षता, अतिसान्द्रता, अतिद्रवता, इत्येकादश द्रव्यदोषाः; अवाक्शीर्षोच्छीर्षन्युब्जोत्तानसङ्कुचितदेहस्थितदक्षिणपार्श्वशायिनः प्रदानमिति सप्त शय्यादोषाः; एवमेताश्चतुश्चत्वारिंशद्व्यापदो वैद्यनिमित्ताः | आतुरनिमित्ताः पञ्चदश आतुरोपद्रवचिकित्सिते वक्ष्यन्ते | स्नेहस्त्वष्टभिः कारणैः प्रतिहतो न प्रत्यागच्छति त्रिभिर्दोषैः, अशनाभिभूतो, मलव्यामिश्रो, दूरानुप्रविष्टो, अस्विन्नस्य, अनुष्णो, अल्पम्भुक्तवतो, अल्पश्चेति वैद्यातुरनिमित्ता भवन्ति | अयोगस्तूभयोः, आध्मानं, परिकर्तिका, परिस्रावः, प्रवाहिका, हृदयोपसरणम्, अङ्गप्रग्रहो, अतियोगो, जीवादानमिति नव व्यापदो वैद्यनिमित्ता भवन्ति ||३२||

sanskrit

Now, I will discuss the ailments related to the eyes. There are six conditions affecting the eyes: they may be displaced, twisted, compressed from the sides, excessively elevated, sagging, or obliquely positioned. There are eleven eye disorders: excessive bulkiness, thinness, proper perforation, extension, difficulty in closure, and the like. There are five disorders related to the enema: excessive pressure, looseness, repeated compression, and the passage of time. There are eleven material disorders: general debility, weakness, excessiveness, excessive coldness, excessive heat, excessive sharpness, excessive softness, excessive greasiness, excessive roughness, excessive density, and excessive liquidity. There are seven bed-related disorders: inappropriate postures like supine or sitting with the head lowered. Thus, there are a total of forty ailments that require a physician's attention. For the patient's conditions, there are fifteen afflictions that will be discussed in the treatment. The presence of oil is obstructed by eight causes, thus it does not return due to three doshas: affected by hunger, mixed with waste, distant entry, not being absorbed, lacking warmth, and insufficient food intake, among others. Additionally, there are nine ailments that require a physician's intervention, such as discomfort, flatulence, swelling, excessive bleeding, cardiac issues, limb numbness, excessive straining, and life-threatening situations.

english translation

hindi translation

ata UrdhvaM vyApado vakSyAmaH | tatra netraM vicalitaM, vivartitaM, pArzvAvapIDitam, atyutkSiptam, avasannaM, tiryakprakSiptamiti SaT praNidhAnadoSAH; atisthUlaM, karkazam, avanataM, aNubhinnaM , sannikRSTaviprakRSTakarNikaM, sUkSmAticchidram, atidIrgham, atihrasvam , asrimadityekAdaza netradoSAH; bahalatA, alpatA, sacchidratA , prastIrNatA, durbaddhateti paJca bastidoSAH; atipIDitatA, zithilapIDitatA, bhUyo bhUyo'vapIDanaM, kAlAtikrama iti catvAraH pIDanadoSAH; AmatA, hInatA, atimAtratA, atizItatA, atyuSNatA, atitIkSNatA, atimRdutA, atisnigdhatA, atirUkSatA, atisAndratA, atidravatA, ityekAdaza dravyadoSAH; avAkzIrSocchIrSanyubjottAnasaGkucitadehasthitadakSiNapArzvazAyinaH pradAnamiti sapta zayyAdoSAH; evametAzcatuzcatvAriMzadvyApado vaidyanimittAH | AturanimittAH paJcadaza Aturopadravacikitsite vakSyante | snehastvaSTabhiH kAraNaiH pratihato na pratyAgacchati tribhirdoSaiH, azanAbhibhUto, malavyAmizro, dUrAnupraviSTo, asvinnasya, anuSNo, alpambhuktavato, alpazceti vaidyAturanimittA bhavanti | ayogastUbhayoH, AdhmAnaM, parikartikA, parisrAvaH, pravAhikA, hRdayopasaraNam, aGgapragraho, atiyogo, jIvAdAnamiti nava vyApado vaidyanimittA bhavanti ||32||

hk transliteration

भवति चात्र- षट्सप्ततिः समासेन व्यापदः परिकीर्तिताः | तासां वक्ष्यामि विज्ञानं सिद्धिं च तदनन्तरम् ||३३||

sanskrit

Here, the seventy-six afflictions have been collectively mentioned. I will now discuss their detailed characteristics and the corresponding treatments.

english translation

hindi translation

bhavati cAtra- SaTsaptatiH samAsena vyApadaH parikIrtitAH | tAsAM vakSyAmi vijJAnaM siddhiM ca tadanantaram ||33||

hk transliteration