Sushruta Samhita

Progress:56.0%

अथातः संशोधनसंशमनीयमध्यायं व्याख्यास्यामः ||१||

sanskrit

Now, we shall discourse on the Chapter which treats of medicinal drugs possessed of cleansing (cathartic) and soothing (Samshodhana-Samsha-maniya-adhyaya) effects.

english translation

hindi translation

athAtaH saMzodhanasaMzamanIyamadhyAyaM vyAkhyAsyAmaH ||1||

hk transliteration

यथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||

sanskrit

As said by Lord Dhanvantari.

english translation

hindi translation

yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||

hk transliteration

मदनकुटजजीमूतकेक्ष्वाकुधामार्गवकृतवेधनसर्षपविडङ्गपिप्पलीकरञ्जप्रपुन्नाड कोविदारकर्बुदारारिष्टाश्वगन्धाविदुलबन्धुजीवकश्वेताशणपुष्पीबिम्बीवचामृगेर्वारवश्चित्रा चेत्यूर्ध्वभागहराणि | तत्र, कोविदारपूर्वाणां फलानि, कोविदारादीनां मूलानि ||३||

sanskrit

The following drugs are known for their emetic properties: Madana fruits, Kutaja, Jimutaka, Ikshvaku, Dhamagarba, Krita-vedhana, Sarshapa, Vidanga, Pippali, Karan-jaka, Prapunnada, Kovidara, Korvudara, Arishta, Ashvagandha, Vidula, Vandhujivaka, Shveta, Shanapushpi, Vimvi, Vaca, Mrigervaru, and Citra. Among these, the fruits (seeds) of plants listed before Kovidara and the roots of plants from Kovidara to its end should be used.

english translation

hindi translation

madanakuTajajImUtakekSvAkudhAmArgavakRtavedhanasarSapaviDaGgapippalIkaraJjaprapunnADa kovidArakarbudArAriSTAzvagandhAvidulabandhujIvakazvetAzaNapuSpIbimbIvacAmRgervAravazcitrA cetyUrdhvabhAgaharANi | tatra, kovidArapUrvANAM phalAni, kovidArAdInAM mUlAni ||3||

hk transliteration

विवृताश्यामादन्तीद्रवन्तीसप्तलाशङ्खिनीविषाणिकागवाक्षीच्छगलान्त्रीस्नुक्सु वर्णक्षीरीचित्रककिणिहीकुशकाशतिल्वककम्पिल्लकरम्यकपाटलापूगहरीतक्या मलकबिभीतकनीलिनीचतुरङ्गुलैरण्डपूतीकमहावृक्षसप्तच्छदार्का ज्योतिष्मती चेत्यधोभागहराणि | तत्र तिल्वकपूर्वाणां मूलानि , तिल्वकादीनां पाटलान्तानां त्वचः, कम्पिल्लकफलरजः, पूगादीनामेरण्डान्तानां फलानि, पूतीकारग्वधयोः पत्राणि, शेषाणां क्षीराणीति ||४||

sanskrit

The following drugs are known for their purgative properties: Trivrita, Shyama, Danti, Dravanti, Saptala, Shankhini, Vishanika, Gavakshi, Chagalantri, Snuk, Suvarnakshiri, Citraka, Kinihi, Kusha, Kasha, Tilvaka, Kampillaka, Ramyaka, Patala, Puga, Haritaki, Amalaka, Bibhitaka, Nilini, Catur-angula, Eranda, Putika, Mahavriksha, Saptacchada, Arka, and Jyotishmati. Of these, the roots of plants listed before Tilvaka should be used for purgative purposes. The barks of trees from Tilvaka to Patala should be used for similar purposes. The pollen or dust of Kampillaka seeds, the fruits of trees from Eranda to Puga, the leaves of Putika and Aragvadha, and the milky exudations of the remaining members of the list should be used.

english translation

hindi translation

vivRtAzyAmAdantIdravantIsaptalAzaGkhinIviSANikAgavAkSIcchagalAntrIsnuksu varNakSIrIcitrakakiNihIkuzakAzatilvakakampillakaramyakapATalApUgaharItakyA malakabibhItakanIlinIcaturaGgulairaNDapUtIkamahAvRkSasaptacchadArkA jyotiSmatI cetyadhobhAgaharANi | tatra tilvakapUrvANAM mUlAni , tilvakAdInAM pATalAntAnAM tvacaH, kampillakaphalarajaH, pUgAdInAmeraNDAntAnAM phalAni, pUtIkAragvadhayoH patrANi, zeSANAM kSIrANIti ||4||

hk transliteration

कोशातकी सप्तला शङ्खिनी देवदाली कारवेल्लिका चेत्युभयतोभागहराणि | एषां स्वरसा इति ||५||

sanskrit

The following drugs are known for both emetic and purgative properties: Koshataki, Saptala, Shankhini, Devadali, and Karavellika. Their expressed juice is also used.

english translation

hindi translation

kozAtakI saptalA zaGkhinI devadAlI kAravellikA cetyubhayatobhAgaharANi | eSAM svarasA iti ||5||

hk transliteration