Sushruta Samhita

Progress:97.7%

अथ पुरुषाय शिरोविरेचनीयाय त्यक्तमूत्रपुरीषाय भुक्तवते व्यभ्रे काले दन्तकाष्ठधूमपानाभ्यां विशुद्धवक्त्रस्रोतसे पाणितापपरिस्विन्नमृदितगलकपोलललाटप्रदेशाय वातातपरजोहीने वेश्मन्युत्तानशायिने प्रसारितकरचरणाय किञ्चित् प्रविलम्बितशिरसे वस्त्राच्छादितनेत्राय वामहस्तप्रदेशिन्यग्रोन्नामितनासाग्राय विशुद्धस्रोतसि दक्षिणहस्तेन स्नेहमुष्णाम्बुना प्रतप्तं रजतसुवर्णताम्रमणिमृत्पात्रशुक्तीनामन्यतमस्थं शुक्त्या पिचुना वा सुखोष्णं स्नेहमद्रुतमासिञ्चेदव्यवच्छिन्नधारं यथा नेत्रे न प्राप्नोति ||२५||

sanskrit

Then, for a man who is to undergo shirovirechana (head purgation), after having given up urine and feces, at the right time, he should be seated in a clean place with a purified oral cavity, having his head and neck slightly elevated. He should be relaxed, with his arms and legs extended, and slightly delayed in action. With his eyes covered by cloth, and his left hand placed on the side of his nose, he should use his right hand to apply warm medicated oil—made of silver, gold, or copper, and mixed with various shells—using a cotton swab or similar instrument, ensuring that the oil flows smoothly, so that it does not enter the eyes.

english translation

hindi translation

atha puruSAya zirovirecanIyAya tyaktamUtrapurISAya bhuktavate vyabhre kAle dantakASThadhUmapAnAbhyAM vizuddhavaktrasrotase pANitApaparisvinnamRditagalakapolalalATapradezAya vAtAtaparajohIne vezmanyuttAnazAyine prasAritakaracaraNAya kiJcit pravilambitazirase vastrAcchAditanetrAya vAmahastapradezinyagronnAmitanAsAgrAya vizuddhasrotasi dakSiNahastena snehamuSNAmbunA prataptaM rajatasuvarNatAmramaNimRtpAtrazuktInAmanyatamasthaM zuktyA picunA vA sukhoSNaM snehamadrutamAsiJcedavyavacchinnadhAraM yathA netre na prApnoti ||25||

hk transliteration