Sushruta Samhita

Progress:18.3%

अथातिप्रवृत्ते रोध्रमधुकप्रियङ्गुपत्तङ्गुपत्तङ्गगैरिकसर्जरसरसाञ्जनशाल्मलीपुष्पशङ्खशुक्तिमाषयवगोधूमचूर्णैः शनैः शनैर्व्रणमुखमवचूर्ण्याङ्गुल्यग्रेणावपीडयेत् सालसर्जार्जुनारिमेदमेषशृङ्गधवधन्वनत्वग्भि र्वा चूर्णिताभिः क्षौमेण वा ध्मापितेन समुद्रफेनलाक्षाचूर्णैर्वा, यथोक्तर्व्रणबन्धनद्रव्यैर्गाढं बध्नीयात्, शीताच्छादनभोजनागारैः शीतैः प्रदेहपरिषेकैश्चोपचरेत्, क्षारेणाग्निना वा दहेद्यथोक्तं, व्यधादनन्तरं तामेवातिप्रवृत्तां सिरां विध्येत्; काकोल्यादिक्वाथं वा शर्करामधुमधुरं पाययेत्, एणहरिणोरभ्रशशमहिषवराहाणां वा रुधिरं; क्षीरयूषरसैः सुस्निग्धैश्चाश्नीयात्; उपद्रवांश्च यथास्वमुपचरेत् ||३६||

sanskrit

In cases of excessive bleeding, treat the wound by gradually applying powders of Madhuka (Liquorice), Priyangu, Pattanga, Gairika (Red ochre), Sarja (resin), Anjana, Shalmali (silk cotton tree), Pushpa (flower), Shankha (conch shell), Shuktimasha (pearl), Vaga (creeper), Dhooma (smoke), and others. Gently apply these powders with your fingers and bind the wound firmly with them. You can use powder of sea foam, laccas, or cloth dipped in these substances for binding. For cooling and further treatment, use cold coverings, foods, and beverages, and apply cool washes. In cases of intense burning or irritation, use alkaline substances or fire. After treating the wound, if bleeding continues, cauterize the affected vein with appropriate substances like Kākolyādi decoction, or use sweetened medicated preparations like Sharbat (syrup) and milk. Also, ensure proper treatment of any complications.

english translation

अत्यधिक रक्तस्राव की स्थिति में, घाव पर धीरे-धीरे मधुक, प्रियंगु, पट्टंगु, गैरिक, सर्जा, अञ्जन, शाल्मली, पुष्प, शंख, शुक्तिमाष, वग, धूम आदि का चूर्ण लगाएं। इन चूर्णों को अंगुलियों से धीरे-धीरे घाव पर लगाकर अच्छे से बांधें। समुद्रफेन, लाक्षा या वस्त्र के साथ इन पदार्थों का उपयोग कर घाव को बांधें। ठंडा उपचार, भोजन, और ठंडी धुलाई का उपयोग करें। जलन या उत्तेजना के मामलों में क्षार या अग्नि का उपयोग करें। उपचार के बाद यदि रक्तस्राव जारी रहता है, तो उचित औषधियों जैसे काकोल्यादि क्वाथ, या मीठे औषधि जैसे शर्बत और दूध का उपयोग करें। साथ ही किसी भी जटिलता का उचित उपचार करें।

hindi translation

athAtipravRtte rodhramadhukapriyaGgupattaGgupattaGgagairikasarjarasarasAJjanazAlmalIpuSpazaGkhazuktimASayavagodhUmacUrNaiH zanaiH zanairvraNamukhamavacUrNyAGgulyagreNAvapIDayet sAlasarjArjunArimedameSazRGgadhavadhanvanatvagbhi rvA cUrNitAbhiH kSaumeNa vA dhmApitena samudraphenalAkSAcUrNairvA, yathoktarvraNabandhanadravyairgADhaM badhnIyAt, zItAcchAdanabhojanAgAraiH zItaiH pradehapariSekaizcopacaret, kSAreNAgninA vA dahedyathoktaM, vyadhAdanantaraM tAmevAtipravRttAM sirAM vidhyet; kAkolyAdikvAthaM vA zarkarAmadhumadhuraM pAyayet, eNahariNorabhrazazamahiSavarAhANAM vA rudhiraM; kSIrayUSarasaiH susnigdhaizcAznIyAt; upadravAMzca yathAsvamupacaret ||36||

hk transliteration by Sanscript