Sushruta Samhita

Progress:21.8%

मूत्रमार्गविशोधनार्थं चास्मै गुडसौहित्यं वितरेत्; उद्धृत्य चैनं मधुघृताभ्यक्तव्रणं मूत्रविशोधनद्रव्यसिद्धामुष्णां सघृतां यवागूं पाययेतोभयकालं त्रिरात्रं; त्रिरात्रादूर्ध्वं गुडप्रगाढेन पयसा मृद्वोदनमल्पं भोजयेद्दशरात्रं (मूत्रासृग्विशुद्ध्यर्थं व्रणक्लेदनार्थं च), दशरात्रादूर्ध्वं फलाम्लैर्जाङ्गलरसैरुपाचरेत्; ततो दशरात्रं चैनमप्रमत्तः स्वेदयेत् स्नेहेन द्रवस्वेदेन वा; क्षीरवृक्षकषायेण चास्य व्रणं प्रक्षालयेत्; रोध्रमधुकमञ्जिष्ठाप्रपौण्डरीककल्कैर्व्रणं प्रतिग्राहयेत्; एतेष्वेव हरिद्रायुतेषु तैलं घृतं वा विपक्वं व्रणाभ्यञ्जनमिति; स्त्यानशोणितं चोत्तरबस्तिभिरुपाचरेत्; सप्तरात्राच्च स्वमार्गमप्रतिपद्यमाने मूत्रे व्रणं यथोक्तेन विधिना दहेदग्निना, स्वमार्गप्रतिपन्ने चोत्तरबस्त्यास्थापनानुवासनैरुपाचरेन्मधुरकषायैरिति; यदृच्छया वा मूत्रमार्गप्रतिपन्नामन्तरासक्तां शुक्राश्मरीं शर्करां वा स्रोतसाऽपहरेत्, एवं चाशक्ये विदार्य नाडीं शस्त्रेण बडिशेनोद्धरेत् | रूढव्रणश्चाङ्गनाश्वनगनागरथद्रुमान् नारोहेत वर्षं, नाप्सु प्लवेत, भुञ्जीत वा गुरु ||३५||

sanskrit

For cleansing the urinary tract, administer a mixture with jaggery. After extracting the stone, apply honey and ghee to the wound and give warm barley gruel (yavagu) processed with urine-cleansing medicines and ghee, twice daily for three nights. After three days, provide soft food with thickened milk and jaggery for ten days to help cleanse the blood and keep the wound moist. After ten days, treat with sour fruits and the broth of wild animals. Then for another ten days, apply oil or liquid fomentation (snehana), and wash the wound with decoction of Kshiravriksas (milky trees). Apply a paste of lodhra, licorice, manjistha, and prapaundarik to the wound. Oil or ghee, cooked with these herbs and turmeric, should be applied as a wound ointment. Treat stagnant blood with Uttarbasti (a specialized enema treatment). If after seven days the urinary path is not restored, cauterize the wound as per the prescribed method. Once the urinary path is restored, follow up with Uttarbasti, decoctions, and enemas using sweet and astringent medicines. If by chance, any semen-stone (shukrashmari) or gravel (sharkara) gets obstructed in the urinary tract, remove it surgically or by cutting open the tract. Once the wound is healed, the patient should avoid mounting animals like horses, elephants, or climbing trees for a year. Avoid swimming and consuming heavy food as well.

english translation

hindi translation

mUtramArgavizodhanArthaM cAsmai guDasauhityaM vitaret; uddhRtya cainaM madhughRtAbhyaktavraNaM mUtravizodhanadravyasiddhAmuSNAM saghRtAM yavAgUM pAyayetobhayakAlaM trirAtraM; trirAtrAdUrdhvaM guDapragADhena payasA mRdvodanamalpaM bhojayeddazarAtraM (mUtrAsRgvizuddhyarthaM vraNakledanArthaM ca), dazarAtrAdUrdhvaM phalAmlairjAGgalarasairupAcaret; tato dazarAtraM cainamapramattaH svedayet snehena dravasvedena vA; kSIravRkSakaSAyeNa cAsya vraNaM prakSAlayet; rodhramadhukamaJjiSThAprapauNDarIkakalkairvraNaM pratigrAhayet; eteSveva haridrAyuteSu tailaM ghRtaM vA vipakvaM vraNAbhyaJjanamiti; styAnazoNitaM cottarabastibhirupAcaret; saptarAtrAcca svamArgamapratipadyamAne mUtre vraNaM yathoktena vidhinA dahedagninA, svamArgapratipanne cottarabastyAsthApanAnuvAsanairupAcarenmadhurakaSAyairiti; yadRcchayA vA mUtramArgapratipannAmantarAsaktAM zukrAzmarIM zarkarAM vA srotasA'paharet, evaM cAzakye vidArya nADIM zastreNa baDizenoddharet | rUDhavraNazcAGganAzvanaganAgarathadrumAn nAroheta varSaM, nApsu plaveta, bhuJjIta vA guru ||35||

hk transliteration