1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
38.
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
•
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
विशेषेण श्लेष्मज्वरप्रतिश्यायान्तर्विद्रधिषु; अप्रवर्तमाने वा दोषे पिप्पलीवचागौरसर्षपकल्कोन्मिश्रैः सलवणैरुष्णाम्बुभिः पुनः पुनः प्रवर्तयेदासम्यग्वान्तलक्षणादिति | मदनफलमज्जचूर्णं वा तत्क्वाथपरिभावितं मदनफलकषायेण; मदनफलमज्जसिद्धस्य वा पयसः सन्तानिकां क्षौद्रयुक्तां , मदनफलमज्जसिद्धं वा पयः, मदनफलमज्जसिद्धेन वा पयसा यवागूम्, अधोभागासृक्पित्तहृद्दाहयोः; मदनफलमज्जसिद्धस्य वा पयसो दधिभावमुपगतस्य दध्युत्तरं दधि वा कफप्रसेकच्छर्दिमूर्च्छातमकेषु; मदनफलमज्जरसं स्नेहं वा भल्लातकस्नेहवदादाय फाणितीभूतं लेहयेत्, आतपपरिशुष्कं वा तमेव जीवन्तीकषायेण, पित्ते कफस्थानगते; मदनफलमज्जक्वाथं वा पिप्पल्यादिप्रतीवापं, तच्चूर्णं वा निम्बरूपिकाकषाययोरन्यतरेण सन्तर्पणकफजव्याधिहरं, मदनफलमज्जचूर्णं वा मधूककाश्मर्यद्राक्षाकषायेण | मदनफलविधानमुक्तम् ||३||
In particular, in cases of cold fever, catarrh, internal abscesses, or where the dosha is not active, the treatment should be repeated with Pippali, Vaca, Gaura-Sarsapa, and rock salt mixed with warm water until the symptoms are effectively addressed. Madana fruit pulp powder, when processed with a decoction of Madana fruit, should be used. Alternatively, Madana fruit pulp can be mixed with milk, honey, or barley gruel, particularly for symptoms like bleeding, bile discharge, or heartburn. Madana fruit pulp mixed with buttermilk is useful for cough, vomiting, and fainting. If the pulp is dried in the sun and processed with a decoction of life-renewing herbs, it is beneficial for conditions involving aggravated Pitta and Kapha. Madana fruit decoction or powder mixed with decoctions of Pippali or other herbs may also be used for nourishing and treating Kapha disorders.
english translation
विशेष रूप से, श्लेष्मज्वर, कफ, आंतरिक फोड़े, या जहाँ दोष सक्रिय नहीं हैं, वहां पिप्पली, वचा, गौरसर्सपा, और नमक को गर्म पानी के साथ मिलाकर पुनः-पुनः उपचार करना चाहिए जब तक लक्षण पूरी तरह से दूर न हो जाएं। मदनफल की गूदे का चूर्ण, जब मदनफल के कषाय के साथ संसाधित किया जाता है, उपयोगी होता है। वैकल्पिक रूप से, मदनफल की गूदे को दूध, शहद, या जौ के दलिये के साथ मिलाकर उपयोग किया जा सकता है, विशेष रूप से रक्तस्राव, पित्त के स्राव, या हृदय की जलन जैसी समस्याओं के लिए। मदनफल की गूदे को दही के साथ मिलाकर खांसी, उल्टी, और मिचली के लिए उपयोगी है। यदि गूदे को धूप में सुखाकर जीवनदायिनी औषधियों के कषाय के साथ संसाधित किया जाता है, तो यह पित्त और कफ की बढ़ती समस्याओं के लिए लाभकारी है। मदनफल के कषाय या चूर्ण को पिप्पली या अन्य औषधियों के कषाय के साथ मिलाकर भी कफ विकारों के इलाज के लिए इस्तेमाल किया जा सकता है।
hindi translation
vizeSeNa zleSmajvarapratizyAyAntarvidradhiSu; apravartamAne vA doSe pippalIvacAgaurasarSapakalkonmizraiH salavaNairuSNAmbubhiH punaH punaH pravartayedAsamyagvAntalakSaNAditi | madanaphalamajjacUrNaM vA tatkvAthaparibhAvitaM madanaphalakaSAyeNa; madanaphalamajjasiddhasya vA payasaH santAnikAM kSaudrayuktAM , madanaphalamajjasiddhaM vA payaH, madanaphalamajjasiddhena vA payasA yavAgUm, adhobhAgAsRkpittahRddAhayoH; madanaphalamajjasiddhasya vA payaso dadhibhAvamupagatasya dadhyuttaraM dadhi vA kaphaprasekacchardimUrcchAtamakeSu; madanaphalamajjarasaM snehaM vA bhallAtakasnehavadAdAya phANitIbhUtaM lehayet, AtapaparizuSkaM vA tameva jIvantIkaSAyeNa, pitte kaphasthAnagate; madanaphalamajjakvAthaM vA pippalyAdipratIvApaM, taccUrNaM vA nimbarUpikAkaSAyayoranyatareNa santarpaNakaphajavyAdhiharaM, madanaphalamajjacUrNaM vA madhUkakAzmaryadrAkSAkaSAyeNa | madanaphalavidhAnamuktam ||3||
hk transliteration by Sanscript