Charak Samhita

Progress:71.3%

अम्लात् कटुस्ततस्तिक्तो लघुत्वादुत्तमोत्तमः| केचिल्लघूनामवरमिच्छन्ति लवणं रसम् ||५६||

sanskrit

then katu and lastly amla. Some take lavana as the inferior one in the category light rasas. Thus, lavana is placed in the lowest order considering both gaurava (heaviness) and laghutva (lightness).

english translation

amlAt kaTustatastikto laghutvAduttamottamaH| kecillaghUnAmavaramicchanti lavaNaM rasam ||56||

hk transliteration

गौरवे लाघवे चैव सोऽवरस्तूभयोरपि| परं चातो विपाकानां लक्षणं सम्प्रवक्ष्यते ||५७||

sanskrit

[Vipaka (metabolites) Hereafter, vipaka will be described. Substances having katu,

english translation

gaurave lAghave caiva so'varastUbhayorapi| paraM cAto vipAkAnAM lakSaNaM sampravakSyate ||57||

hk transliteration

कटुतिक्तकषायाणां विपाकः प्रायशः कटुः| अम्लोऽम्लं पच्यते स्वादुर्मधुरं लवणस्तथा ||५८||

sanskrit

tikta and kashaya rasas have often katu vipaka, amla is transformed into amla, vipaka, and madhura and lavana have madhura vipaka.

english translation

kaTutiktakaSAyANAM vipAkaH prAyazaH kaTuH| amlo'mlaM pacyate svAdurmadhuraM lavaNastathA ||58||

hk transliteration

मधुरो लवणाम्लौ च स्निग्धभावात्त्रयो रसाः| वातमूत्रपुरीषाणां प्रायो मोक्षे सुखा मताः ||५९||

sanskrit

Madhura, lavana and amla: these three rasas, due to snigdhatva (unctuousness), are often conducive to elimination of flatus, urine and faeces.

english translation

madhuro lavaNAmlau ca snigdhabhAvAttrayo rasAH| vAtamUtrapurISANAM prAyo mokSe sukhA matAH ||59||

hk transliteration

कटुतिक्तकषायास्तु रूक्षभावात्त्रयो रसाः| दुःखाय मोक्षे दृश्यन्ते वातविण्मूत्ररेतसाम् ||६०||

sanskrit

On the contrary, katu, tikta and kashaya: these three rasas, due to rukshatva (dryness), create hindrances in the elimination of flatus, faeces, urine and semen.

english translation

kaTutiktakaSAyAstu rUkSabhAvAttrayo rasAH| duHkhAya mokSe dRzyante vAtaviNmUtraretasAm ||60||

hk transliteration