1.
द्विव्रणीयचिकित्सितम्
The medical treatment of inflamed ulcers
2.
सद्योव्रणचिकित्सितम्
The medical treatment of wounds or sores
3.
भग्नचिकित्सितम्
The medical treatments of fractures and dislocations
4.
वातव्याधिचिकित्सितम्
The medical treatment of nervous disorders
5.
महावातव्याधिचिकित्सितम्
The diseases affecting the nervous system
6.
अर्शश्चिकित्सितम्
The medical treatment of Hemorrhoids
7.
अश्मरीचिकित्सितम्
The medical treatment of urinary conditions
8.
भगन्दरचिकित्सितम्
The medical treatment of Fistula-in-ano
9.
कुष्ठचिकित्सितम्
The medical treatment of cutaneous affections
10.
महाकुष्ठचिकित्सितम्
The medical treatment of major cutaneous affections
•
प्रमेहचिकित्सितम्
The diseases of the urinary tracts
12.
प्रमेहपिडकाचिकित्सितम्
The medical treatment of abscesses sequeling Prameha
13.
मधुमेहचिकित्सितम्
The medical treatment of Diabetes
14.
उदरचिकित्सितम्
The medical treatment of dropsy
15.
मूढगर्भचिकित्सितम्
The medical/surgical treatment of the fetus
16.
विद्रधिचिकित्सितम्
The medical treatment of Abscesses and Tumours
17.
विसर्पनाडीस्तनरोगचिकित्सितम्
The medical treatment of erysipelas
18.
ग्रन्थ्यपच्यर्बुदगलगण्डचिकित्सितम्
The medical treatment of Glandular Swellings
19.
वृद्ध्युपदंशश्लीपदचिकित्सितम्
The medical treatment of hernia
20.
क्षुद्ररोगचिकित्सितम्
The medical treatment of the minor ailments
21.
शूकरोगचिकित्सितम्
The medical treatment of poison caused by a Shuka (water insect)
22.
मुखरोगचिकित्सितम्
The affections of the mouth
23.
शोफचिकित्सितम्
The medical treatment of swellings
24.
अनागतबाधाप्रतिषेधः
The rules of hygiene and general conduct
25.
मिश्रकचिकित्सितम्
The medical treatment of a variety of diseases
26.
क्षीणबलीयवाजीकरणम्
The medical treatment for increasing virility
27.
सर्वोपघातशमनीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) for invulnerability to disease
28.
मेधायुःकामीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) to improve memory and life span
29.
स्वभावव्याधिप्रतिषेधनीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) for the prevention of death and decay
30.
निवृत्तसंतापीयरसायनम्
Elixirs (rasayana) to remove mental and physical distress
31.
स्नेहोपयौगिकचिकित्सितम्
The medicinal use of Sneha (oleaginous substances)
32.
स्वेदावचारणीयचिकित्सितम्
Description of Sveda (fomentation, calorification, etc.)
33.
वमनविरेचनसाध्योपद्रवचिकित्सितम्
Description of purgative and emetic medicines
34.
वमनविरेचनव्यापच्चिकित्सितम्
The injudicious use of emetics and purgatives
35.
नेत्रबस्तिप्रमाणप्रविभागचिकित्सितम्
Description of a Netra and a Vasti (pipes, nozzles and apparatus)
36.
नेत्रबस्तिव्यापच्चिकित्सितम्
The injudicious application of the Netra and Vasti
37.
अनुवासनोत्तरबस्तिचिकित्सितम्
The treatment with an Anuvasana-vasti and an Uttara-vasti
38.
निरूहक्रमचिकित्सितम्
The treatment with a Nirudha-vasti
39.
आतुरोपद्रवचिकित्सितम्
The treatment of distressing symptoms
40.
