1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्यायः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्ययः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
•
नामैकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
Progress:95.8%
या वै लसच्छ्रीतुलसीविमिश्रकृष्णाङ्घ्रिरेण्वभ्यधिकाम्बुनेत्री । पुनाति लोकानुभयत्र सेशानकस्तां न सेवेत मरिष्यमाणः ।। १-१९-६ ।।
The river [by which the King sat to fast] carries the most auspicious water, which is mixed with the dust of the lotus feet of the Lord and tulasī leaves. Therefore that water sanctifies the three worlds inside and outside and even sanctifies Lord Śiva and other demigods. Consequently everyone who is destined to die must take shelter of this river. ।। 1-19-6 ।।
english translation
यह नदी (गंगा, जिसके किनारे राजा उपवास करने बैठे थे) अत्यन्त शुभ जल धारण करती है, जिसमें भगवान् के चरण-कमलों की धूल तथा तुलसीदल मिश्रित रहते हैं। अतएव यह जल तीनों लोकों को भीतर-बाहर से पवित्र बनाता है और शिवजी तथा अन्य देवताओं को भी पवित्र करता है। अतएव जिसकी मृत्यु निश्चित हो, उसे इस नदी की शरण ग्रहण करनी चाहिए। ।। १-१९-६ ।।
hindi translation
yA vai lasacchrItulasIvimizrakRSNAGghrireNvabhyadhikAmbunetrI | punAti lokAnubhayatra sezAnakastAM na seveta mariSyamANaH || 1-19-6 ||
hk transliteration by Sanscriptइति व्यवच्छिद्य स पाण्डवेयः प्रायोपवेशं प्रति विष्णुपद्याम् । दध्यौ मुकुन्दाङ्घ्रिमनन्यभावो मुनिव्रतो मुक्तसमस्तसङ्गः ।। १-१९-७ ।।
Thus the King, the worthy descendant of the Pāṇḍavas, decided once and for all and sat on the Ganges’ bank to fast until death and give himself up to the lotus feet of Lord Kṛṣṇa, who alone is able to award liberation. So, freeing himself from all kinds of associations and attachments, he accepted the vows of a sage. ।। 1-19-7 ।।
english translation
इस प्रकार, पाण्डवों की सुयोग्य सन्तान, राजा ने दृढ़ संकल्प किया और आमरण उपवास करने तथा भगवान् कृष्ण के चरणकमलों में अपने आप को समर्पित करने के लिए, वे गंगा नदी के तट पर बैठ गये, क्योंकि एकमात्र कृष्ण ही मुक्ति दिलाने में समर्थ हैं। इस प्रकार उन्होंने अपने आपको समस्त संगतियों तथा आसक्तियों से मुक्त करके मुनि का व्रत स्वीकार किया। ।। १-१९-७ ।।
hindi translation
iti vyavacchidya sa pANDaveyaH prAyopavezaM prati viSNupadyAm | dadhyau mukundAGghrimananyabhAvo munivrato muktasamastasaGgaH || 1-19-7 ||
hk transliteration by Sanscriptतत्रोपजग्मुर्भुवनं पुनाना महानुभावा मुनयः सशिष्याः । प्रायेण तीर्थाभिगमापदेशैः स्वयं हि तीर्थानि पुनन्ति सन्तः ।। १-१९-८ ।।
At that time all the great minds and thinkers, accompanied by their disciples, and sages who could verily sanctify a place of pilgrimage just by their presence, arrived there on the plea of making a pilgrim’s journey. ।। 1-19-8 ।।
english translation
उस अवसर पर बड़े-बड़े मेधावी विचारक, अपने शिष्यों के संग एवं अपनी उपस्थिति के द्वारा तीर्थ-स्थानों को निश्चय ही पवित्र करनेवाले मुनिगण तीर्थयात्रा के बहाने वहाँ आ पहुँचे। ।। १-१९-८ ।।
