1.
वेदोत्पत्त्यध्यायः
Origin of Ayurveda
2.
शिष्योपनयनीयाध्यायः
Initiation of the pupil
3.
अध्ययनसंप्रदानीयाध्यायः
Classification of Ayurveda
4.
प्रभाषणीयाध्यायः
General explanations
5.
अग्रोपहरणीयाध्यायः
Preliminary measures
6.
ऋतुचर्याध्यायः
Different seasons of the year
7.
यन्त्रविध्यध्यायः
Surgical appliances
8.
शस्त्रावचारणीयाध्यायः
Surgical instruments
9.
योग्यासूत्रीयाध्यायः
Practical surgical instructions
10.
विशिखानुप्रवेशनीयाध्यायः
Qualifications of a physician
11.
क्षारपाकविध्यध्यायः
Alkaline cautery
12.
अग्निकर्मविध्यध्यायः
Thermal cautery
13.
जलौकावचारणीयाध्यायः
Usage of leeches
14.
शोणितवर्णनीयाध्यायः
Description of blood
15.
दोषधातुमलक्षयवृद्धिविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of doshas
16.
कर्णव्यधबन्धविध्यध्यायः
Puncturing and Bandaging the ear
17.
आमपक्वैषणीयाध्यायः
Features of unripe and ripe swelling
18.
व्रणालेपनबन्धविध्यध्यायः
Poulticing and bandaging of wounds
19.
व्रणितोपासनीयाध्यायः
Care of the wounded
20.
हिताहितीयाध्यायः
Suitable and unsuitables for health
21.
व्रणप्रश्नाध्यायः
Questions concerning wounds
22.
व्रणास्रावविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of exudates of wounds
23.
कृत्याकृत्यविध्यध्यायः
Prognosis of wounds
24.
व्याधिसमुद्देशीयाध्यायः
Knowledge of diseases
25.
अष्टविधशस्त्रकर्मीयाध्यायः
Eight kinds of surgical operations
26.
प्रनष्टशल्यविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of foreign bodies
27.
शल्यापनयनीयाध्यायः
Removal of foreign bodies
28.
विपरीताविपरीतव्रणविज्ञानीयाध्यायः
Prognosis of wounds
29.
विपरीताविपरीतदूतशकुनस्वप्ननिदर्शनीयाध्यायः
Auspicious and inauspicious dreams
30.
पञ्चेन्द्रियार्थविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad sensory perceptions
31.
छायाविप्रतिपत्त्यध्यायः
Signs of Color and Fatal Prognosis
32.
स्वभावविप्रतिपत्त्यध्यायः
Good and bad nature of body parts fatal signs
33.
अवारणीयाध्यायः
Fatal Signs of Diseases
34.
युक्तसेनीयाध्यायः
Duties of army surgeon
35.
आतुरोपक्रमणीयाध्यायः
Examination of the patient
36.
भूमिप्रविभागविज्ञानीयाध्यायः
Kinds of land regions
37.
मिश्रकाध्यायः
Drugs of specific actions
•
द्रव्यसंग्रहणीयाध्यायः
Groups of drugs
39.
संशोधनसंशमनीयाध्यायः
Purificatory and Palliative Drugs
40.
द्रव्यरसगुणवीर्यविपाकविज्ञानीयाध्यायः
Drugs and Their Properties
41.
द्रव्यविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of categories of drugs
42.
रसविशेषविज्ञानीयाध्यायः
Knowledge of tastes of drugs
43.
वमनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of emetic drugs
44.
विरेचनद्रव्यविकल्पविज्ञानीयाध्यायः
Recipes of purgative drugs
45.
द्रवद्रव्यविध्यध्यायः
Knowledge of liquid substances
46.
अन्नपानविध्यध्यायः
Diet articles and regimen of diet
Progress:52.1%
अथातो द्रव्यसङ्ग्रहणीयमध्यायं व्याख्यास्यामः ||१||
"Now, we shall expound the chapter on the collection of medicinal substances (Dravya-Saṅgrahaṇīya Adhyāya)."
english translation
"अब हम द्रव्यसंग्रहणीय अध्याय का व्याख्यान करेंगे।"
hindi translation
athAto dravyasaGgrahaNIyamadhyAyaM vyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration by Sanscriptयथोवाच भगवान् धन्वन्तरिः ||२||
As said by Lord Dhanvantari.
english translation
जैसा कि भगवान धन्वंतरि ने कहा है।
hindi translation
yathovAca bhagavAn dhanvantariH ||2||
hk transliteration by Sanscriptसमासेन सप्तत्रिंशद्द्रव्यगणा भवन्ति ||३||
"In summary, there are thirty-seven groups of medicinal substances."
english translation
"संक्षेप में, द्रव्यों के सैंतीस गण होते हैं।"
hindi translation
samAsena saptatriMzaddravyagaNA bhavanti ||3||
hk transliteration by Sanscriptतद्यथा- विदारिगन्धा विदारी विश्वदेवा सहदेवा श्वदंष्ट्रा पृथक्पर्णी शतावरी सारिवा कृष्णसारिवा जीवकर्षभकौ महासहा क्षुद्रसहा बृहत्यौ पुनर्नवैरण्डो हंसपादी वृश्चिकाल्यृषभी चेति ||४||
These include Vidarigandha, Vidari, Vishvadeva, Sahadeva, Shvadanstra, Pritakparni, Shatavari, Sariva, Krishnasariva, Jivak, Rishabhak, Mahasaha, Kshudrasaha, Brihati, Punarnava, Eranda, Hansapadi, Vrischikali, and Rishabhi.
english translation
इनमें विदारिगन्धा, विदारी, विश्वदेव, सहदेव, श्वदंष्ट्रा, पृथक्पर्णी, शतावरी, सारिवा, कृष्णसारिवा, जीवक, ऋषभक, महासहा, क्षुद्रसहा, बृहती, पुनर्नवा, एरण्ड, हंसपादी, वृश्चिकाली और ऋषभी सम्मिलित हैं।
hindi translation
tadyathA- vidArigandhA vidArI vizvadevA sahadevA zvadaMSTrA pRthakparNI zatAvarI sArivA kRSNasArivA jIvakarSabhakau mahAsahA kSudrasahA bRhatyau punarnavairaNDo haMsapAdI vRzcikAlyRSabhI ceti ||4||
hk transliteration by Sanscriptविदारीगन्धादिरयं गणः पित्तानिलापहः | शोषगुल्माङ्गमर्दोर्ध्वश्वासकासविनाशनः ||५||
The group beginning with Vidarigandha alleviates pitta and vata. It cures emaciation, gulma (abdominal tumor), body ache, dyspnea, and cough.
english translation
विदारीगन्ध से प्रारंभ होने वाला यह गण पित्त और वायु का शमन करता है। यह शोष, गुल्म, अंगमर्द (शरीर का दर्द), ऊर्ध्वश्वास (सांस फूलना) और कास (खांसी) को नष्ट करता है।
hindi translation
vidArIgandhAdirayaM gaNaH pittAnilApahaH | zoSagulmAGgamardordhvazvAsakAsavinAzanaH ||5||
hk transliteration by Sanscript