1.
ज्वरनिदानम्
Jwara Nidana (Fundamental Principles of Diagnosis and Jwara)
•
रक्तपित्तनिदानम्
Raktapitta Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Bleeding Disorders)
3.
गुल्मनिदानम्
Gulma Nidana (Diagnosis and etio-pathogenesis of Abdominal lumps)
4.
प्रमेहनिदानम्
Prameha Nidana (Diagnosis and etiopatheogenesis of Obstinate Urinary Disorders including diabetes)
5.
कुष्ठनिदानम्
Kushtha Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Skin diseases)
6.
शोषनिदानम्
Shosha Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of Progressive wasting disease)
7.
उन्मादनिदानम्
Unmada Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of psychosis disorders)
8.
अपस्मारनिदानम्
Apasmara Nidana (Diagnosis and etiopathogenesis of seizure disorders)
Progress:20.2%
तस्येमानि पूर्वरूपाणि भवन्ति; तद्यथा- अनन्नाभिलाषः, भुक्तस्य विदाहः, शुक्ताम्लगन्धरस उद्गारः, छर्देरभीक्ष्णमागमनं, छर्दितस्य बीभत्सता, स्वरभेदो, गात्राणां सदनं, परिदाहः, मुखाद्धूमागम इव, लोहलोहितमत्स्यामगन्धित्वमिव चास्यस्य, रक्तहरितहारिद्रत्वमङ्गावयवशकृन्मूत्रस्वेदलालासिङ्घाणकास्यकर्णमलपिडकोलिकापिडकानाम्, अङ्गवेदना, लोहितनीलपीतश्यावानामर्चिष्मतां च रूपाणां स्वप्ने दर्शनमभीक्ष्णमिति (लोहितपित्तपूर्वरूपाणि भवन्ति) ||६||
sanskrit
[Prodromal symptoms] The prodromal symptoms of raktapitta include aversion to food, hot eructation just after meal, belches with smell and aftertaste of sour gruel, frequent vomiting, ugliness of vomitus, hoarseness of voice, malaise, radiating burning sensation, emittance of smoke from the mouth, smell of metal, blood, or fish , mucus in the mouth, appearance of red, green or yellow spots in body parts, feces, urine, sweat, saliva, nose-secretion, excreta from mouth and ear and boils, bodyache, and frequent vision of red, blue, yellow, blackish and brilliant objects in dreams.
english translation
tasyemAni pUrvarUpANi bhavanti; tadyathA- anannAbhilASaH, bhuktasya vidAhaH, zuktAmlagandharasa udgAraH, charderabhIkSNamAgamanaM, charditasya bIbhatsatA, svarabhedo, gAtrANAM sadanaM, paridAhaH, mukhAddhUmAgama iva, lohalohitamatsyAmagandhitvamiva cAsyasya, raktaharitahAridratvamaGgAvayavazakRnmUtrasvedalAlAsiGghANakAsyakarNamalapiDakolikApiDakAnAm, aGgavedanA, lohitanIlapItazyAvAnAmarciSmatAM ca rUpANAM svapne darzanamabhIkSNamiti (lohitapittapUrvarUpANi bhavanti) ||6||
hk transliteration
उपद्रवास्तु खलु दौर्बल्यारोचकाविपाकश्वासकासज्वरातीसारशोफशोषपाण्डुरोगाः स्वरभेदश्च ||७||
sanskrit
[Complications] Complications (of raktapitta) include debility, anorexia, indigestion, dyspnea, cough, fever, diarrhea, edema, emaciation, anemia and hoarseness of voice.
english translation
upadravAstu khalu daurbalyArocakAvipAkazvAsakAsajvarAtIsArazophazoSapANDurogAH svarabhedazca ||7||
hk transliteration
मार्गौ पुनरस्य द्वौ ऊर्ध्वं, चाधश्च तद्बहुश्लेष्मणि शरीरे श्लेष्मसंसर्गादूर्ध्वं प्रतिपद्यमानं कर्णनासिकानेत्रास्येभ्यः प्रच्यवते, बहुवाते तु शरीरे वातसंसर्गादधः प्रतिपद्यमानं मूत्रपुरीषमार्गाभ्यां प्रच्यवते, बहुश्लेष्मवाते तु शरीरे श्लेष्मवातसंसर्गाद्द्वावपि मार्गौ प्रतिपद्यते, तौ मार्गौ प्रतिपद्यमानं सर्वेभ्य एव यथोक्तेभ्यः खेभ्यः प्रच्यवते शरीरस्य ||८||
sanskrit
[Disease pathways] There are two routes of the manifestation of raktapitta - upwards and downwards. In persons having an abundance of kapha, vitiated rakta goes up and bleeding occurs from ear, nose, eyes and mouth. In those having an excess of vata, rakta flows downwards along with vata and patients bleed through the urinary tract and rectum. Finally, in those having abundance of both kapha and vata, rakta comes out from the body with both the routes and thus bleeds through all the aforesaid orifices.