धूमनस्यकवलग्रहचिकित्सितम्
Description of medicated fumes, snuffs, errhines and gargles
विशेषश्चात ऊर्ध्वं- तत्रोदकमेहिनं पारिजातकषायं पाययेत्, इक्षुमेहिनं वैजयन्तीकषायं, सुरामेहिनं निम्बकषायं, सिकतामेहिनं चित्रककषायं, शनैर्मेहिनं खदिरकषायं, लवणमेहिनं पाठाऽगुरुहरिद्राकषायं , पिष्टमेहिनं हरिद्रादारुहरिद्राकषायं, सान्द्रमेहिनं सप्तपर्णकषायं, शुक्रमेहिनं दूर्वाशैवलप्लवहठकरञ्जकसेरुककषायं ककुभचन्दनकषायं वा, फेनमेहिनं त्रिफलारग्वधमृद्वीकाकषायं, मधुमधुरमिति; पैत्तिकेषु नीलमेहिनं शालसारादिकषायमश्वत्थकषायं वा पाययेत्, हरिद्रामेहिनं राजवृक्षकषायं, अम्लमेहिनं न्यग्रोधादिकषायं, क्षारमेहिनं त्रिफलाकषायं, मञ्जिष्ठामेहिनं मञ्जिष्ठाचन्दनकषायं, शोणितमेहिनं गुडूचीतिन्दुकास्थिकाश्मर्यखर्जूरकषायं मधुमिश्रं; अत ऊर्ध्वमसाध्येष्वपि योगान् यापनार्थं वक्ष्यामः, तद्यथा- सर्पिर्मेहिनं कुष्ठकुटजपाठाहिङ्गुकटुरोहिणीकल्कं गुडूचीचित्रककषायेण पाययेत्, वसामेहिनमग्निमन्थकषायं शिंशपाकषायं वा, क्षौद्रमेहिनं कदरक्रमुककषायं , हस्तिमेहिनं तिन्दुककपित्थशिरीषपलाशपाठामूर्वादुःस्पर्शाकषायं मधुमधुरं हस्त्यश्वशूकरखरोष्ट्रास्थिक्षारं चेति; दह्यमानमौदककन्दक्वाथसिद्धां यवागूं क्षीरेक्षुरसमधुरां पाययेत् ||९||
In particular, for the patient with Udaka Meha, a decoction of Parijata should be given; for the patient with Ikshu Meha, the decoction of Vaijayanti; for Surama Meha, the decoction of Nimba; for Sikata Meha, the decoction of Chitraka; for Shana Meha, the decoction of Khadira; for Lavana Meha, the decoction of Patha, Aguru, and Haridra; for Pishta Meha, the decoction of Haridra, Daru, and Haridra; for Sandra Meha, the decoction of Saptaparna; for Shukra Meha, the decoction of Durva, Shaivala, Plava, Hatha, Karanja, and Seruka; for Phena Meha, the decoction of Triphala, Aragvada, and Mridvika. In the case of Paittika Meha, the decoction of Shala, Saara, or Ashvattha should be given; for Haridra Meha, the decoction of Rajavriksha; for Amala Meha, the decoction of Nyagrodha; for Kshara Meha, the decoction of Triphala; for Manjishtha Meha, the decoction of Manjishtha and Chandan; for Shonita Meha, the decoction of Guduchi, Tinduka, Asthikashma, and Khajura mixed with honey. Furthermore, for the cases that are difficult to treat, we will discuss the remedies as follows: for a patient with Meha due to Sarpir, administer the decoction of Kushtha, Kutaja, Patha, Hinguka, and Katurohini mixed with Guduchi and Chitraka; for a patient with Vasa Meha, give the decoction of Agnimantha or Shinsapa; for Kshoudra Meha, the decoction of Kadarakrama; for Hasti Meha, the decoction of Tinduka, Kapittha, Shirish, and Palasha mixed with Durva; also, for patients experiencing burning sensations, administer the boiled decoction made from Yava, Goonja, Ksheera, Ikshurasa, and honey.