hindi translation
tatropajagmurbhuvanaM punAnA mahAnubhAvA munayaH saziSyAH | prAyeNa tIrthAbhigamApadezaiH svayaM hi tIrthAni punanti santaH || 1-19-8 ||
hk transliteration by Sanscriptअत्रिर्वसिष्ठश्च्यवनः शरद्वानरिष्टनेमिर्भृगुरङ्गिराश्च । पराशरो गाधिसुतोऽथ राम उतथ्य इन्द्रप्रमदेध्मवाहौ ।। १-१९-९ ।।
From different parts of the universe there arrived great sages like Atri, Cyavana, Śaradvān, Ariṣṭanemi, Bhṛgu, Vasiṣṭha, Parāśara, Viśvāmitra, Aṅgirā, Paraśurāma, Utathya, Indrapramada, Idhmavāhu. ।। 1-19-9 ।।
english translation
ब्रह्माण्ड के विभिन्न भागों से बड़े-बड़े मुनि वहाँ आये—यथा अत्रि, च्यवन, शरद्वान्, अरिष्टनेमि, भृगु, वसिष्ठ, पराशर, विश्वामित्र, अङ्गिरा, परशुराम, उतथ्य, इन्द्रप्रमद, इध्मवाहु ।। १-१९-९ ।।
hindi translation
atrirvasiSThazcyavanaH zaradvAnariSTanemirbhRguraGgirAzca | parAzaro gAdhisuto'tha rAma utathya indrapramadedhmavAhau || 1-19-9 ||
hk transliteration by Sanscriptमेधातिथिर्देवल आर्ष्टिषेणो भारद्वाजो गौतमः पिप्पलादः । मैत्रेय और्वः कवषः कुम्भयोनिर्द्वैपायनो भगवान्नारदश्च ।। १-१९-१० ।।
Medhātithi, Devala, Ārṣṭiṣeṇa, Bhāradvāja, Gautama, Pippalāda, Maitreya, Aurva, Kavaṣa, Kumbhayoni, Dvaipāyana and the great personality Nārada. ।। 1-19-10 ।।
english translation
मेधातिथि, देवल, आर्ष्टिषेण, भारद्वाज, गौतम, पिप्पलाद, मैत्रेय, और्व, कवष, कुम्भयोनि, द्वैपायन तथा महापुरुष नारद। ।। १-१९-१० ।।
hindi translation
medhAtithirdevala ArSTiSeNo bhAradvAjo gautamaH pippalAdaH | maitreya aurvaH kavaSaH kumbhayonirdvaipAyano bhagavAnnAradazca || 1-19-10 ||
hk transliteration by SanscriptSrimad Bhagavatam
Progress:95.8%
या वै लसच्छ्रीतुलसीविमिश्रकृष्णाङ्घ्रिरेण्वभ्यधिकाम्बुनेत्री । पुनाति लोकानुभयत्र सेशानकस्तां न सेवेत मरिष्यमाणः ।। १-१९-६ ।।
The river [by which the King sat to fast] carries the most auspicious water, which is mixed with the dust of the lotus feet of the Lord and tulasī leaves. Therefore that water sanctifies the three worlds inside and outside and even sanctifies Lord Śiva and other demigods. Consequently everyone who is destined to die must take shelter of this river. ।। 1-19-6 ।।
english translation
यह नदी (गंगा, जिसके किनारे राजा उपवास करने बैठे थे) अत्यन्त शुभ जल धारण करती है, जिसमें भगवान् के चरण-कमलों की धूल तथा तुलसीदल मिश्रित रहते हैं। अतएव यह जल तीनों लोकों को भीतर-बाहर से पवित्र बनाता है और शिवजी तथा अन्य देवताओं को भी पवित्र करता है। अतएव जिसकी मृत्यु निश्चित हो, उसे इस नदी की शरण ग्रहण करनी चाहिए। ।। १-१९-६ ।।
hindi translation
yA vai lasacchrItulasIvimizrakRSNAGghrireNvabhyadhikAmbunetrI | punAti lokAnubhayatra sezAnakastAM na seveta mariSyamANaH || 1-19-6 ||
hk transliteration by Sanscriptइति व्यवच्छिद्य स पाण्डवेयः प्रायोपवेशं प्रति विष्णुपद्याम् । दध्यौ मुकुन्दाङ्घ्रिमनन्यभावो मुनिव्रतो मुक्तसमस्तसङ्गः ।। १-१९-७ ।।
