Charak Samhita

Progress:41.3%

तमुवाच भगवानात्रेयः- शक्यं तथा प्रतिविधातुमस्माभिरस्मद्विधैर्वाऽप्यग्निवे श! यथा प्रतिविहिते सिध्येदेवौषधमेकान्तेन,तच्च प्रयोगसौष्ठवमुपदेष्टुं यथावत्; नहि कश्चिदस्ति य एतदेवमुपदिष्टमुपधारयितुमुत्सहेत, उपधार्य वा तथा प्रतिपत्तुंप्रयोक्तुं वा; सूक्ष्माणि हि दोषभेषजदेशकालबलशरीराहारसात्म्यसत्त्वप्रकृतिवयसामवस्थान्तराणि, यान्यनुचिन्त्यमानानिविमलविपुलबुद्धेरपि बुद्धिमाकुलीकुर्युः किं पुनरल्पबुद्धेः; तस्मादुभयमेतद्यथावदुपदेक्ष्यामः- सम्यक्प्रयोगं चौषधानां,व्यापन्नानां च व्यापत्साधनानि सिद्धिषूत्तरकालम् ||५||

sanskrit

[Reply by Atreya] Lord Atreya replied, “Oh Agnivesha!, it is possible for us to treat the patients successfully and also impart instructions for correct administration. But there is none who is able to grasp such instructions or having grasped it, is able to apply it or put it into practice. The variations in conditions of dosha, drugs, place, time, strength, body, diet, suitability, mind pattern, constitution, and age are subtle to understand. While considering these factors, when even a person with great intellect and pure knowledge gets confused, then what will be the condition of a person with less intellect?

english translation

tamuvAca bhagavAnAtreyaH- zakyaM tathA pratividhAtumasmAbhirasmadvidhairvA'pyagnive za! yathA prativihite sidhyedevauSadhamekAntena,tacca prayogasauSThavamupadeSTuM yathAvat; nahi kazcidasti ya etadevamupadiSTamupadhArayitumutsaheta, upadhArya vA tathA pratipattuMprayoktuM vA; sUkSmANi hi doSabheSajadezakAlabalazarIrAhArasAtmyasattvaprakRtivayasAmavasthAntarANi, yAnyanucintyamAnAnivimalavipulabuddherapi buddhimAkulIkuryuH kiM punaralpabuddheH; tasmAdubhayametadyathAvadupadekSyAmaH- samyakprayogaM cauSadhAnAM,vyApannAnAM ca vyApatsAdhanAni siddhiSUttarakAlam ||5||

hk transliteration