Natyashastra

Progress:25.9%

पूर्णमुत्साहगर्वेषु रोमहर्षेषु कम्पितम् । कुञ्चितं च सरोमाञ्चं स्पर्शे शीते भये ज्वरे॥ १४१॥

sanskrit

Pūrṇa (full)—in energy and arrogance. Kampita (trembling)—in anger and joy. Kuñcita (contracted)—in horripilation (sensitive) touch, cold, fear and fever.

english translation

pUrNamutsAhagarveSu romaharSeSu kampitam | kuJcitaM ca saromAJcaM sparze zIte bhaye jvare|| 141||

hk transliteration by Sanscript

प्राकृतं शेषभावेषु गण्डकर्म भवेदिति । विवर्तनं कम्पनं च विसर्गो विनिगूहनम्॥१४२॥

sanskrit

Sama (natural)—in the remaining conditions. Gestures of the lips are six in number. (They are): Vivartana (narrowing), Kampana (trembling), Visarga (spreading out), Vinigūhana (concealing).

english translation

prAkRtaM zeSabhAveSu gaNDakarma bhavediti | vivartanaM kampanaM ca visargo vinigUhanam||142||

hk transliteration by Sanscript

सन्दष्टकं समुद्गं च षट् कर्माण्यधरस्य तु । विकूणितं विवर्तस्तु वेपनं कम्पनं स्मृतम् ॥ १४३॥

sanskrit

Sandaṣṭaka (biting) and Samudgaka (contracting) are six gestures of lips . Vivartana (narrowing)—lips narrowed down. Kampana (trembling)—throbbing (of lips).

english translation

sandaSTakaM samudgaM ca SaT karmANyadharasya tu | vikUNitaM vivartastu vepanaM kampanaM smRtam || 143||

hk transliteration by Sanscript

विनिष्क्रामो विसर्गस्तु प्रवेशो विनिगूहनम् । सन्दष्टकं द्विजैअर्दष्टं समुद्गः सहजोन्नति ॥ १४४॥

sanskrit

Visarga (spreading out)—to spread out (lips). Vinigūhana (concealing)—drawing in (of lips). Sandaṣṭaka (biting)—(lips) bitten by teeth. Samudgaka (joining)—moving the lips together.

english translation

viniSkrAmo visargastu pravezo vinigUhanam | sandaSTakaM dvijaiardaSTaM samudgaH sahajonnati || 144||

hk transliteration by Sanscript

इत्योष्ठलक्षणं प्रोक्तं विनियोगं निबोधत । असूयावेदनावज्ञाभयादिषु विवर्तनम् ॥ १४५॥

sanskrit

These are the gestures of the lower lips; now listen about their uses. Vivartana (narrowing)—in envy, pain, contempt, laziness and the like.

english translation

ityoSThalakSaNaM proktaM viniyogaM nibodhata | asUyAvedanAvajJAbhayAdiSu vivartanam || 145||

hk transliteration by Sanscript