1.
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्ययः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
•
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
Progress:74.4%
प्लक्षादिषु पञ्चसु पुरुषाणामायुरिन्द्रियमोजः सहो बलं बुद्धिर्विक्रम इति च सर्वेषामौत्पत्तिकी सिद्धिरविशेषेण वर्तते ।। ५-२०-६ ।।
O King, longevity, sensory prowess, physical and mental strength, intelligence and bravery are naturally and equally manifested in all the inhabitants of the five islands headed by Plakṣadvīpa. ।। 5-20-6 ।।
english translation
हे राजन्, प्लक्ष आदि पाँच द्वीपों में सभी वासियों में जन्म से ही आयु, मनोबल, इन्द्रिय बल, शारीरिक बल, बुद्धि और शौर्य (पराक्रम) समान रूप में प्रकट रहते हैं। ।। ५-२०-६ ।।
hindi translation
plakSAdiSu paJcasu puruSANAmAyurindriyamojaH saho balaM buddhirvikrama iti ca sarveSAmautpattikI siddhiravizeSeNa vartate || 5-20-6 ||
hk transliteration by Sanscriptप्लक्षः स्वसमानेनेक्षुरसोदेनावृतो यथा तथा द्वीपोऽपि शाल्मलो द्विगुणविशालःसमानेन सुरोदेनावृतः परिवृङ्क्ते ।। ५-२०-७ ।।
Plakṣadvīpa is surrounded by an ocean of sugarcane juice, equal in breadth to the island itself. Similarly, there is then another island — Sālmalīdvīpa — twice as broad as Plakṣadvīpa [400,000 yojanas, or 3,200,000 miles] and surrounded by an equally broad body of water called Surāsāgara, the ocean that tastes like liquor. ।। 5-20-7 ।।
english translation
प्लक्षद्वीप अपने ही समान चौड़ाई वाले इक्षुरस के समुद्र से घिरा हुआ है। इसी प्रकार उसके आगे उससे दुगुने परिमाण वाला शाल्मलीद्वीप है (४,००,००० योजन अथवा ३२,००,००० मील चौड़ा) जो उतने ही चौड़ाईवाले जल समूह अर्थात् सुरासागर से घिरा हुआ है। ।। ५-२०-७ ।।
hindi translation
plakSaH svasamAnenekSurasodenAvRto yathA tathA dvIpo'pi zAlmalo dviguNavizAlaHsamAnena surodenAvRtaH parivRGkte || 5-20-7 ||
hk transliteration by Sanscriptयत्र ह वै शाल्मली प्लक्षायामा यस्यां वाव किल निलयमाहुर्भगवतश्छन्दः स्तुतः पतत्त्रिराजस्य सा द्वीपहूतये उपलक्ष्यते ।। ५-२०-८ ।।
On Sālmalīdvīpa there is a śālmalī tree, from which the island takes its name. That tree is as broad and tall as the plakṣa tree — in other words 100 yojanas [800 miles] broad and 1,100 yojanas [8,800 miles] tall. Learned scholars say that this gigantic tree is the residence of Garuḍa, the king of all birds and carrier of Lord Viṣṇu. In that tree, Garuḍa offers Lord Viṣṇu his Vedic prayers. ।। 5-20-8 ।।
english translation
शाल्मलीद्वीप में शाल्मली का एक वृक्ष है, जिससे इस द्वीप का यह नाम पड़ा। यह प्लक्ष वृक्ष के बराबर चौड़ा और ऊँचा है, अर्थात् १०० योजन ८०० मील चौड़ा तथा ११०० योजन ८८०० मील ऊँचा है। विद्वानों का कथन है कि यह विशाल वृक्ष पक्षियों के राजा तथा विष्णु के वाहन गरुड़ का निवासस्थान है। यहाँ गरुड़ भगवान् विष्णु की वैदिक स्तुति करता है। ।। ५-२०-८ ।।
hindi translation
yatra ha vai zAlmalI plakSAyAmA yasyAM vAva kila nilayamAhurbhagavatazchandaH stutaH patattrirAjasya sA dvIpahUtaye upalakSyate || 5-20-8 ||
hk transliteration by Sanscriptतद्द्वीपाधिपतिः प्रियव्रतात्मजो यज्ञबाहुः स्वसुतेभ्यः सप्तभ्यस्तन्नामानि सप्तवर्षाणि व्यभजत्सुरोचनं सौमनस्यं रमणकं देववर्षं पारिभद्रमाप्यायनमविज्ञातमिति ।। ५-२०-९ ।।
The son of Mahārāja Priyavrata named Yajñabāhu, the master of Sālmalīdvīpa, divided the island into seven tracts of land, which he gave to his seven sons. The names of those divisions, which correspond to the names of the sons, are Surocana, Saumanasya, Ramaṇaka, Deva-varṣa, Pāribhadra, Āpyāyana and Avijñāta. ।। 5-20-9 ।।
english translation
शाल्मलीद्वीप के स्वामी महाराज प्रियव्रत के पुत्र यज्ञबाहु ने इस द्वीप को सात भागों में विभाजित करके उन्हें अपने पुत्रों को दे दिया। इन विभागों के नाम उनके पुत्रों के नामों पर हैं— सुरोचन, सौमनस्य, रमणक, देववर्ष, पारिभद्र, आप्यायन तथा अविज्ञात। ।। ५-२०-९ ।।
hindi translation
taddvIpAdhipatiH priyavratAtmajo yajJabAhuH svasutebhyaH saptabhyastannAmAni saptavarSANi vyabhajatsurocanaM saumanasyaM ramaNakaM devavarSaM pAribhadramApyAyanamavijJAtamiti || 5-20-9 ||
hk transliteration by Sanscriptतेषु वर्षाद्रयो नद्यश्च सप्तैवाभिज्ञाताः स्वरसः शतशृङ्गो वामदेवः कुन्दो मुकुन्दः पुष्पवर्षः सहस्रश्रुतिरिति अनुमतिः सिनीवाली सरस्वती कुहू रजनी नन्दा राकेति ।। ५-२०-१० ।।
In those tracts of land there are seven mountains — Svarasa, Śataśṛṅga, Vāmadeva, Kunda, Mukunda, Puṣpa-varṣa and Sahasra-śruti. There are also seven rivers — Anumati, Sinīvālī, Sarasvatī, Kuhū, Rajanī, Nandā and Rākā. They are still existing. ।। 5-20-10 ।।
english translation
इन सातों विभागों में सात पर्वत हैं, जिनके नाम स्वरस, शतशृंग, वामदेव, कुन्द, मुकुन्द, पुष्पवर्ष तथा सहस्रश्रुति हैं। उनमें सात नदियाँ भी हैं जिनके नाम अनुमति, सिनीवाली, सरस्वती, कुहू, रजनी, नन्दा तथा राका हैं। ये आज भी विद्यमान हैं। ।। ५-२०-१० ।।
hindi translation
teSu varSAdrayo nadyazca saptaivAbhijJAtAH svarasaH zatazaRGgo vAmadevaH kundo mukundaH puSpavarSaH sahasrazrutiriti anumatiH sinIvAlI sarasvatI kuhU rajanI nandA rAketi || 5-20-10 ||
hk transliteration by Sanscript