Sushruta Samhita

Progress:45.6%

अनेनैव विधानेन पुत्रञ्जीवकजं रसम् | प्रयुञ्जीत भिषक् प्राज्ञः कालसात्म्यविभागवित् ||६१||

The wise physician, aware of the appropriate timing and the patient’s constitution, should administer the Jīvakaputra Rasa in the same manner.

english translation

ज्ञानी चिकित्सक को उचित समय और रोगी की प्रकृति को समझते हुए, उसी प्रकार पुत्रञ्जीवक रस का प्रयोग करना चाहिए।

hindi translation

anenaiva vidhAnena putraJjIvakajaM rasam | prayuJjIta bhiSak prAjJaH kAlasAtmyavibhAgavit ||61||

hk transliteration by Sanscript

केवुकाकन्दनिर्यासं लवणं त्वथ पाकिमम् | रसं दत्त्वाऽथ पूर्वोक्तं पेयमेतद्भिषग्जितम् ||६२||

The juice of the Kevuka bulb, mixed with salt and the juice of Pakima, should be administered as a drink, as previously mentioned, to overcome the disease.

english translation

केवुकाकन्द का रस, नमक और पाकिम के रस के साथ मिलाकर, पूर्व में वर्णित अनुसार, रोग को जीतने के लिए पेय के रूप में दिया जाना चाहिए।

hindi translation

kevukAkandaniryAsaM lavaNaM tvatha pAkimam | rasaM dattvA'tha pUrvoktaM peyametadbhiSagjitam ||62||

hk transliteration by Sanscript

काकादनीं काकजङ्घां बृहतीं कण्टकारिकाम् | कदम्बपुष्पीं मन्दारीं लम्बां शुकनसां तथा ||६३||

The Kaakadani, Kaakajangha, Brihati, Kantakarika, Kadambapushpi, Mandari, Lambaka, and Shukanasika.

english translation

काकादनी, काकजङ्घा, बृहती, कण्टकारिका, कदम्बपुष्पी, मन्दारी, लम्बा और शुकनसिका।

hindi translation

kAkAdanIM kAkajaGghAM bRhatIM kaNTakArikAm | kadambapuSpIM mandArIM lambAM zukanasAM tathA ||63||

hk transliteration by Sanscript

दग्ध्वा मूत्रेण तद्भस्म स्रावयेत् क्षारकल्पवत् | तत्र दद्यात् प्रतीवापं काकोदुम्बरिकारसम् ||६४||

After burning it with urine, one should extract the ash using the method of alkali. To this, the juice of Kaakodumbarika should be added.

english translation

इसे मूत्र से जला कर, क्षार के अनुसार भस्म निकाली जाए। उसमें काकोदुम्बरिक का रस मिलाना चाहिए।

hindi translation

dagdhvA mUtreNa tadbhasma srAvayet kSArakalpavat | tatra dadyAt pratIvApaM kAkodumbarikArasam ||64||

hk transliteration by Sanscript

मदनाच्च फलात् क्वाथं शुकाख्यस्वरसं तथा | एष क्षारस्तु पानीयः श्लीपदं हन्ति सेवितः ||६५||

A decoction from Madana and Phala, along with the juice known as Shuka, serves as an alkali that, when consumed, destroys Shlipada.

english translation

मदना और फल से तैयार किया गया कषाय, साथ ही शुका नामक रस, एक क्षार के रूप में कार्य करता है, जो सेवन करने पर श्लीपद को नष्ट कर देता है।

hindi translation

madanAcca phalAt kvAthaM zukAkhyasvarasaM tathA | eSa kSArastu pAnIyaH zlIpadaM hanti sevitaH ||65||

hk transliteration by Sanscript