Charak Samhita

Progress:72.1%

सम्यग्विपाकवीर्याणि प्रभावश्चाप्युदाहृतः| किञ्चिद्रसेन कुरुते कर्म वीर्येण चापरम् ||७१||

sanskrit

Thus, vipaka, veerya and prabhava are explained well. Some drug acts by (means of) rasa, other by veerya and other by guna, vipaka or prabhava.

english translation

samyagvipAkavIryANi prabhAvazcApyudAhRtaH| kiJcidrasena kurute karma vIryeNa cAparam ||71||

hk transliteration

द्रव्यं गुणेन पाकेन प्रभावेण च किञ्चन| रसं विपाकस्तौ वीर्यं प्रभावस्तानपोहति ||७२||

sanskrit

In case of equality of strength, vipaka subdues rasa, veerya subdues both, and prabhava all these three. These are the natural relative degree of strength.

english translation

dravyaM guNena pAkena prabhAveNa ca kiJcana| rasaM vipAkastau vIryaM prabhAvastAnapohati ||72||

hk transliteration

बलसाम्ये रसादीनामिति नैसर्गिकं बलम्| षण्णां रसानां विज्ञानमुपदेक्ष्याम्यतः परम् ||७३||

sanskrit

[Means of knowing rasa] Hereafter, I will describe the characters of the six rasas. Madhura rasa is known by its actions –

english translation

balasAmye rasAdInAmiti naisargikaM balam| SaNNAM rasAnAM vijJAnamupadekSyAmyataH param ||73||

hk transliteration

स्नेहनप्रीणनाह्लादमार्दवैरुपलभ्यते| मुखस्थो मधुरश्चास्यं व्याप्नुवँल्लिम्पतीव च ||७४||

sanskrit

unction, pleasure, exhilaration and softening. While in mouth, it pervades and as if making a coating there.

english translation

snehanaprINanAhlAdamArdavairupalabhyate| mukhastho madhurazcAsyaM vyApnuva~llimpatIva ca ||74||

hk transliteration

दन्तहर्षान्मुखास्रावात् स्वेदनान्मुखबोधनात्| विदाहाच्चास्यकण्ठस्य प्राश्यैवाम्लं रसं वदेत् ||७५||

sanskrit

If, after putting in mouth, the teeth become sensitive, or if there is salivation, sweating, gustatory sensations and burning in mouth and throat, that should be labelled as amla rasa.

english translation

dantaharSAnmukhAsrAvAt svedanAnmukhabodhanAt| vidAhAccAsyakaNThasya prAzyaivAmlaM rasaM vadet ||75||

hk transliteration