Thus the King, the worthy descendant of the Pāṇḍavas, decided once and for all and sat on the Ganges’ bank to fast until death and give himself up to the lotus feet of Lord Kṛṣṇa, who alone is able to award liberation. So, freeing himself from all kinds of associations and attachments, he accepted the vows of a sage. ।। 1-19-7 ।।
english translation
इस प्रकार, पाण्डवों की सुयोग्य सन्तान, राजा ने दृढ़ संकल्प किया और आमरण उपवास करने तथा भगवान् कृष्ण के चरणकमलों में अपने आप को समर्पित करने के लिए, वे गंगा नदी के तट पर बैठ गये, क्योंकि एकमात्र कृष्ण ही मुक्ति दिलाने में समर्थ हैं। इस प्रकार उन्होंने अपने आपको समस्त संगतियों तथा आसक्तियों से मुक्त करके मुनि का व्रत स्वीकार किया। ।। १-१९-७ ।।
hindi translation
iti vyavacchidya sa pANDaveyaH prAyopavezaM prati viSNupadyAm | dadhyau mukundAGghrimananyabhAvo munivrato muktasamastasaGgaH || 1-19-7 ||
hk transliteration by Sanscriptतत्रोपजग्मुर्भुवनं पुनाना महानुभावा मुनयः सशिष्याः । प्रायेण तीर्थाभिगमापदेशैः स्वयं हि तीर्थानि पुनन्ति सन्तः ।। १-१९-८ ।।
At that time all the great minds and thinkers, accompanied by their disciples, and sages who could verily sanctify a place of pilgrimage just by their presence, arrived there on the plea of making a pilgrim’s journey. ।। 1-19-8 ।।
english translation
उस अवसर पर बड़े-बड़े मेधावी विचारक, अपने शिष्यों के संग एवं अपनी उपस्थिति के द्वारा तीर्थ-स्थानों को निश्चय ही पवित्र करनेवाले मुनिगण तीर्थयात्रा के बहाने वहाँ आ पहुँचे। ।। १-१९-८ ।।
hindi translation
tatropajagmurbhuvanaM punAnA mahAnubhAvA munayaH saziSyAH | prAyeNa tIrthAbhigamApadezaiH svayaM hi tIrthAni punanti santaH || 1-19-8 ||
hk transliteration by Sanscriptअत्रिर्वसिष्ठश्च्यवनः शरद्वानरिष्टनेमिर्भृगुरङ्गिराश्च । पराशरो गाधिसुतोऽथ राम उतथ्य इन्द्रप्रमदेध्मवाहौ ।। १-१९-९ ।।
From different parts of the universe there arrived great sages like Atri, Cyavana, Śaradvān, Ariṣṭanemi, Bhṛgu, Vasiṣṭha, Parāśara, Viśvāmitra, Aṅgirā, Paraśurāma, Utathya, Indrapramada, Idhmavāhu. ।। 1-19-9 ।।
english translation
ब्रह्माण्ड के विभिन्न भागों से बड़े-बड़े मुनि वहाँ आये—यथा अत्रि, च्यवन, शरद्वान्, अरिष्टनेमि, भृगु, वसिष्ठ, पराशर, विश्वामित्र, अङ्गिरा, परशुराम, उतथ्य, इन्द्रप्रमद, इध्मवाहु ।। १-१९-९ ।।
hindi translation
atrirvasiSThazcyavanaH zaradvAnariSTanemirbhRguraGgirAzca | parAzaro gAdhisuto'tha rAma utathya indrapramadedhmavAhau || 1-19-9 ||
hk transliteration by Sanscriptमेधातिथिर्देवल आर्ष्टिषेणो भारद्वाजो गौतमः पिप्पलादः । मैत्रेय और्वः कवषः कुम्भयोनिर्द्वैपायनो भगवान्नारदश्च ।। १-१९-१० ।।
Medhātithi, Devala, Ārṣṭiṣeṇa, Bhāradvāja, Gautama, Pippalāda, Maitreya, Aurva, Kavaṣa, Kumbhayoni, Dvaipāyana and the great personality Nārada. ।। 1-19-10 ।।
english translation
मेधातिथि, देवल, आर्ष्टिषेण, भारद्वाज, गौतम, पिप्पलाद, मैत्रेय, और्व, कवष, कुम्भयोनि, द्वैपायन तथा महापुरुष नारद। ।। १-१९-१० ।।
hindi translation
medhAtithirdevala ArSTiSeNo bhAradvAjo gautamaH pippalAdaH | maitreya aurvaH kavaSaH kumbhayonirdvaipAyano bhagavAnnAradazca || 1-19-10 ||
hk transliteration by Sanscript