english translation
विशेष रूप से, उदक मेहिण के लिए पारिजात का काढ़ा दिया जाना चाहिए; इक्षु मेहिण के लिए वैजयन्ती का काढ़ा; सुरा मेहिण के लिए नींबा का काढ़ा; सिकता मेहिण के लिए चित्रक का काढ़ा; शनै मेहिण के लिए खदिर का काढ़ा; लवण मेहिण के लिए पाठ, अगरु, और हरिद्रा का काढ़ा; पिष्ट मेहिण के लिए हरिद्रा, दारु, और हरिद्रा का काढ़ा; सान्द्र मेहिण के लिए सप्तपर्ण का काढ़ा; शुक्र मेहिण के लिए दूर्वा, शैवाला, प्लवा, हठ, करंज, और सेरुक का काढ़ा; फेन मेहिण के लिए त्रिफला, अरगवध, और मृद्वीका का काढ़ा। पित्तिक मेहिण के मामले में, शाल, सारा, या अश्वत्थ का काढ़ा दिया जाना चाहिए; हरिद्रा मेहिण के लिए राजवृक्ष का काढ़ा; अम्ल मेहिण के लिए न्याग्रोध का काढ़ा; क्षार मेहिण के लिए त्रिफला का काढ़ा; मञ्जिष्ठा मेहिण के लिए मञ्जिष्ठा और चन्दन का काढ़ा; रक्त मेहिण के लिए गुडूची, तिन्दुक, आस्थिकाश्म, और खर्जूर का काढ़ा मधु के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए। इसके अलावा, जो मामले उपचार में कठिन होते हैं, उनके लिए हम निम्नलिखित उपचारों की चर्चा करेंगे: मेह के कारण सर्पिर के रोगी को कुष्ठ, कुटजा, पाठ, हींगु, और कटुरोहिणी का काढ़ा गुडूची और चित्रक के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए; वसा मेहिण के लिए अग्निमन्थ या शिंशप का काढ़ा; क्षौद्र मेहिण के लिए कद्राक्रम का काढ़ा; हाथी मेहिण के लिए तिन्दुक, कपित्थ, शिरीष, और पलाश का काढ़ा दूर्वा के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए; जलने की अनुभूति करने वाले रोगियों के लिए यव, गूंजा, क्षीर, इक्षुरस, और मधु से बने उबले हुए काढ़े का सेवन कराना चाहिए।
hindi translation
vizeSazcAta UrdhvaM- tatrodakamehinaM pArijAtakaSAyaM pAyayet, ikSumehinaM vaijayantIkaSAyaM, surAmehinaM nimbakaSAyaM, sikatAmehinaM citrakakaSAyaM, zanairmehinaM khadirakaSAyaM, lavaNamehinaM pAThA'guruharidrAkaSAyaM , piSTamehinaM haridrAdAruharidrAkaSAyaM, sAndramehinaM saptaparNakaSAyaM, zukramehinaM dUrvAzaivalaplavahaThakaraJjakaserukakaSAyaM kakubhacandanakaSAyaM vA, phenamehinaM triphalAragvadhamRdvIkAkaSAyaM, madhumadhuramiti; paittikeSu nIlamehinaM zAlasArAdikaSAyamazvatthakaSAyaM vA pAyayet, haridrAmehinaM rAjavRkSakaSAyaM, amlamehinaM nyagrodhAdikaSAyaM, kSAramehinaM triphalAkaSAyaM, maJjiSThAmehinaM maJjiSThAcandanakaSAyaM, zoNitamehinaM guDUcItindukAsthikAzmaryakharjUrakaSAyaM madhumizraM; ata UrdhvamasAdhyeSvapi yogAn yApanArthaM vakSyAmaH, tadyathA- sarpirmehinaM kuSThakuTajapAThAhiGgukaTurohiNIkalkaM guDUcIcitrakakaSAyeNa pAyayet, vasAmehinamagnimanthakaSAyaM ziMzapAkaSAyaM vA, kSaudramehinaM kadarakramukakaSAyaM , hastimehinaM tindukakapitthazirISapalAzapAThAmUrvAduHsparzAkaSAyaM madhumadhuraM hastyazvazUkarakharoSTrAsthikSAraM ceti; dahyamAnamaudakakandakvAthasiddhAM yavAgUM kSIrekSurasamadhurAM pAyayet ||9||