english translation
mArgau punarasya dvau UrdhvaM, cAdhazca tadbahuzleSmaNi zarIre zleSmasaMsargAdUrdhvaM pratipadyamAnaM karNanAsikAnetrAsyebhyaH pracyavate, bahuvAte tu zarIre vAtasaMsargAdadhaH pratipadyamAnaM mUtrapurISamArgAbhyAM pracyavate, bahuzleSmavAte tu zarIre zleSmavAtasaMsargAddvAvapi mArgau pratipadyate, tau mArgau pratipadyamAnaM sarvebhya eva yathoktebhyaH khebhyaH pracyavate zarIrasya ||8||
hk transliteration
तत्र यदूर्ध्वभागं तत् साध्यं, विरेचनोपक्रमणीयत्वाद्बह्वौषधत्वाच्च; यदधोभागं तद्याप्यं, वमनोपक्रमणीयत्वादल्पौषधत्वाच्च; यदुभयभागं तदसाध्यं, वमनविरेचनायोगित्वादनौषधत्वाच्चेति ||९||
sanskrit
[Prognosis] Amongst these, that which comes out of the upper orifices is curable and is treatable by purgation due to availability of plenty of drugs for the purpose. That coming out from the lower orifices is palliable because of being amenable to emesis and availability of lesser number of drugs for the purpose. That coming out from both the routes is incurable because of non-applicability of both emesis and purgation and in want of suitable drugs.
english translation
tatra yadUrdhvabhAgaM tat sAdhyaM, virecanopakramaNIyatvAdbahvauSadhatvAcca; yadadhobhAgaM tadyApyaM, vamanopakramaNIyatvAdalpauSadhatvAcca; yadubhayabhAgaM tadasAdhyaM, vamanavirecanAyogitvAdanauSadhatvAcceti ||9||
hk transliteration
रक्तपित्तप्रकोपस्तु खलु पुरा दक्षयज्ञोद्ध्वंसे रुद्रकोपामर्षाग्निना प्राणिनां परिगतशरीरप्राणानामभवज्ज्वरमनु ||१०||
sanskrit
[Origin of raktapitta] Hystorically, raktapitta occured after jwara because of Rudra’s anger pervaded the human being at the time of destruction of Daksha's sacrifice.
english translation
raktapittaprakopastu khalu purA dakSayajJoddhvaMse rudrakopAmarSAgninA prANinAM parigatazarIraprANAnAmabhavajjvaramanu ||10||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:20.2%
तस्येमानि पूर्वरूपाणि भवन्ति; तद्यथा- अनन्नाभिलाषः, भुक्तस्य विदाहः, शुक्ताम्लगन्धरस उद्गारः, छर्देरभीक्ष्णमागमनं, छर्दितस्य बीभत्सता, स्वरभेदो, गात्राणां सदनं, परिदाहः, मुखाद्धूमागम इव, लोहलोहितमत्स्यामगन्धित्वमिव चास्यस्य, रक्तहरितहारिद्रत्वमङ्गावयवशकृन्मूत्रस्वेदलालासिङ्घाणकास्यकर्णमलपिडकोलिकापिडकानाम्, अङ्गवेदना, लोहितनीलपीतश्यावानामर्चिष्मतां च रूपाणां स्वप्ने दर्शनमभीक्ष्णमिति (लोहितपित्तपूर्वरूपाणि भवन्ति) ||६||
sanskrit
[Prodromal symptoms] The prodromal symptoms of raktapitta include aversion to food, hot eructation just after meal, belches with smell and aftertaste of sour gruel, frequent vomiting, ugliness of vomitus, hoarseness of voice, malaise, radiating burning sensation, emittance of smoke from the mouth, smell of metal, blood, or fish , mucus in the mouth, appearance of red, green or yellow spots in body parts, feces, urine, sweat, saliva, nose-secretion, excreta from mouth and ear and boils, bodyache, and frequent vision of red, blue, yellow, blackish and brilliant objects in dreams.
