Charak Samhita

Progress:68.9%

एक एव रस इत्युवाच भद्रकाप्यः, यं पञ्चानामिन्द्रियार्थानामन्यतमं जिह्वावैषयिकं भावमाचक्षते कुशलाः, स पुनरुदकादनन्य इति| द्वौ रसाविति शाकुन्तेयो ब्राह्मणः, छेदनीय उपशमनीयश्चेति| त्रयो रसा इति पूर्णाक्षो मौद्गल्यः, छेदनीयोपशमनीयसाधारणा इति| चत्वारो रसा इति हिरण्याक्षः कौशिकः, स्वादुर्हितश्च स्वादुरहितश्चास्वादुर्हितश्चास्वादुरहितश्चेति| पञ्च रसा इति कुमारशिरा भरद्वाजः, भौमौदकाग्नेयवायव्यान्तरिक्षाः| षड्रसा इति वार्योविदो राजर्षिः, गुरुलघुशीतोष्णस्निग्धरूक्षाः| सप्त रसा इति निमिर्वैदेहः, मधुराम्ललवणकटुतिक्तकषायक्षाराः| अष्टौ रसा इति बडिशोधामार्गवः,मधुराम्ललवणकटुतिक्तकषायक्षाराव्यक्ताः| अपरिसङ्ख्येया रसा इति काङ्कायनो बाह्लीकभिषक्, आश्रयगुणकर्मसंस्वादविशेषाणामपरिसङ्ख्येयत्वात् ||८||

sanskrit

[Discussion on rasa] “There is only one rasa”, said Bhadrakapya, “which is one of the five sense objects, being the object of gustatory organ, and not different from water". “Two rasas”, said the brahmana descendant of Shakunta, “and these are eliminating and pacifying”. "Three rasas”, said Purnakaksha, the descendant of Mudgala, “such as eliminating, pacifying and general (having both properties)". "Four rasas” said Hiranyaksha, the descendant of Kushika, “such as palatable wholesome, palatable unwholesome, impalatable wholesome and impalatable unwholesome." “Five rasas”, said Kumarashira Bharadwaja, “such as derived from the five basic elements- prithvi, jala, agni, vayu and akasha. “Six rasas”, said Vayorvida, the king sage, “such as heavy, light, cold, hot, unctuous and rough”. “Seven rasas”, said Nimi, (the king) of Videha, “such as sweet, sour, saline, pungent, bitter, astringent and alkaline”. "Eight rasas", said Badisha, belonging to the clan of Dhamargava, “such as sweet, sour, saline, pungent bitter, astringent, alkaline and unmanifested". “Rasas are innumerable”, said Kankayana, the physician of Bahlika, “because factors like substratum (substance), property, action and taste are innumerable".

english translation

eka eva rasa ityuvAca bhadrakApyaH, yaM paJcAnAmindriyArthAnAmanyatamaM jihvAvaiSayikaM bhAvamAcakSate kuzalAH, sa punarudakAdananya iti| dvau rasAviti zAkunteyo brAhmaNaH, chedanIya upazamanIyazceti| trayo rasA iti pUrNAkSo maudgalyaH, chedanIyopazamanIyasAdhAraNA iti| catvAro rasA iti hiraNyAkSaH kauzikaH, svAdurhitazca svAdurahitazcAsvAdurhitazcAsvAdurahitazceti| paJca rasA iti kumArazirA bharadvAjaH, bhaumaudakAgneyavAyavyAntarikSAH| SaDrasA iti vAryovido rAjarSiH, gurulaghuzItoSNasnigdharUkSAH| sapta rasA iti nimirvaidehaH, madhurAmlalavaNakaTutiktakaSAyakSArAH| aSTau rasA iti baDizodhAmArgavaH,madhurAmlalavaNakaTutiktakaSAyakSArAvyaktAH| aparisaGkhyeyA rasA iti kAGkAyano bAhlIkabhiSak, AzrayaguNakarmasaMsvAdavizeSANAmaparisaGkhyeyatvAt ||8||

hk transliteration