hk transliteration by SanscriptSushruta Samhita
विशेषश्चात ऊर्ध्वं- तत्रोदकमेहिनं पारिजातकषायं पाययेत्, इक्षुमेहिनं वैजयन्तीकषायं, सुरामेहिनं निम्बकषायं, सिकतामेहिनं चित्रककषायं, शनैर्मेहिनं खदिरकषायं, लवणमेहिनं पाठाऽगुरुहरिद्राकषायं , पिष्टमेहिनं हरिद्रादारुहरिद्राकषायं, सान्द्रमेहिनं सप्तपर्णकषायं, शुक्रमेहिनं दूर्वाशैवलप्लवहठकरञ्जकसेरुककषायं ककुभचन्दनकषायं वा, फेनमेहिनं त्रिफलारग्वधमृद्वीकाकषायं, मधुमधुरमिति; पैत्तिकेषु नीलमेहिनं शालसारादिकषायमश्वत्थकषायं वा पाययेत्, हरिद्रामेहिनं राजवृक्षकषायं, अम्लमेहिनं न्यग्रोधादिकषायं, क्षारमेहिनं त्रिफलाकषायं, मञ्जिष्ठामेहिनं मञ्जिष्ठाचन्दनकषायं, शोणितमेहिनं गुडूचीतिन्दुकास्थिकाश्मर्यखर्जूरकषायं मधुमिश्रं; अत ऊर्ध्वमसाध्येष्वपि योगान् यापनार्थं वक्ष्यामः, तद्यथा- सर्पिर्मेहिनं कुष्ठकुटजपाठाहिङ्गुकटुरोहिणीकल्कं गुडूचीचित्रककषायेण पाययेत्, वसामेहिनमग्निमन्थकषायं शिंशपाकषायं वा, क्षौद्रमेहिनं कदरक्रमुककषायं , हस्तिमेहिनं तिन्दुककपित्थशिरीषपलाशपाठामूर्वादुःस्पर्शाकषायं मधुमधुरं हस्त्यश्वशूकरखरोष्ट्रास्थिक्षारं चेति; दह्यमानमौदककन्दक्वाथसिद्धां यवागूं क्षीरेक्षुरसमधुरां पाययेत् ||९||
In particular, for the patient with Udaka Meha, a decoction of Parijata should be given; for the patient with Ikshu Meha, the decoction of Vaijayanti; for Surama Meha, the decoction of Nimba; for Sikata Meha, the decoction of Chitraka; for Shana Meha, the decoction of Khadira; for Lavana Meha, the decoction of Patha, Aguru, and Haridra; for Pishta Meha, the decoction of Haridra, Daru, and Haridra; for Sandra Meha, the decoction of Saptaparna; for Shukra Meha, the decoction of Durva, Shaivala, Plava, Hatha, Karanja, and Seruka; for Phena Meha, the decoction of Triphala, Aragvada, and Mridvika. In the case of Paittika Meha, the decoction of Shala, Saara, or Ashvattha should be given; for Haridra Meha, the decoction of Rajavriksha; for Amala Meha, the decoction of Nyagrodha; for Kshara Meha, the decoction of Triphala; for Manjishtha Meha, the decoction of Manjishtha and Chandan; for Shonita Meha, the decoction of Guduchi, Tinduka, Asthikashma, and Khajura mixed with honey. Furthermore, for the cases that are difficult to treat, we will discuss the remedies as follows: for a patient with Meha due to Sarpir, administer the decoction of Kushtha, Kutaja, Patha, Hinguka, and Katurohini mixed with Guduchi and Chitraka; for a patient with Vasa Meha, give the decoction of Agnimantha or Shinsapa; for Kshoudra Meha, the decoction of Kadarakrama; for Hasti Meha, the decoction of Tinduka, Kapittha, Shirish, and Palasha mixed with Durva; also, for patients experiencing burning sensations, administer the boiled decoction made from Yava, Goonja, Ksheera, Ikshurasa, and honey.
