Progress:23.4%

ताराकृतोऽस्यानुगतं पुटकर्म निबोधत । उन्मेषश्च निमेषश्च प्रसृतं कुञ्चितं समम् ॥ १११॥

Now listen about the gestures of eyelids which follow the movements of eyeballs. They are: Unmeṣa (opening), Nimeṣa (closing), Prasṛta (expanding), Kuñcita (contracted), Sama (level),

english translation

tArAkRto'syAnugataM puTakarma nibodhata | unmeSazca nimeSazca prasRtaM kuJcitaM samam || 111||

hk transliteration by Sanscript

विवर्तितं स स्फुरितं पिहितं सविताडितम् । विश्लेषः पुटयोर्यस्तु स तून्मेषः प्रकीर्तितः ॥ ११२॥

Vivartita (raising up), Sphurita (throbbing), Pihita (resting), and Vitāḍita (driven). Unmeṣa (opening)—separating the eyelids.

english translation

vivartitaM sa sphuritaM pihitaM savitADitam | vizleSaH puTayoryastu sa tUnmeSaH prakIrtitaH || 112||

hk transliteration by Sanscript

समागमो निमेषः स्यादायामः प्रसृतं भवेत् । आकुऽचितं कुञ्चितं स्यात् समं स्वाभाविकं स्मृतम् ॥ ११३॥

Nimeṣa (closing)—bringing together the eyelids. Prasṛta (expanding)—separating the eyelids widely. Kuñcita (contracted)—contracting the eyelids. Sama (level)—eyelids in a natural position.

english translation

samAgamo nimeSaH syAdAyAmaH prasRtaM bhavet | Aku'citaM kuJcitaM syAt samaM svAbhAvikaM smRtam || 113||

hk transliteration by Sanscript

विवर्तितं समुद्वृत्तं स्फुरितं स्पन्दितं तथा । स्थगितं पिहितं प्रोक्तमाहतं तु विताडितम् ॥ ११४॥

Vivartita (raising up)—raising up the eyelids. Sphurita (throbbing)—when the eyelids are throbbing. Pihita (resting)—when the eyelids are at rest (lit. closed). Vitāḍita (driven)—when the eyelids are struck [accidentally].

english translation

vivartitaM samudvRttaM sphuritaM spanditaM tathA | sthagitaM pihitaM proktamAhataM tu vitADitam || 114||

hk transliteration by Sanscript

अथैषं रसभावेषु विनियोगं निबोधत । क्रोधे विवर्तितं कार्यो निमेषोन्मेषणैः सह ॥ ११५॥

Now listen about their uses in different Sentiments and States: Vivartita (raising up)—in anger. Nimeṣa (closing)—in anger. Unmeṣa (opening)—in anger.

english translation

athaiSaM rasabhAveSu viniyogaM nibodhata | krodhe vivartitaM kAryo nimeSonmeSaNaiH saha || 115||

hk transliteration by Sanscript