Sushruta Samhita

Progress:19.3%

अत ऊर्ध्वमतिवृद्धानां दोषधातुमलानां लक्षणं वक्ष्यामः | वृद्धिः पुनरेषां स्वयोनिवर्धनात्युपसेवनाद्भवति | तत्र, वातवृद्धौ वाक्पारुष्यं कार्श्यं कार्ष्ण्यं गात्रस्फुरणमुष्णकामि(म)ता निद्रानाशोऽल्पबलत्वं गाढवर्चस्त्वं च; पित्तवृद्धौ पीतावभासता सन्तापः शीतकामित्वमल्पनिद्रता मूर्च्छा बलहानिरिन्द्रियदौर्बल्यं पीतविण्मूत्रनेत्रत्वं च; श्लेष्मवृद्धौ शौक्ल्यं शैत्यं स्थैर्यं गौरवमवसादस्तन्द्रा निद्रा सन्धिविश्लेषश्च ||१३||

sanskrit

Now, I will describe the symptoms of excessive increase in the doshas and dhatus: Increased Vata: Symptoms include rough speech, emaciation, dark complexion, tremors in the body, desire for warmth, insomnia, reduced strength, and deep virility. Increased Pitta: Symptoms include a yellowish appearance, heat, a desire for coolness, scanty sleep, fainting, weakness, and diminished sensory functions. There may also be yellowish urine and conjunctivitis. Increased Kapha: Symptoms include whiteness, coldness, stability, heaviness, lethargy, sleepiness, and joint stiffness.

english translation

hindi translation

ata UrdhvamativRddhAnAM doSadhAtumalAnAM lakSaNaM vakSyAmaH | vRddhiH punareSAM svayonivardhanAtyupasevanAdbhavati | tatra, vAtavRddhau vAkpAruSyaM kArzyaM kArSNyaM gAtrasphuraNamuSNakAmi(ma)tA nidrAnAzo'lpabalatvaM gADhavarcastvaM ca; pittavRddhau pItAvabhAsatA santApaH zItakAmitvamalpanidratA mUrcchA balahAnirindriyadaurbalyaM pItaviNmUtranetratvaM ca; zleSmavRddhau zauklyaM zaityaM sthairyaM gauravamavasAdastandrA nidrA sandhivizleSazca ||13||

hk transliteration