•
वर्णस्वरीयमिन्द्रियम्
Varnasvariyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs in complexion and voice)
2.
पुष्पितकमिन्द्रियम्
Pushpitakam Indriyam Adhyaya (Fatal signs of Tactile and Olfactory perception)
3.
परिमर्शनीयमिन्द्रियम्
Parimarshaneeyam Indriyam Adhyaya (Palpable signs of Imminent Death)
4.
इन्द्रियानीकमिन्द्रियम्
Indriyaneekam Indriyam Adhyaya (Fatal signs in five sense organs)
5.
पूर्वरूपीयमिन्द्रियम्
Purvarupeeyam Indriyam Adhyaya (Predicting prognosis of diseases by prodromal symptoms)
6.
कतमानिशरीरीयमिन्द्रियम्
Katamanisharireeyam Indriyam Adhyaya (Specific fatal clinical features)
7.
पन्नरूपीयमिन्द्रियम्
Pannarupiyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs of changes in shadows, complexion, and luster)
8.
अवाक्शिरसीयमिन्द्रियम्
Avakshiraseeyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs like inverted shadow of dying person)
9.
यस्यश्यावनिमित्तीयमिन्द्रियम्
Yasyashyavanimittiyam Indriyam Adhyaya (Signs and Symptoms useful for Palliative Care among Patients approaching Death)
10.
सद्योमरणीयमिन्द्रियम्
Sadyomaraneeyam Indriyam Adhyaya (Signs of instant death and incurable complications of several diseases)
11.
अणुज्योतीयमिन्द्रियम्
Anujyotiyam Indriyam Adhyaya (Signs and Symptoms of Imminent Death caused due to diminution of Agni)
12.
गोमयचूर्णीयमिन्द्रियम्
Gomayachurniyam Indriyam Adhyaya (Auspicious and Inauspicious Characteristics of the messenger)
Progress:0.8%
इह खलु वर्णश्च स्वरश्च गन्धश्च रसश्च स्पर्शश्च चक्षुश्च श्रोत्रं च घ्राणं च रसनं च स्पर्शनं च सत्त्वं च भक्तिश्च शौचं च शीलंचाचारश्च स्मृतिश्चाकृतिश्च प्रकृतिश्च विकृतिश्च बलं च ग्लानिश्च मेधा च हर्षश्च रौक्ष्यं च स्नेहश्च तन्द्रा चारम्भश्च गौरवं चलाघवं च गुणाश्चाहारश्च विहारश्चाहारपरिणामश्चोपायश्चापायश्च व्याधिश्च व्याधिपूर्वरूपं च वेदनाश्चोपद्रवाश्च च्छाया चप्रतिच्छाया च स्वप्नदर्शनं च दूताधिकारश्च पथि चौत्पातिकं चातुरकुले भावावस्थान्तराणि च भेषजसंवृत्तिश्च भेषजविकारयुक्तिश्चेति परीक्ष्याणि प्रत्यक्षानुमानोपदेशैरायुषः प्रमाणावशेषं जिज्ञासमानेन भिषजा ||३||
sanskrit
[Factors for assessment of residual span of life] The following entities should be examined by the physician desiring to assess the residual span of life of the patient using direct observation, and inference such as: 1. Physical appearance (complexion, appearance of eyes, ears, nose, tongue, skin), including attributes perceived by the senses (voice, smell, taste, touch, etc.) 2. Behavioral traits (mood, upkeep, conduct, etc.) 3. Dietary habits and lifestyle (regimens, ability to digest, etc.) 4. Existing health conditions (signs of diseases, symptoms, complications, drug use, effect of medicines on illness and on the patient) Bad omens perceived by the physician on his way to patient's house, changed conditions of the patient's residence, signs and symptoms indicating the residual span of life may be evident on these factors. Hence physician should pay careful attention to each one of them and interpretation should be made based on his observations, knowledge and scriptural advice.