english translation
विशेष रूप से, उदक मेहिण के लिए पारिजात का काढ़ा दिया जाना चाहिए; इक्षु मेहिण के लिए वैजयन्ती का काढ़ा; सुरा मेहिण के लिए नींबा का काढ़ा; सिकता मेहिण के लिए चित्रक का काढ़ा; शनै मेहिण के लिए खदिर का काढ़ा; लवण मेहिण के लिए पाठ, अगरु, और हरिद्रा का काढ़ा; पिष्ट मेहिण के लिए हरिद्रा, दारु, और हरिद्रा का काढ़ा; सान्द्र मेहिण के लिए सप्तपर्ण का काढ़ा; शुक्र मेहिण के लिए दूर्वा, शैवाला, प्लवा, हठ, करंज, और सेरुक का काढ़ा; फेन मेहिण के लिए त्रिफला, अरगवध, और मृद्वीका का काढ़ा। पित्तिक मेहिण के मामले में, शाल, सारा, या अश्वत्थ का काढ़ा दिया जाना चाहिए; हरिद्रा मेहिण के लिए राजवृक्ष का काढ़ा; अम्ल मेहिण के लिए न्याग्रोध का काढ़ा; क्षार मेहिण के लिए त्रिफला का काढ़ा; मञ्जिष्ठा मेहिण के लिए मञ्जिष्ठा और चन्दन का काढ़ा; रक्त मेहिण के लिए गुडूची, तिन्दुक, आस्थिकाश्म, और खर्जूर का काढ़ा मधु के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए। इसके अलावा, जो मामले उपचार में कठिन होते हैं, उनके लिए हम निम्नलिखित उपचारों की चर्चा करेंगे: मेह के कारण सर्पिर के रोगी को कुष्ठ, कुटजा, पाठ, हींगु, और कटुरोहिणी का काढ़ा गुडूची और चित्रक के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए; वसा मेहिण के लिए अग्निमन्थ या शिंशप का काढ़ा; क्षौद्र मेहिण के लिए कद्राक्रम का काढ़ा; हाथी मेहिण के लिए तिन्दुक, कपित्थ, शिरीष, और पलाश का काढ़ा दूर्वा के साथ मिलाकर दिया जाना चाहिए; जलने की अनुभूति करने वाले रोगियों के लिए यव, गूंजा, क्षीर, इक्षुरस, और मधु से बने उबले हुए काढ़े का सेवन कराना चाहिए।
hindi translation
vizeSazcAta UrdhvaM- tatrodakamehinaM pArijAtakaSAyaM pAyayet, ikSumehinaM vaijayantIkaSAyaM, surAmehinaM nimbakaSAyaM, sikatAmehinaM citrakakaSAyaM, zanairmehinaM khadirakaSAyaM, lavaNamehinaM pAThA'guruharidrAkaSAyaM , piSTamehinaM haridrAdAruharidrAkaSAyaM, sAndramehinaM saptaparNakaSAyaM, zukramehinaM dUrvAzaivalaplavahaThakaraJjakaserukakaSAyaM kakubhacandanakaSAyaM vA, phenamehinaM triphalAragvadhamRdvIkAkaSAyaM, madhumadhuramiti; paittikeSu nIlamehinaM zAlasArAdikaSAyamazvatthakaSAyaM vA pAyayet, haridrAmehinaM rAjavRkSakaSAyaM, amlamehinaM nyagrodhAdikaSAyaM, kSAramehinaM triphalAkaSAyaM, maJjiSThAmehinaM maJjiSThAcandanakaSAyaM, zoNitamehinaM guDUcItindukAsthikAzmaryakharjUrakaSAyaM madhumizraM; ata UrdhvamasAdhyeSvapi yogAn yApanArthaM vakSyAmaH, tadyathA- sarpirmehinaM kuSThakuTajapAThAhiGgukaTurohiNIkalkaM guDUcIcitrakakaSAyeNa pAyayet, vasAmehinamagnimanthakaSAyaM ziMzapAkaSAyaM vA, kSaudramehinaM kadarakramukakaSAyaM , hastimehinaM tindukakapitthazirISapalAzapAThAmUrvAduHsparzAkaSAyaM madhumadhuraM hastyazvazUkarakharoSTrAsthikSAraM ceti; dahyamAnamaudakakandakvAthasiddhAM yavAgUM kSIrekSurasamadhurAM pAyayet ||9||
hk transliteration by Sanscript