english translation
tasyemAni pUrvarUpANi bhavanti; tadyathA- anannAbhilASaH, bhuktasya vidAhaH, zuktAmlagandharasa udgAraH, charderabhIkSNamAgamanaM, charditasya bIbhatsatA, svarabhedo, gAtrANAM sadanaM, paridAhaH, mukhAddhUmAgama iva, lohalohitamatsyAmagandhitvamiva cAsyasya, raktaharitahAridratvamaGgAvayavazakRnmUtrasvedalAlAsiGghANakAsyakarNamalapiDakolikApiDakAnAm, aGgavedanA, lohitanIlapItazyAvAnAmarciSmatAM ca rUpANAM svapne darzanamabhIkSNamiti (lohitapittapUrvarUpANi bhavanti) ||6||
hk transliteration
उपद्रवास्तु खलु दौर्बल्यारोचकाविपाकश्वासकासज्वरातीसारशोफशोषपाण्डुरोगाः स्वरभेदश्च ||७||
sanskrit
[Complications] Complications (of raktapitta) include debility, anorexia, indigestion, dyspnea, cough, fever, diarrhea, edema, emaciation, anemia and hoarseness of voice.
english translation
upadravAstu khalu daurbalyArocakAvipAkazvAsakAsajvarAtIsArazophazoSapANDurogAH svarabhedazca ||7||
hk transliteration
मार्गौ पुनरस्य द्वौ ऊर्ध्वं, चाधश्च तद्बहुश्लेष्मणि शरीरे श्लेष्मसंसर्गादूर्ध्वं प्रतिपद्यमानं कर्णनासिकानेत्रास्येभ्यः प्रच्यवते, बहुवाते तु शरीरे वातसंसर्गादधः प्रतिपद्यमानं मूत्रपुरीषमार्गाभ्यां प्रच्यवते, बहुश्लेष्मवाते तु शरीरे श्लेष्मवातसंसर्गाद्द्वावपि मार्गौ प्रतिपद्यते, तौ मार्गौ प्रतिपद्यमानं सर्वेभ्य एव यथोक्तेभ्यः खेभ्यः प्रच्यवते शरीरस्य ||८||
sanskrit
[Disease pathways] There are two routes of the manifestation of raktapitta - upwards and downwards. In persons having an abundance of kapha, vitiated rakta goes up and bleeding occurs from ear, nose, eyes and mouth. In those having an excess of vata, rakta flows downwards along with vata and patients bleed through the urinary tract and rectum. Finally, in those having abundance of both kapha and vata, rakta comes out from the body with both the routes and thus bleeds through all the aforesaid orifices.
english translation
mArgau punarasya dvau UrdhvaM, cAdhazca tadbahuzleSmaNi zarIre zleSmasaMsargAdUrdhvaM pratipadyamAnaM karNanAsikAnetrAsyebhyaH pracyavate, bahuvAte tu zarIre vAtasaMsargAdadhaH pratipadyamAnaM mUtrapurISamArgAbhyAM pracyavate, bahuzleSmavAte tu zarIre zleSmavAtasaMsargAddvAvapi mArgau pratipadyate, tau mArgau pratipadyamAnaM sarvebhya eva yathoktebhyaH khebhyaH pracyavate zarIrasya ||8||
hk transliteration
तत्र यदूर्ध्वभागं तत् साध्यं, विरेचनोपक्रमणीयत्वाद्बह्वौषधत्वाच्च; यदधोभागं तद्याप्यं, वमनोपक्रमणीयत्वादल्पौषधत्वाच्च; यदुभयभागं तदसाध्यं, वमनविरेचनायोगित्वादनौषधत्वाच्चेति ||९||
sanskrit
[Prognosis] Amongst these, that which comes out of the upper orifices is curable and is treatable by purgation due to availability of plenty of drugs for the purpose. That coming out from the lower orifices is palliable because of being amenable to emesis and availability of lesser number of drugs for the purpose. That coming out from both the routes is incurable because of non-applicability of both emesis and purgation and in want of suitable drugs.
english translation
tatra yadUrdhvabhAgaM tat sAdhyaM, virecanopakramaNIyatvAdbahvauSadhatvAcca; yadadhobhAgaM tadyApyaM, vamanopakramaNIyatvAdalpauSadhatvAcca; yadubhayabhAgaM tadasAdhyaM, vamanavirecanAyogitvAdanauSadhatvAcceti ||9||
hk transliteration
रक्तपित्तप्रकोपस्तु खलु पुरा दक्षयज्ञोद्ध्वंसे रुद्रकोपामर्षाग्निना प्राणिनां परिगतशरीरप्राणानामभवज्ज्वरमनु ||१०||
sanskrit
[Origin of raktapitta] Hystorically, raktapitta occured after jwara because of Rudra’s anger pervaded the human being at the time of destruction of Daksha's sacrifice.
english translation
raktapittaprakopastu khalu purA dakSayajJoddhvaMse rudrakopAmarSAgninA prANinAM parigatazarIraprANAnAmabhavajjvaramanu ||10||
hk transliteration