english translation
iha khalu varNazca svarazca gandhazca rasazca sparzazca cakSuzca zrotraM ca ghrANaM ca rasanaM ca sparzanaM ca sattvaM ca bhaktizca zaucaM ca zIlaMcAcArazca smRtizcAkRtizca prakRtizca vikRtizca balaM ca glAnizca medhA ca harSazca raukSyaM ca snehazca tandrA cArambhazca gauravaM calAghavaM ca guNAzcAhArazca vihArazcAhArapariNAmazcopAyazcApAyazca vyAdhizca vyAdhipUrvarUpaM ca vedanAzcopadravAzca cchAyA capraticchAyA ca svapnadarzanaM ca dUtAdhikArazca pathi cautpAtikaM cAturakule bhAvAvasthAntarANi ca bheSajasaMvRttizca bheSajavikArayuktizceti parIkSyANi pratyakSAnumAnopadezairAyuSaH pramANAvazeSaM jijJAsamAnena bhiSajA ||3||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:0.8%
इह खलु वर्णश्च स्वरश्च गन्धश्च रसश्च स्पर्शश्च चक्षुश्च श्रोत्रं च घ्राणं च रसनं च स्पर्शनं च सत्त्वं च भक्तिश्च शौचं च शीलंचाचारश्च स्मृतिश्चाकृतिश्च प्रकृतिश्च विकृतिश्च बलं च ग्लानिश्च मेधा च हर्षश्च रौक्ष्यं च स्नेहश्च तन्द्रा चारम्भश्च गौरवं चलाघवं च गुणाश्चाहारश्च विहारश्चाहारपरिणामश्चोपायश्चापायश्च व्याधिश्च व्याधिपूर्वरूपं च वेदनाश्चोपद्रवाश्च च्छाया चप्रतिच्छाया च स्वप्नदर्शनं च दूताधिकारश्च पथि चौत्पातिकं चातुरकुले भावावस्थान्तराणि च भेषजसंवृत्तिश्च भेषजविकारयुक्तिश्चेति परीक्ष्याणि प्रत्यक्षानुमानोपदेशैरायुषः प्रमाणावशेषं जिज्ञासमानेन भिषजा ||३||
sanskrit
[Factors for assessment of residual span of life] The following entities should be examined by the physician desiring to assess the residual span of life of the patient using direct observation, and inference such as: 1. Physical appearance (complexion, appearance of eyes, ears, nose, tongue, skin), including attributes perceived by the senses (voice, smell, taste, touch, etc.) 2. Behavioral traits (mood, upkeep, conduct, etc.) 3. Dietary habits and lifestyle (regimens, ability to digest, etc.) 4. Existing health conditions (signs of diseases, symptoms, complications, drug use, effect of medicines on illness and on the patient) Bad omens perceived by the physician on his way to patient's house, changed conditions of the patient's residence, signs and symptoms indicating the residual span of life may be evident on these factors. Hence physician should pay careful attention to each one of them and interpretation should be made based on his observations, knowledge and scriptural advice.
english translation
iha khalu varNazca svarazca gandhazca rasazca sparzazca cakSuzca zrotraM ca ghrANaM ca rasanaM ca sparzanaM ca sattvaM ca bhaktizca zaucaM ca zIlaMcAcArazca smRtizcAkRtizca prakRtizca vikRtizca balaM ca glAnizca medhA ca harSazca raukSyaM ca snehazca tandrA cArambhazca gauravaM calAghavaM ca guNAzcAhArazca vihArazcAhArapariNAmazcopAyazcApAyazca vyAdhizca vyAdhipUrvarUpaM ca vedanAzcopadravAzca cchAyA capraticchAyA ca svapnadarzanaM ca dUtAdhikArazca pathi cautpAtikaM cAturakule bhAvAvasthAntarANi ca bheSajasaMvRttizca bheSajavikArayuktizceti parIkSyANi pratyakSAnumAnopadezairAyuSaH pramANAvazeSaM jijJAsamAnena bhiSajA ||3||
hk transliteration